Delaware: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Anulowanie wersji 39093485 autora Truth about past (dyskusja) Wikipedia:Neutralny punkt widzenia (pełna wersja) |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
| procentpowierzchniwodnej = 21,5 |
| procentpowierzchniwodnej = 21,5 |
||
| ludnośćranking = 45 |
| ludnośćranking = 45 |
||
| ludność2000 = |
| ludność2000 = 917.092 (2012) |
||
| gęstość2000ranking = |
| gęstość2000ranking = 6 |
||
| gęstość2000 = |
| gęstość2000 = 179 |
||
| piramida = Plik:USA Delaware age pyramid.svg |
| piramida = Plik:USA Delaware age pyramid.svg |
||
| wejściekolejność = 1 |
| wejściekolejność = 1 |
||
| Linia 40: | Linia 40: | ||
}} |
}} |
||
{{Polityka Delaware}} |
{{Polityka Delaware}} |
||
'''Delaware''' ({{Wymowa|En-us-Delaware.ogg|wymowa:/ˈdɛləwɛər/ DEL-ə-wair}}) – [[Stan (podział administracyjny)|stan]] w [[Stany Zjednoczone|USA]], na wschodnim wybrzeżu, na [[Nizina Atlantycka|Nizinie Atlantyckiej]], nad [[Zatoka Delaware|Zatoką Delaware]]. |
'''Delaware''' ({{Wymowa|En-us-Delaware.ogg|wymowa:/ˈdɛləwɛər/ DEL-ə-wair}}) – [[Stan (podział administracyjny)|stan]] w [[Stany Zjednoczone|USA]], na [[Wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych|wschodnim wybrzeżu]], w regionie [[Stany Środkowoatlantyckie|Stanów Środkowoatlantyckich]], na [[Nizina Atlantycka|Nizinie Atlantyckiej]], nad [[Zatoka Delaware|Zatoką Delaware]]. Na zachodzie i południu graniczy ze stanem [[Maryland]], na północy ze stanem [[Pensylwania]], a na północnym wschodzie z [[New Jersey]]. Jeden z [[Trzynaście kolonii|trzynastu stanów pierwotnych]]. Leży na obszarze Niziny Nadbrzeżnej i obok [[Floryda|Florydy]] jest najniżej położonym stanem USA. Nazwa stanu pochodzi od [[Thomas West, trzeci hrabia De La Warr|Thomas West, trzecie hrabiego De La Warr]], angielskiego arystokraty i pierwszego gubernatora kolonialnego stanu [[Wirginia]], na którego cześć został nazwany również [[przylądek Henlopen]].<ref>'[http://www.etymonline.com/index.php?term=Delaware 'Delaware<nowiki>''</nowiki>], Online Etymology Dictionary</ref> |
||
Delaware znajduje się w północno-wschodniej części [[Półwysep Delmarva|półwyspu Delmarva]]. Jest drugim [[Stany USA według powierzchni|najmniejszym]], szóstym [[Stany USA według liczby ludności|najsłabiej zaludnionym]] i szóstym pod względem [[Stany USA według gęstości zaludnienia|gęstości zaludnienia]] stanem USA. Delaware dzieli się na [[Lista hrabstw w stanie Delaware|trzy hrabstwa]]: [[Hrabstwo New Castle|New Castle]], [[Hrabstwo Kent (Delaware)|Kent]] i [[Hrabstwo Sussex (Delaware)|Sussex]]. W hrabstwach Sussex i Kent największą rolę w gospodarce rozgrywa rolnictwo, natomiast w New Castle jest nią przemysł. |
|||
Na zachodzie i południu graniczy ze stanem [[Maryland]], na północy ze stanem [[Pensylwania]], a na wschodzie z [[New Jersey]]. Jeden z [[Trzynaście kolonii|trzynastu stanów pierwotnych]]. Leży na obszarze Niziny Nadbrzeżnej i obok [[Floryda|Florydy]] jest najniżej położonym stanem USA. |
|||
