Przejdź do zawartości

Łuck: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
ZéroBot (dyskusja | edycje)
283 714 edycji
m r2.7.1) (robot dodaje la:Lucicum
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zabytki Łucka: drobne merytoryczne
Linia 92: Linia 92:
* '''[[Kościół ewangelicko-augsburski w Łucku|Kircha ewangelicko-augsburska]]''', [[1906]]-[[1907]], zbudowana w stylu neogotyckim na fundamentach klasztoru karmelitów z 1764 r. Obecnie mieści się tu zbór baptystów (ul. Karaimska).
* '''[[Kościół ewangelicko-augsburski w Łucku|Kircha ewangelicko-augsburska]]''', [[1906]]-[[1907]], zbudowana w stylu neogotyckim na fundamentach klasztoru karmelitów z 1764 r. Obecnie mieści się tu zbór baptystów (ul. Karaimska).
{{Main|Kościół ewangelicko-augsburski w Łucku}}
{{Main|Kościół ewangelicko-augsburski w Łucku}}

*'''Okręgowy Urząd Ziemski''' z 1928 roku - obecnie Wołyńskie Muzeum Krajoznawcze, ul.Szopena 20.


* '''Muzeum Ikony Wołyńskiej''' z unikatowymi zbiorami cennych zabytków malarstwa cerkiewnego. Wśród nich najstarsza zachowana na Ukrainie cudowna Chełmska Ikona Matki Bożej z X-XI w. - jedna z najbardziej czczonych ikon na Ukrainie (ul. Jaroszczuka 5).
* '''Muzeum Ikony Wołyńskiej''' z unikatowymi zbiorami cennych zabytków malarstwa cerkiewnego. Wśród nich najstarsza zachowana na Ukrainie cudowna Chełmska Ikona Matki Bożej z X-XI w. - jedna z najbardziej czczonych ikon na Ukrainie (ul. Jaroszczuka 5).

Wersja z 15:02, 25 sie 2011

Szablon:Miasto zagranica infobox Łuck (ukr. Луцьк, łac. Luceoria, jid. לוצק) – miasto na zachodniej Ukrainie, stolica obwodu wołyńskiego, nad rzeką Styr (dopływ Prypeci). 202,5 tys. mieszkańców (2004).

Historia

Pierwsza wzmianka o Łucku pochodzi z 1085. W 1073 Łuck wszedł w skład księstwa włodzimierskiego. W 1083 na miasto napadli Litwini i Jaćwingowie. W 1321 na Łuck napadł Giedymin i osadził w nim swego starostę. W 1325 Lubart wzniósł Zamek Dolny, Zamek Górny założony potem przez Olgierda lub Witolda. W 1366 miała miejsce wyprawa Kazimierza Wielkiego na Lubarta. W 1364 król Kazimierz Wielki ufundował biskupstwo wołyńskie z siedzibą biskupa najpierw we Włodzimierzu, a od początku XV w. w Łucku. Biskupstwo łuckie istniało de facto od 1375. Z czasem kościołem katedralnym został kościół pw. Św. Trójcy, wybudowany około 1425. W 1539 biskup Jerzy Falczewski wzniósł kościół kamienny. W 1630 biskup Achacy Grochowski sprowadził do Łucka relikwie św. Recessa Męczennika, który stał się patronem miasta.

W 1429 na zamku w Łucku odbył się trwający od 6 stycznia przez 13 tygodni zjazd monarchów europejskich. Wśród obecnych w Łucku władców byli: wielki książę litewski – Witold; król Polski – Władysław II Jagiełło z królową Zofią; król niemiecki – Zygmunt Luksemburski z cesarzową; król duński – Eryk VII; wielki książę moskiewski – Wasyl II Wasylewicz (wnuk Witolda); wielki mistrz zakonu krzyżackiego – Russdorff; mistrz inflancki – Cysse von Rutenberg; legat papieski; metropolita Rusi – Fockusz, chanowie Tatarów perekopskich i zawołżańskich; hospodar Wołoszczyzny; książęta mazowieccy, pomorscy, śląscy, twerscy i odojewscy, posłowie cesarza bizantyjskiego, Jana VIII Paleologa. Przedmiotem obrad był projekt obrony przeciwko grożącej Europie potędze Imperium Ottomańskiego. W 1431 po śmierci Witolda w Łucku zamknął się Świdrygiełło, próbując uniknąć konsekwencji za swoje nieprzejednanie negatywne stanowisko do unii polsko-litewskiej.

