Stąporków: Różnice pomiędzy wersjami

Stąporków
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Panorama centrum Stąporkowa
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	konecki
Gmina	Stąporków
Prawa miejskie	1967
Burmistrz	Dorota Łukomska
Powierzchnia	10,94 km²
Populacja (2021); • liczba ludności; • gęstość	; 5274; 482,1 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 41
Kod pocztowy	26-220
Tablice rejestracyjne	TKN
	Położenie na mapie gminy Stąporków Stąporków
	Położenie na mapie Polski Stąporków
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Stąporków
	Położenie na mapie powiatu koneckiego Stąporków
	51°08′21″N 20°33′10″E/51,139167 20,552778
TERC (TERYT)	2605084
SIMC	0948271
	Urząd miejskiul. Piłsudskiego 132a; 26-220 Stąporków
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	BIP

Przeglądaj historię interaktywnie

(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:03, 11 gru 2023

Stąporków – miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie koneckim, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Stąporków. Miejscowość leży nad rzeką Czarną Konecką^[3] i jej dopływem Młynówką.

Miejscowość otrzymała prawa miejskie w 1967 roku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego. Według danych z 2021 roku Stąporków liczył 5274 mieszkańców^[2].

Stąporków położony jest na obszarze dawnej ziemi sandomierskiej historycznej Małopolski, należy także do ziemi radomskiej^[4].

Miasto jest podzielone na kilka dzielnic (obręby): Wołów, Plac Wolności, Centrum (osiedle Żeromskiego, osiedle Leśne, XXX-lecie), Koprosa, Sadykierz, Nieborów. Głównymi ulicami są: Piłsudskiego oraz Konecka.

Na terenie miasta i gminy Stąporków znajduje się podstrefa Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice, obejmująca obszar 34,1 ha i zagospodarowana w ponad 70%^[5].

Przez miasto przechodzi czerwony szlak turystyczny z rezerwatu przyrody Diabla Góra do Łącznej.

Stąporków jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny^[6]. Wcześniej Stąporków podlegał parafii w Odrowążu^[3].

Historia

Osobny artykuł: Staropolski Okręg Przemysłowy.

Miejscowość należała do ważnych ośrodków przemysłowych Zagłębia Staropolskiego^[7]. Początkiem Stąporkowa było powstanie w tym miejscu w połowie XVI w. kuźnicy Stąpor. Jej nazwa pochodziła prawdopodobnie od nazwiska właściciela. W latach 1738–1739 powstał tu wielki piec wybudowany przez kanclerza Jana Małachowskiego^[3]. W 1781 miejscowe zakłady zwiedzał hrabia Friedrich Wilhelm von Reden, zasłużony dla rozwoju przemysłu na Górnym Śląsku. W miejscowości w XVIII wieku znajdował się duży kompleks zakładów żelaznych. Piec w Stąporkowie produkował wówczas 130 cetnarów surówki tygodniowo, tj. więcej niż podobne zakłady górnośląskie^[8]. Rudę żelaza dostarczano z kilku kopalni usytuowanych od zakładów od 1/4 do 1 mili^[7].

W 1827 Stąporków liczył 24 domostw i 131 mieszkańców^[3].

W 1838 rodzina Małachowskich rozbudowała i unowocześniła zakład. Stary wielki piec został zastąpiony przez dwa nowocześniejsze. W latach 1876 i 1895 miały miejsce kolejne modernizacje. Pod koniec XIX wieku przedsiębiorstwo przeszły w ręce rodziny Tarnowskich^[3]. Zakład przestawiono na paliwo koksowe. Powstała prażalnia rud z ośmioma piecami oraz 2 żeliwiaki. W samym zakładzie pracowało wówczas 300 robotników^[8], choć Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje 515 pracowników w 1888 roku^[3]. W kopalniach rudy dostarczających surowca zatrudnienie znajdowało 500 kolejnych^[8].