Przed przybyciem Europejczyków w XVI w., Delaware był zamieszkany przez plemiona [[Delawarowie|Delawarów]] (na północy) i [[Nanticoke (plemię)|Nanticoke]] (na południu). Pierwszymi Europejczykami przybyłymi na obszar dzisiejszego Delaware byli [[Holendrzy]], którzy utworzyli tu [[Kolonia Zwaanendael|kolonię Zwaanendael]]. |
|||
Duża część ziem uprawnych leży poniżej 18 m n.p.m. Na południu tereny bardziej piaszczyste i mniej urodzajne. |
Duża część ziem uprawnych leży poniżej 18 m n.p.m. Na południu tereny bardziej piaszczyste i mniej urodzajne. |
||
Wersja z 19:15, 2 lip 2014
Delaware
|
|
Ten artykuł jest częścią serii: |
Delaware (ⓘwymowa:/ˈdɛləwɛər/ DEL-ə-wair) – stan w USA, na wschodnim wybrzeżu, w regionie Stanów Środkowoatlantyckich, na Nizinie Atlantyckiej, nad Zatoką Delaware. Na zachodzie i południu graniczy ze stanem Maryland, na północy ze stanem Pensylwania, a na północnym wschodzie z New Jersey. Jeden z trzynastu stanów pierwotnych. Leży na obszarze Niziny Nadbrzeżnej i obok Florydy jest najniżej położonym stanem USA. Nazwa stanu pochodzi od Thomas West, trzecie hrabiego De La Warr, angielskiego arystokraty i pierwszego gubernatora kolonialnego stanu Wirginia, na którego cześć został nazwany również przylądek Henlopen.[1]
Delaware znajduje się w północno-wschodniej części półwyspu Delmarva. Jest drugim najmniejszym, szóstym najsłabiej zaludnionym i szóstym pod względem gęstości zaludnienia stanem USA. Delaware dzieli się na trzy hrabstwa: New Castle, Kent i Sussex. W hrabstwach Sussex i Kent największą rolę w gospodarce rozgrywa rolnictwo, natomiast w New Castle jest nią przemysł.
Przed przybyciem Europejczyków w XVI w., Delaware był zamieszkany przez plemiona Delawarów (na północy) i Nanticoke (na południu). Pierwszymi Europejczykami przybyłymi na obszar dzisiejszego Delaware byli Holendrzy, którzy utworzyli tu kolonię Zwaanendael.
Duża część ziem uprawnych leży poniżej 18 m n.p.m. Na południu tereny bardziej piaszczyste i mniej urodzajne.
Drugi od końca pod względem wielkości stan USA po Rhode Island. Pierwszy, który ratyfikował Konstytucję Stanów Zjednoczonych. Stąd przydomek: First State.
Historia
- 1609 – na teren zajmowany dzisiaj przez stan dotarła ekspedycja Henry'ego Hudsona, angielskiego żeglarza i odkrywcy
- po 1638 – powstało pierwsze osiedle (zbudowane przez Szwedów) – Fort Christine (obecnie Wilmington)
- 1655 – kolonia przeszła na własność Holendrów z Nowego Amsterdamu (dziś Nowy Jork)
- 1664 – obszar Delaware został przyłączony do Prowincji Pensylwanii (kolonia stała się własnością Wielkiej Brytanii)
- 1703 – kolonia Delaware otrzymał ograniczoną autonomię
- 1776 – kolonia została przekształcona w stan po uzyskaniu niepodległości przez Stany Zjednoczone
- 1787 – na terenie stanu został wprowadzony zakaz sprowadzania murzyńskich niewolników
- 7 grudnia 1787 – zgromadzenie stanowe ratyfikowało Konstytucję Stanów Zjednoczonych (kolonia stała się pierwszym stanem USA)
- 1861-1865 – wojna secesyjna. Mimo, że był to stan niewolniczy Delaware walczył po stronie Unii
Nazwa
Pochodzi od nazwiska Tomasza Westa, lorda De La Warr, pierwszego gubernatora Kompanii Wirginijskiej. Początkowo nazwano tak rzekę, później nazwę nadano zamieszkującemu te tereny plemieniu indian. [2]
Geografia
Delaware jest drugim od końca pod względem wielkości stanem USA.