Prawa miejskie Łuck otrzymał w 1432. Wśród ludności przeważali prawosławni różnych narodowości. W XV wieku miał Łuck tylko dwa kościoły katolickie (katedra i dominikanów) i 19 cerkwi. Oprócz katedry i kościoła parafialnego oo. Dominikanów, w Łucku wzniesiono kościoły: św. Jakuba, Bernardynów, Bonifratrów, Trynitarzy, Brygidek i cerkiew katedralna św. Jana Ewangelisty. Cerkiew pochodziła z XIII w. Pierwszym znanym historii (1326) łuckim biskupem prawosławnym był Teodozjusz. W 1585 władyką był Cyryl Terlecki, który w 1596 podpisał unię brzeską z kościołem katolickim i przysięgę posłuszeństwa papieżowi. Biskup Marcin Szyszkowski założył w Łucku Collegium Societatis Jesu, które znalazło siedzibę w pałacu odstąpionym przez Iwana Czartoryskiego, pierwszego katolika w rodzinie[potrzebny przypis].

W dniach 4 czerwca - 7 czerwca 1916 r. pod Łuckiem rozegrała się jedna z największych bitew I wojny światowej na froncie wschodnim. Rosjanom w ramach ofensywy Brusiłowa udało się przełamać front austriacki.

16–18 września 1920 r. Łuck zajęty wojska polskie po opuszczeniu go przez Rosjan. Grupa gen. Stanisława Hallera oraz 6 Armia doszła do linii Styru i Stochodu, a rozbita Armia Konna Budionnego wycofała się z frontu.

W czasach I i II Rzeczypospolitej Łuck był siedzibą władz województwa wołyńskiego. W mieście od 1921 roku stacjonował 24 Pułk Piechoty. 1 stycznia 1939 Łuck zamieszkiwało 39'000 osób, w tym 17'500 Żydów i 13'500 Polaków. W 1939 Łuck został zaanektowany przez ZSRR jako część Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Tysiące Polaków zostało przesiedlonych na Syberię.

Po niemieckim ataku na ZSRR NKWD zabiło ok. tysiąca więźniów, w tym wielu Polaków. W latach 1941-1944 miasto znalazło się pod okupacją niemiecką (jako część komisariatu Rzeszy Ukraina); na przedmieściach Łucka bandy i oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) dokonywały masowych okrutnych mordów o znamionach ludobójstwa na Polakach, domy ich palono, a mienie rozkradano. Podczas okupacji niemieckiej, w kwietniu 1943 roku, delegacja ukraińska pod przewodnictwem adwokata Jurija Czerewki złożyła na ręce niemieckiego gebietskomisarza urzędującego w Łucku petycję, w której znalazła się prośba o założenie w tym mieście "getta" dla ludności polskiej[1]. 1941–44 Niemcy przy udziale Ukraińców zamordowali ok. 20 tys. (czyli zdecydowaną większość) miejscowych Żydów. Po wojnie prawie wszystkich Polaków przymusowo wysiedlono z Kresów Wschodnich, a katolickie kościoły przerobiono na magazyny lub zdewastowano.

W 1982 r. w katedrze łuckiej, wcześniej używanej jako skład węgla, zorganizowano muzeum ateizmu. W miejscu głównego ołtarza wykonano ekspozycję kosmos, wg projektu architekta miejskiego. Spowodowało to częściowe zniszczenie wystroju ołtarza oraz części mebli kościelnych. Zdemontowano ok. 20 cennych obrazów malarzy polskich i zagranicznych z XVIII-XIX w., z których większość nie powróciła już do katedry.