Pomimo zniszczeń i rekwizycji urządzeń z czasów I wojny światowej, zakład pracował do 1938 r., w latach 20. XX wieku zrezygnowano z wytopu żelaza z rudy na rzecz odlewni żeliwa, a zabudowania przetrwały do 1945, kiedy zniszczone zostały w czasie ciężkich walk o miasteczko^[8].

Według źródeł powstałych przed 1989 rokiem 4 sierpnia 1944 roku partyzanci z oddziału 10 Brygady Armii Ludowej "Zwycięstwo" stoczyli potyczkę z żandarmerią niemiecką w rezultacie której trzech żandarmów zabito a siedmiu raniono^[9].

Po II wojnie światowej miejscowy przemysł odbudowano. Jako pierwsze uruchomiono kopalnie rudy (Stara Góra, Edward i inne). W późniejszym okresie powstała odlewnia żeliwa, która w 1961 zatrudniała 1100 osób^[8]. Liczba ludności Stąporkowa wzrosła z 700 w 1946 do 3472 w 1961^[8].

Osobny artykuł: Obóz pracy przymusowej w Stąporkowie.

W 1967 Stąporków uzyskał prawa miejskie.

W starych mapach i zdjęciach można znaleźć nazwę miejscowości jako „Stomporków”.

Zbrodnia niemiecka w 1940 r.

Pomnik przy ul. Gutów na terenie dawnej wsi Koprusa (obecnie w granicach miasta Stąporków) na polanie pomiędzy zabudowaniami mieszkalnymi. Murowany w formie prostokątnej ściany, ze ściętym, uskokowym daszkiem, na betonowej podstawie, w ogrodzeniu z łańcucha w żelaznych rurkach.

Podczas zwalczania oddziału mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala” na początku kwietnia 1940 r. Niemcy zamordowali w lesie serbinowskim Mariana Guta, niespełna 18-letniego chłopca walczącego w tych oddziałach. Dnia 6 kwietnia 1940 roku żandarmi zamordowali całą rodzinę jeńca: ojca, matkę i dwójkę rodzeństwa, paląc zwłoki wraz z zabudowaniami. Pomnik upamiętnia tamte tragiczne wydarzenia, zaś symboliczna mogiła rodziny Gutów znajduje się na cmentarzu w Niekłaniu.

Osobny artykuł: Pacyfikacje „hubalowskie”.

Architektura

Jedynym obiektem w Stąporkowie wpisanym do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa jest budynek dworca kolejowego] z 1885 roku^[10]

Oświata

Szkoły i Przedszkola

Publiczne Przedszkole w Stąporkowie
Punkt Przedszkolny w Stąporkowie
Szkoła Podstawowa nr 1
Szkoła Podstawowa nr 2
Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Stanisława Staszica

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Świadkowie Jehowy:
- zbór Stąporków (Sala Królestwa ul. Odlewnicza 2A)^[11]

Sport w Stąporkowie

MKS Stąporków (Miejski Klub Sportowy Stąporków) – polski klub sportowy ze Stąporkowa powstały w 1948 roku, jako Stal Wołów. W 1957 roku przyjął nazwę RKS Stąporków. Klub rozgrywa swoje domowe spotkania na stadionie zarządzanym przez Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Stąporkowie. Pojemność obiektu to ok. 900 miejsc siedzących^[12]

Demografia

31 grudnia 2014 r. Stąporków miał 5947 mieszkańców^[1].

Piramida wieku mieszkańców Stąporkowa w 2014 roku^[13].