Granice Delaware są wyznaczone przez granicę ze stanem Pensylwania od północy, rzekę Delaware i Ocean Atlantycki od wschodu, a od zachodu i południa przez stan Maryland. Niewielkie obszary stanu są też usytuowane za wschodnią stroną estuarium rzeki Delaware, i te obszary graniczą na lądzie z New Jersey. Określenie północnej granicy stanu jest nietypowe. Większość z niego to łuk o okręgu o promieniu 12 mil (19 km) i środku w kopule budynku sądu w New Castle i jest znany jako Twelve Mile Circle.
Stan Delaware, razem z hrabstwami wschodniego wybrzeża należącymi do Maryland i dwoma hrabstwami Wirginii, tworzą Półwysep Delmarva.
Demografia
Delaware ma 767 303 mieszkańców (2005). Najpowszechniej używanymi językami są:
- język angielski – 89,07%,
- język hiszpański – 6,25%[3].
Religia
- protestantyzm - 47%
- Zjednoczony Kościół Metodystyczny (53,7 tys. wiernych)
- bezdenominacyjni (23 tys.)
- Kościół Episkopalny (10,8 tys.)
- Kościół Prezbiteriański USA (9,9 tys.)
- Afrykański Kościół Metodystyczno-Episkopalny (9,4 tys.)
- Południowa Konwencja Baptystów (7,4 tys.)
- Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce (6,5 tys.)
- Zbory Boże (5,7 tys.)
- katolicyzm - 27% (182,5 tys.)
- bez religii - 19%
- judaizm - 2%
- prawosławie - 1%
- pozostali - 4%
Hrabstwa Delaware
| Nazwa | Rok założenia | Stolica | Ludność | Powierzchnia (km²) | Nazwane od | Strona WWW |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Kent | 1680 | Dover | 126 697 | 1103 | Hrabstwo Kent, Anglia | [1] |
| New Castle | 1664 | Wilmington | 500 265 | 1528 | Miasto New Castle | [2] |
| Hrabstwo Sussex | 1680 | Georgetown | 156 638 | 2429 | Hrabstwo Sussex, Anglia | [3] |
| SUMA | 783 600 | 5061 | ||||
Edukacja i nauka
Uniwersytety
- University of Delaware (Newark, oddziały w: Dover, Wilmington, Lewes, Georgetown)
- Delaware State University (Dover, oddziały w: Wilmington, Georgetown)
- Wesley College (Dover)
- Drexel University (oddział w Wilmington)
- Widener University (szkoła prawa, zlokalizowana w Wilmington)
- Goldey-Beacom College (Pike Creek Valley, przedmieście Wilmington)
- Wilmington College (New Castle, oddziały w: Dover, Georgetown, Rehoboth Beach)
- Delaware Technical and Community College
Inne informacje
- Klimat: umiarkowany ciepły, na pograniczu z podzwrotnikowym morskim; opady roczne ok. 1140 mm, średnia dobowa temperatura powietrza (na północy stanu) od 30 st.C w lipcu do -5 st.C w zimie.
- Główne rzeki: Delaware, Brandywine, Christiana
- Roślinność:
- Liczba parków stanowych: 13
- 5 największych miast: Wilmington, Dover, Newark, Milford, Seaford (rok 2000)
- Dewiza: Liberty and Independence (Wolność i niepodległość)
- Symbole: kurak błękitny, ostrokrzew amerykański, kwiat brzoskwini
- Przemysł i bogactwa naturalne:
- chemiczny (barwniki, nylon, wyroby petrochemiczne)
- rolnictwo: hodowla drobiu, uprawa soi, kukurydzy, fasoli i szparagów
- turystyka (liczne zabytki)
- Kanał Chesapeake i Delaware – główna arteria komunikacyjna, dostępna nawet dla statków oceanicznych
- Sławni ludzie: Joe Biden, Annie Jump Cannon, Howard Pyle, Oliver Evans
- ↑ ''Delaware'', Online Etymology Dictionary
- ↑ Władysław Kopaliński "Drugi kot w worku - czyli z dziejów nazw i rzeczy", str.115, KAW Warszawa 1987, ISBN 83-03-02492-2
- ↑ Modern Language Association. Podane są wszystkie języki używane przez więcej niż 0,5% ogółu ludności.
- ↑ Religious Affi liation by State in the U.S str.100.
- ↑ The Association of Religion