Miasto było centrum powiatu łuckiego. Obecnie jest siedzibą rzymsko-katolickiej diecezji łuckiej, dekanatu Łuck, garnizonu Łuck. Od 1991 Łuck znajduje się w granicach niepodległej Ukrainy jako siedziba władz obwodu wołyńskiego. W mieście działa Konsulat Generalny RP[2].

W sierpniu 2007 roku jedna z głównych ulic miasta, nosząca po II wojnie światowej nazwę "Czerwonoarmiejska", została z inicjatywy burmistrza Łucka Bohdana Szyby i za aprobatą większości miejscowych ukraińskich deputowanych, przemianowana na ul. Bohaterów UPA[3].

W 2010 Rada Miejska Łucka nadała honorowe obywatelstwo Łucka Stepanowi Banderze, postanowienie weszło w życie 1 stycznia 2011 roku (z okazji rocznicy urodzin Bandery)[4]. Utworzona przez Stepana Banderę frakcja OUN-B ponosi odpowiedzialność za zorganizowane ludobójstwo polskiej ludności cywilnej na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej.[5]

Zabytki Łucka

Wieża Bramna zamku
Wieża Czartoryskich
Sobór Św. Trójcy
  • Klasztor trynitarzy, 1729. Obecnie szpital wojskowy (ul. Łesi Ukrainki).
  • Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, 1634. Działało tu Bractwo łuckie. W roku 1702 р. w krypcie cerkwi został pochowany poeta Daniel Bratkowski (plac Bracki Most).
  • Klasztor i kolegium jezuickie, 1646 р. Wzniesiony wg projektu Benedetta Mollego. Mieścił się tu klasztor i kolegium, konwikt szlachecki oraz seminarium diecezjalne. Cały zespół włączony był do obwarowań Dolnego Zamku (ul. Kafedralna 6).
 Osobny artykuł: Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łucku.
  • Dzwonnica, wzniesiona w roku 1539 przy starej katedrze łacińskiej pw. Św. Trójcy (ul. Kafedralna)
  • Podziemia katedry, XVI-XVIII w. Rozległe dwukondygnacyjne krypty z fragmentami fresków.
  • Klasztor szarytek, XVII w. Zbudowany w miejscu dawnej katedry. Obecnie budynek zajmuje kuria biskupa katolickiego (ul. Katedralna 17).
  • Wieża Czartoryskich, XV w., jedyna pozostałość po obwarowaniach Dolnego Zamku (ul. Dragomanowa).
  • Klasztor brygidek, 1624. Wzniesiony w stylu barokowym w miejscu pałacu Albrechta Radziwiłła – fundatora klasztoru. W r. 1846 р. klasztor został skasowany, najpierw mieściło się tu więzienie, a później – szkoła muzyczna. Obecnie znajduje się tu męski prawosławny klasztor Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego (ul. Kafedralna 16).
  • Synagoga, 1626-1629 r. Była elementem Dolnego Zamku i odgrywała ważną rolę w systemie obrony miasta (ul. Daniela Halickiego 33).
 Osobny artykuł: Wielka Synagoga w Łucku.
 Osobny artykuł: Zamek w Łucku.
  • Dom Puzyny, 1545-1546 r. — najstarszy budynek mieszkalny w mieście (ul. Kafedralna 23).
 Osobny artykuł: Kościół ewangelicko-augsburski w Łucku.
  • Okręgowy Urząd Ziemski z 1928 roku - obecnie Wołyńskie Muzeum Krajoznawcze, ul.Szopena 20.
  • Muzeum Ikony Wołyńskiej z unikatowymi zbiorami cennych zabytków malarstwa cerkiewnego. Wśród nich najstarsza zachowana na Ukrainie cudowna Chełmska Ikona Matki Bożej z X-XI w. - jedna z najbardziej czczonych ikon na Ukrainie (ul. Jaroszczuka 5).