W 2021 spis powszechny ustalił liczbę mieszkańców na 5274 osób^[2].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2015-07-22. ISSN 1505-5507.
↑ ^a ^b ^c NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-07-23] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stąporków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 307 .
↑ „Nowy Przegląd”, tom I, red. E. Międzyrzecka. Książka i Wiedza, Warszawa 1957, s. 486.
↑ Informacje na stronie SSE Starachowice. sse.com.pl. [dostęp 2014-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-10)].
↑ Opis parafii na stronie diecezji
↑ ^a ^b Witold Kula: Szkice o manufakturach w Polsce XVIII wieku, tom 2. Warszawa: PWN, 1956, s. 479.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967, Tom I, str 545–546.
↑ Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 314
↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa świętokrzyskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 36. [dostęp 2023-12-11].
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-17] .
↑ Stadion MKS – u Stąporków [online], PolskieStadiony.pl, 27 sierpnia 2019 [dostęp 2020-06-01] (pol.).
↑ Stąporków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

Bibliografia

Stanisław Pazyra: Miasta polskie w Tysiącleciu. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1965–1967.

Linki zewnętrzne

Miejsca pamięci narodowej w gminie Stąporków. konskie.travel. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-27)].

[gus-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2015-07-22. ISSN 1505-5507.

[BDL-2] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-07-23] .

[SgKP-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stąporków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 307 .

[4] „Nowy Przegląd”, tom I, red. E. Międzyrzecka. Książka i Wiedza, Warszawa 1957, s. 486.

[5] Informacje na stronie SSE Starachowice. sse.com.pl. [dostęp 2014-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-10)].

[par1-6] Opis parafii na stronie diecezji

[Kula-7] Witold Kula: Szkice o manufakturach w Polsce XVIII wieku, tom 2. Warszawa: PWN, 1956, s. 479.

[Miasta-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967, Tom I, str 545–546.

[9] Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 314

[nidSWT-10] Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa świętokrzyskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 36. [dostęp 2023-12-11].

[11] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-17] .

[12] Stadion MKS – u Stąporków [online], PolskieStadiony.pl, 27 sierpnia 2019 [dostęp 2020-06-01] (pol.).

[Populacja2016-13] Stąporków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

