Pomnik Harcerzy na Malcie w Poznaniu
52°23′53″N 16°59′00″E/52,398056 16,983333 Widok od strony południowo-zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ obiektu | |
| Projektant | |
| Materiał | |
| Data odsłonięcia |
16 maja 1937, |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
| 52°23′53″N 16°59′00″E/52,398056 16,983333
| |
Pomnik Harcerzy na Malcie w Poznaniu – pomnik upamiętniający harcerzy wielkopolskich poległych w walce o niepodległość w latach 1918–1920, przede wszystkim w powstaniu wielkopolskim 1918–1919. Zlokalizowany we wschodniej części tzw. „Polany Harcerskiej” na Malcie w Poznaniu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy pomnik na tym miejscu został odsłonięty 16 maja 1937, w trakcie Jubileuszowego Zlotu Poznańskich Harcerzy z okazji 25-lecia działalności harcerskiej w Wielkopolsce. Pomnik poświęcony był „HARCERZOM POLEGŁYM W WALKACH O NIEPODLEGŁOŚĆ”. Uroczystość odbyła się pod honorowym protektoratem senatora Bernarda Chrzanowskiego, przewodniczącego Zarządu Okręgu Wielkopolskiego ZHP. Jeszcze w 1937 napis na pomniku zmieniono na „HARCERZOM WIELKOPOLSKIM POLEGŁYM W WALKACH O NIEPODLEGŁOŚĆ 1918 1920”[1].
Pomnik został zburzony w 1940 przez Niemców.
Po wojnie w tym miejscu ustawiono brzozowy krzyż, a 17 grudnia 1978, głaz z tablicą. Pomysł odbudowy monumentu pojawił się w 1992 i wtedy rozpoczęto rekonstrukcję pierwotnego pomnika, która została przerwana jeszcze w tym samym roku, po wykonaniu wysokiego betonowego trzonu i uporządkowaniu otoczenia[2]. Budowa pomnika realizowana była ze sporymi problemami, wynikającymi z praw własności do terenu. W 2012 udało się uregulować kwestie własnościowe, a w lutym 2013 rozpoczęły się prace wykonawcze[3].
Obecny pomnik został odsłonięty 28 września 2013. Odsłonięcia dokonali wspólnie: Wojewoda Wielkopolski Piotr Florek, Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak, Prezydent Miasta Poznania Ryszard Grobelny, Naczelnik Związku Harcerstwa Polskiego hm. Małgorzata Sinica i Komendant Chorągwi Wielkopolskiej ZHP hm. Jarosław Rura. Pomnik poświęcił ksiądz prałat Stefan Komorowski, w obecności księdza prałata hm. Konrada Kaczmarka i księdza kapelana hm. Pawła Kujawy[4]. Władze naczelne Związku Harcerstwa Polskiego w trakcie uroczystości reprezentowali również wiceprzewodniczący ZHP hm. Rafał M. Socha i przewodniczący Centralnej Komisji Rewizyjnej ZHP hm. Zbigniew Standar. Uroczyste przemówienie w trakcie uroczystości, dotyczące historii pomnika, wygłosił prorektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. dr hab. hm. Zbigniew Pilarczyk.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Projektantem obecnego pomnika jest poznański architekt Klemens Mikuła. Nawiązał do pierwotnego pomnika, zmienił jednak zwieńczenie pomnika – zamiast znicza umieszczono tam symboliczne ognisko harcerskie. Pomnik jest zdecydowanie większy od poprzednika. Ściany boczne są podświetlane reflektorami zatopionymi w podeście. Tablice na pomniku wykonano z granitu (pierwotne były z brązu).
Na głównej ścianie znajduje się tablica z napisem: „HARCERZOM WIELKOPOLSKIM POLEGŁYM W WALCE O NIEPODLEGŁOŚĆ 1918 1920”.
Dwie tablice umieszczone w niszach bocznych ścian zawierają nazwiska i imiona 77 poległych. Do trzech odtworzonych, historycznych tablic pamiątkowych, dodano czwartą, której treść i symbolikę graficzną wyłoniono w drodze konkursu. Tablica ta poświęcona została pamięci harcerek i harcerzy poległych oraz zamęczonych w obozach i katowniach w latach 1939-1945 oraz harcerek i harcerzy pomordowanych i zniewolonych w latach 1945-1956[5][6]. Na tablicy wyryto napis:
- PAMIĘCI HARCEREK I HARCERZY WIELKOPOLSKICH
- POLEGŁYCH I POMORDOWANYCH
- NA WSZYSTKICH FRONTACH
- I W OBOZACH
- W SŁUŻBIE OJCZYZNY
- W LATACH 1939-1945
- ZMARŁYCH Z UDRĘCZENIA
- ZA WIERNOŚĆ PRAWU
- PRZYRZECZENIU HARCERSKIEMU
- W LATACH 1945-1956
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Pomnik Harcerski przy ul. Bukowskiej w Poznaniu
- Pomnik Harcerski przy ul. Za Cytadelą w Poznaniu
- Pomnik Harcerski na Boninie w Poznaniu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marian Pierzykowski: Pomniki harcerskie na Malcie w Poznaniu. Poznań: Związek Harcerstwa Polskiego. Komenda Chorągwi Wielkopolskiej im. Powstańców Wielkopolskich 1918/1919. Komisja Historyczna, 2004, s. 43–57. ISBN 83-914406-2-1.
- ↑ Pomnik Harcerzy do remontu, „TVN24” [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Katarzyna Dobroń: Pomnik Harcerzy nad Maltą ukończony po 20 latach. poznan.naszemiasto.pl, 2013-07-25. [dostęp 2018-05-05]. (pol.).
- ↑ Aktualności: Odsłonięto pomnik poświęcony wielkopolskim harcerzom - mogilno.pl [online], www.mogilno.pl [dostęp 2018-05-05] (pol.).
- ↑ Odsłonięto Pomnik Harcerzy nad Maltą [online], Lepszy Poznań – informacje z Twojego fyrtla [dostęp 2018-05-05] (pol.).
- ↑ Pomnik Harcerzy na Malcie - Pomniki Poznania, „Pomniki Poznania” [dostęp 2018-05-05] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marian Pierzykowski: Pomniki harcerskie na Malcie w Poznaniu. Poznań: Związek Harcerstwa Polskiego. Komenda Chorągwi Wielkopolskiej im. Powstańców Wielkopolskich 1918/1919. Komisja Historyczna, 2004. ISBN 83-914406-2-1.
- Marian Pierzykowski: Pomniki harcerskie na Malcie w Poznaniu. Wyd. II (uzupełnione i poprawione). Poznań: Związek Harcerstwa Polskiego. Komenda Chorągwi Wielkopolskiej im. Powstańców Wielkopolskich 1918/1919. Komisja Historyczna, 2013. ISBN 978-83-928009-2-7.