Transport

Dworzec kolejowy Łuck oraz sieć trolejbusowa.

Sport

Przed wojną w mieście działało kilka polskich klubów piłkarskich, m.in. Policyjny KS Łuck (czterokrotny mistrz Wołynia).

Klub piłkarski założony w 1960 - Wołyń Łuck.

Ludzie związani z Łuckiem

  1. ↑ Ihor Iljuszyn, UPA i AK. Konflikt w Zachodniej Ukrainie (1939-1945), Wydawca: Związek Ukraińców w Polsce, Warszawa 2009, ISBN 978-83-928483-0-1, s. 17
  2. ↑ Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Łucku
  3. ↑ Rostysław Czapiuk, Nie mogę milczeć - jest koniecznością znać całą prawdę o OUN-UPA, "Towarzysz", nr 88 (1126), sierpień 2008 Łuck [w:] "27 Dywizja Wołyńska AK" Biultyn Informacyjny, nr 1 (101), styczeń-marzec 2009 Warszawa, s. 57-64, (tłum. Stanisława Nahlik)
  4. ↑ Ukraiński zbrodniarz Stepan Bandera honorowym obywatelem Łucka
  5. ↑ Stepan Bandera za swoją "narodową postawę" otrzymał z rąk władz ukraińskich honorowe wyróżnienie wielu innych miast na terenie dzisiejszej Ukrainy Zachodniej (których liczba stale rośnie), są to oprócz Łucka m.in. Lwów, Iwano-Frankiwsk (dawny Stanisławów), Tarnopol, Truskawiec, Kowel, Sokal, Czerwonogród (dawny Krystynopol), Chust, Brody, Żółkiew, Trembowla, Jaworów, Nowojaworowsk, Borysław, Radziechów, Dublany, Rawa Ruska
 Osobny artykuł: Biskupi łuccy.
 Osobny artykuł: Biskupi łucko-ostrogscy.
 Osobny artykuł: Prawosławni biskupi łucko-ostrogscy.

Zobacz też

Fotogaleria

  • Ulica Bratkowskiego i Katedra
    Ulica Bratkowskiego i Katedra
  • Baszta Władycza
    Baszta Władycza
  • Krawężnik przedwojenny na dzisiejszej ulicy Bratkowskiego
    Krawężnik przedwojenny na dzisiejszej ulicy Bratkowskiego
  • Ulica Katedralna
    Ulica Katedralna
  • Panorama Starego miasta
    Panorama Starego miasta
  • Synagoga
    Synagoga
  • Kościół ewangelicko-augsburski
    Kościół ewangelicko-augsburski
  • Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Św. (Bracka)
    Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Św. (Bracka)
  • Pomnik Tarasa Szewczenki przed Gmachem głównym Uniwersytetu Wołyńskiego
    Pomnik Tarasa Szewczenki przed Gmachem głównym Uniwersytetu Wołyńskiego

Źródła

  • Dmytro Blazejowskyj, „Hierarchy of the Kyivan Church (861-1990)”, Romae 1990, passim.
  • Ks. Kazimierz Dola, „Katalog arcybiskupów i biskupów rezydencjalnych eparchii polskich obrządku grecko-unickiego od Unii Brzeskiej (1596) do roku 1945”, [w:] „Historia Kościoła w Polsce” t. II 1764-1945, cz. 2 1918-1945, Poznań-Warszawa 1979, s. 304-311.
  • Іриней Назарко. “Київські і галицькі митрополити: біографічні нариси (1590-1960)”. – Рим, 1960.

Linki zewnętrzne

Hromady obwodu wołyńskiego
rejon kamieński
rejon kowelski
rejon łucki
rejon włodzimierski

herb obwodu iwanofrankowskiego

Województwo wołyńskie (II Rzeczpospolita)
  • miasto wojewódzkie – Łuck
Powiaty ziemskie

herb województwa wołyńskiego

Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej

Polska

Powiat łucki (1921–1939)
  • Siedziba powiatu – Łuck
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łuck&oldid=27772241”