@@ Linia 16: / Linia 16: @@
  |powierzchnia              = 10,94<ref name="gus">{{cytuj książkę|tytuł=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r.|wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|data=2015-07-22|issn=1505-5507|url=http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2015-r-,7,12.html}}</ref>
  |wysokość                  =
- |rok                       = 31.12.2017
+ |rok                       = 2021
+ |liczba ludności           = 5274<ref name="BDL" />
- |liczba ludności           = 5754<ref name="Populacja2018">{{Polska w liczbach|id=Staporkow|nazwa=Stąporków w liczbach|data dostępu=11 stycznia 2016}}</ref><ref>[http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2018-roku,7,15.html Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.]</ref>
- |gęstość zaludnienia       = 526,0
+ |gęstość zaludnienia       = 482,1
  |strefa numeracyjna        = +48 41
  |kod pocztowy              = 26-220
@@ Linia 36: / Linia 36: @@
 }}
 [[Plik:Staporkow Wołów.jpg|thumb|240px|Panorama dzielnicy [[Wołów (Stąporków)|Stąporków-Wołów]]]]
-'''Stąporków''' – miasto w [[województwo świętokrzyskie|woj. świętokrzyskim]], w [[Powiat konecki|powiecie koneckim]], siedziba władz miejsko-wiejskiej [[Stąporków (gmina)|gminy Stąporków]]. Miejscowość leży nad rzeką [[Czarna Konecka|Czarną Konecką]] i jej dopływem Młynówką.
+'''Stąporków''' – miasto w [[województwo świętokrzyskie|woj. świętokrzyskim]], w [[Powiat konecki|powiecie koneckim]], siedziba władz miejsko-wiejskiej [[Stąporków (gmina)|gminy Stąporków]]. Miejscowość leży nad rzeką [[Czarna Konecka|Czarną Konecką]]<ref name="SgKP" /> i jej dopływem Młynówką.
-Miejscowość otrzymała [[prawa miejskie]] w 1967 roku. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo kieleckie (1975–1998)|woj. kieleckiego]]. Według danych z 1 stycznia 2018 Stąporków liczył 5 754 mieszkańców<ref name="Populacja2018" />.
+Miejscowość otrzymała [[prawa miejskie]] w 1967 roku. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo kieleckie (1975–1998)|woj. kieleckiego]]. Według danych z 2021 roku Stąporków liczył {{formatnum:5274}} mieszkańców<ref name="BDL" />.
 Stąporków położony jest na obszarze dawnej [[ziemia sandomierska|ziemi sandomierskiej]] historycznej [[Małopolska|Małopolski]], należy także do ziemi radomskiej<ref>„Nowy Przegląd”, tom I, red. E. Międzyrzecka. Książka i Wiedza, Warszawa 1957, s. 486.</ref>.
-Miasto jest podzielone na kilka dzielnic (obręby): [[Wołów (Stąporków)|Wołów]], Plac Wolności, Centrum (osiedle Żeromskiego, osiedle Leśne, XXX-lecie), [[Koprusa]], [[Sadykierz (Stąporków)|Sadykierz]], [[Nieborów (Stąporków)|Nieborów]]. Głównymi ulicami są: Piłsudskiego oraz Konecka.
+Miasto jest podzielone na kilka dzielnic (obręby): [[Wołów (Stąporków)|Wołów]], Plac Wolności, Centrum (osiedle Żeromskiego, osiedle Leśne, XXX-lecie), [[Koprosa]], [[Sadykierz (Stąporków)|Sadykierz]], [[Nieborów (Stąporków)|Nieborów]]. Głównymi ulicami są: Piłsudskiego oraz Konecka.
 Na terenie miasta i gminy Stąporków znajduje się podstrefa [[Specjalna Strefa Ekonomiczna Starachowice|Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice]], obejmująca obszar 34,1 ha i zagospodarowana w ponad 70%<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sse.com.pl/tereny/pokaz/id/12 | tytuł = Informacje na stronie SSE Starachowice | data dostępu = 2014-12-08 | opublikowany = sse.com.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20141210151825/http://www.sse.com.pl/tereny/pokaz/id/12 | zarchiwizowano = 2014-12-10 }}</ref>.
-Przez miasto przechodzi {{szlak|czerwony}} [[Czerwony szlak turystyczny rezerwat Diabla Góra - Łączna|czerwony szlak turystyczny]] z [[Rezerwat przyrody Diabla Góra|rezerwatu przyrody Diabla Góra]] do [[Łączna (województwo świętokrzyskie)|Łącznej]].
+Przez miasto przechodzi {{szlak|czerwony}} [[Czerwony szlak turystyczny rezerwat Diabla Góra – Łączna|czerwony szlak turystyczny]] z [[Rezerwat przyrody Diabla Góra|rezerwatu przyrody Diabla Góra]] do [[Łączna (województwo świętokrzyskie)|Łącznej]].
-Stąporków jest siedzibą [[Kościół łaciński|rzymskokatolickiej]] parafii [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Stąporkowie|Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]]{{r|par1}}.
+Stąporków jest siedzibą [[Kościół łaciński|rzymskokatolickiej]] parafii [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Stąporkowie|Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]]{{r|par1}}. Wcześniej Stąporków podlegał [[Parafia św. Jacka i św. Katarzyny w Odrowążu|parafii w Odrowążu]]<ref name="SgKP" />.
 == Historia ==
 {{Osobny artykuł|Staropolski Okręg Przemysłowy}}
-Miejscowość należała do ważnych ośrodków przemysłowych [[Staropolski Okręg Przemysłowy|Zagłębia Staropolskiego]]{{r|Kula}}. Początkiem Stąporkowa było powstanie w tym miejscu w połowie XVI w. [[kuźnica (zakład)|kuźnicy]] ''[[Stąpor]]''. Jej nazwa pochodziła prawdopodobnie od nazwiska właściciela. W latach 1738–1739 powstał tu [[wielki piec]] wybudowany przez kanclerza [[Jan Małachowski (kanclerz wielki koronny)|Jana Małachowskiego]]. W 1781 miejscowe zakłady zwiedzał hrabia [[Friedrich Wilhelm von Reden]], zasłużony dla rozwoju przemysłu na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]]. W miejscowości w XVIII wieku znajdował się duży kompleks zakładów żelaznych. Piec w Stąporkowie produkował wówczas 130 [[cetnar]]ów surówki tygodniowo, tj. więcej niż podobne zakłady górnośląskie<ref name="Miasta">''Miasta polskie w Tysiącleciu'', przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967, Tom I, str 545–546.</ref>. Rudę żelaza dostarczano z kilku kopalni usytuowanych od zakładów od 1/4 do 1 mili{{r|Kula}}.
+Miejscowość należała do ważnych ośrodków przemysłowych [[Staropolski Okręg Przemysłowy|Zagłębia Staropolskiego]]{{r|Kula}}. Początkiem Stąporkowa było powstanie w tym miejscu w połowie XVI w. [[kuźnica (zakład)|kuźnicy]] ''[[Stąpor]]''. Jej nazwa pochodziła prawdopodobnie od nazwiska właściciela. W latach 1738–1739 powstał tu [[wielki piec]] wybudowany przez kanclerza [[Jan Małachowski (kanclerz wielki koronny)|Jana Małachowskiego]]<ref name="SgKP" />. W 1781 miejscowe zakłady zwiedzał hrabia [[Friedrich Wilhelm von Reden]], zasłużony dla rozwoju przemysłu na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]]. W miejscowości w XVIII wieku znajdował się duży kompleks zakładów żelaznych. Piec w Stąporkowie produkował wówczas 130 [[cetnar]]ów surówki tygodniowo, tj. więcej niż podobne zakłady górnośląskie<ref name="Miasta">''Miasta polskie w Tysiącleciu'', przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967, Tom I, str 545–546.</ref>. Rudę żelaza dostarczano z kilku kopalni usytuowanych od zakładów od 1/4 do 1 mili{{r|Kula}}.
+W 1827 Stąporków liczył 24 domostw i 131 mieszkańców<ref name="SgKP" />.
-W 1838 rodzina Małachowskich rozbudowała i unowocześniła zakład. Stary wielki piec został zastąpiony przez dwa nowocześniejsze. W latach 1876 i 1895 miały miejsce kolejne modernizacje. Zakład przestawiono na [[koks|paliwo koksowe]]. Powstała [[prażalnia]] rud z ośmioma piecami oraz 2 [[żeliwiak]]i. W samym zakładzie pracowało wówczas 300 robotników<ref name="Miasta" />. W kopalniach rudy dostarczających surowca 500 kolejnych<ref name="Miasta" />.
+W 1838 rodzina Małachowskich rozbudowała i unowocześniła zakład. Stary wielki piec został zastąpiony przez dwa nowocześniejsze. W latach 1876 i 1895 miały miejsce kolejne modernizacje. Pod koniec XIX wieku przedsiębiorstwo przeszły w ręce rodziny Tarnowskich<ref name="SgKP" />. Zakład przestawiono na [[koks|paliwo koksowe]]. Powstała [[prażalnia]] rud z ośmioma piecami oraz 2 [[żeliwiak]]i. W samym zakładzie pracowało wówczas 300 robotników<ref name="Miasta" />, choć [[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego]] podaje 515 pracowników w 1888 roku<ref name="SgKP" />. W kopalniach rudy dostarczających surowca zatrudnienie znajdowało 500 kolejnych<ref name="Miasta" />.
 Pomimo zniszczeń i [[rekwizycja|rekwizycji]] urządzeń z czasów [[I wojna światowa|I wojny światowej]], zakład pracował do 1938 r., w latach 20. XX wieku zrezygnowano z wytopu żelaza z rudy na rzecz odlewni żeliwa, a zabudowania przetrwały do 1945, kiedy zniszczone zostały w czasie ciężkich walk o miasteczko<ref name="Miasta" />.
@@ Linia 67: / Linia 69: @@
 === Zbrodnia niemiecka w 1940 r. ===
-Pomnik przy ul. Gutów na terenie dawnej wsi [[Koprusa]] (obecnie w granicach miasta Stąporków) na polanie pomiędzy zabudowaniami mieszkalnymi. Murowany w formie prostokątnej ściany, ze ściętym, uskokowym daszkiem, na betonowej podstawie, w ogrodzeniu z łańcucha w żelaznych rurkach.
+Pomnik przy ul. Gutów na terenie dawnej wsi [[Koprosa|Koprusa]] (obecnie w granicach miasta Stąporków) na polanie pomiędzy zabudowaniami mieszkalnymi. Murowany w formie prostokątnej ściany, ze ściętym, uskokowym daszkiem, na betonowej podstawie, w ogrodzeniu z łańcucha w żelaznych rurkach.
 Podczas zwalczania oddziału mjr [[Henryk Dobrzański|Henryka Dobrzańskiego]] „Hubala” na początku kwietnia 1940 r. Niemcy zamordowali w lesie serbinowskim Mariana Guta, niespełna 18-letniego chłopca walczącego w tych oddziałach. Dnia 6 kwietnia 1940 roku żandarmi zamordowali całą rodzinę jeńca: ojca, matkę i dwójkę rodzeństwa, paląc zwłoki wraz z zabudowaniami. Pomnik upamiętnia tamte tragiczne wydarzenia, zaś symboliczna mogiła rodziny Gutów znajduje się na cmentarzu w [[Niekłań (Stąporków)|Niekłaniu]].
 {{osobny artykuł|Pacyfikacje „hubalowskie”}}
+== Architektura ==
+Jedynym obiektem w Stąporkowie wpisanym do rejestru zabytków [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] jest [[Stąporków (stacja kolejowa)|budynek dworca kolejowego]]] z 1885 roku<ref name="nidSWT" />
 == Oświata ==
@@ Linia 90: / Linia 95: @@
 [[Plik:Stadion MKS Stąporków.jpg|thumb|Stadion MKS-u Stąporków]]
 [[Plik:Stadion staporkow.jpg|alt=Stadion MKS - u Stąporków|mały|Trybuna stadionu w Staporkowie]]
-'''MKS Stąporków''' (Miejski Klub Sportowy Stąporków) – polski klub sportowy ze Stąporkowa powstały w 1948 roku, jako Stal [[Wołów (Stąporków)|Wołów]]. W 1957 roku przyjął nazwę RKS Stąporków. Klub rozgrywa swoje domowe spotkania na stadionie zarządzanym przez Miejsko - Gminny Ośrodek Kultury i Sportu W Stąporkowie. Pojemność obiektu to ok. 900 miejsc siedzących<ref>{{Cytuj |tytuł = Stadion MKS – u Stąporków |data = 2019-08-27 |data dostępu = 2020-06-01 |opublikowany = PolskieStadiony.pl |url = http://polskiestadiony.pl/stadion-mks-u-staporkow/ |język = pl-PL}}</ref>
+'''MKS Stąporków''' (Miejski Klub Sportowy Stąporków) – polski klub sportowy ze Stąporkowa powstały w 1948 roku, jako Stal [[Wołów (Stąporków)|Wołów]]. W 1957 roku przyjął nazwę RKS Stąporków. Klub rozgrywa swoje domowe spotkania na stadionie zarządzanym przez Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Stąporkowie. Pojemność obiektu to ok. 900 miejsc siedzących<ref>{{Cytuj |tytuł = Stadion MKS – u Stąporków |data = 2019-08-27 |data dostępu = 2020-06-01 |opublikowany = PolskieStadiony.pl |url = http://polskiestadiony.pl/stadion-mks-u-staporkow/ |język = pl-PL}}</ref>
 == Demografia ==
 grudnia 2014 r. Stąporków miał 5947 mieszkańców<ref name="gus" />.
-* Piramida wieku mieszkańców Stąporkowa w 2014 roku<ref name="Populacja2018" />.
+* Piramida wieku mieszkańców Stąporkowa w 2014 roku<ref name="Populacja2016">{{Polska w liczbach|id=Staporkow|nazwa=Stąporków w liczbach|data dostępu=11 stycznia 2016}}</ref>.
 <br />[[Plik:Piramida wieku Staporkow.png|690x480px]]
+W 2021 spis powszechny ustalił liczbę mieszkańców na 5274 osób<ref name="BDL">{{Cytuj |url = https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/cechy/4182 |tytuł = NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych |data = 2022-09-19 |data dostępu = 2023-07-23 |opublikowany = Bank Danych Lokalnych GUS}}</ref>.
 == Zobacz też ==
 * [[Stąporków (stacja kolejowa)]]
@@ Linia 106: / Linia 112: @@
 {{Przypisy|
 * <ref name="Kula">{{Cytuj książkę | autor = Witold Kula | tytuł = Szkice o manufakturach w Polsce XVIII wieku, tom 2| strony = 479| miejsce = Warszawa | wydawca = PWN | data = 1956 | isbn =}}</ref>
+* <ref name="nidSWT">
+{{Cytuj stronę | url=https://nid.pl/wp-content/uploads/2023/11/SWT-rej_2023-09-30.pdf | tytuł=Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa świętokrzyskiego | strony=36 | opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa | data dostępu=2023-12-11}}</ref>
 * <ref name=par1>[https://diecezja.radom.pl/staporkow-parafia-pw-wniebowziecia-nmp/ Opis parafii na stronie diecezji]</ref>
+* <ref name="SgKP">{{SgKP|XI|307|Stąporków}}</ref>
 }}
@@ Linia 113: / Linia 122: @@
 == Linki zewnętrzne ==
-* {{SgKP|XI|307|Stąporków}}
 * {{Cytuj stronę | url = http://konskie.travel/pl/swietokrzyskie_hity/Miejsca%20pami%C4%99ci%20narodowej%20%20cd./ | tytuł = Miejsca pamięci narodowej w gminie Stąporków | opublikowany = konskie.travel | archiwum = https://web.archive.org/web/20091227183534/http://konskie.travel/pl/swietokrzyskie_hity/Miejsca%20pami%C4%99ci%20narodowej%20%20cd./ | zarchiwizowano = 2009-12-27}}

Miasto	Stąporków
Części miasta	Koprosa Miła Nieborów Niekłań Nowy Stąporków Sadykierz Stary Stąporków Wołów
Wsie	Adamek Bień Błaszków Błotnica Boków Czarna Czarniecka Góra Duraczów Furmanów Gosań Grzybów Gustawów Hucisko Janów Kamienna Wola Komorów Kozia Wola Krasna Lelitków Luta Modrzewina Mokra Nadziejów Niekłań Mały Niekłań Wielki Nowy Włochów Odrowąż Pardołów Piasek Smarków Stary Grzybów Stary Janów Świerczów Świerczów Mały Wąglów Wielka Wieś Włochów Wólka Plebańska Wólka Zychowa
Części wsi	Czarnecka Krzyżówka Czarniecka Góra Dworek Dworskie Gołysa Góry Gościęta Gusina Jan-Dziadek Janów Kałuża Komorniki Kopanina Lasek Lusztyk Murawki Nowa Wieś Nowy Komorów Ostrocin Pastwiska Rzekietka Sadzawki Skobielów Smug Stara Wieś Stary Komorów Stawki Świerczów Duży Wrocowa Wyprawa Za Młynem Zdunów Zielona Góra Żakietka
Przysiółki wsi	Bagno Bieduszki
Osady	Bieduszki Gajowity Dąb Osada Młyńska Stara Góra
Osady leśne	Bieliny Duraczów-Gajówka Janów Kobylanka Osicowa Góra

Miasta	Gowarczów Końskie Radoszyce Stąporków
Gminy miejsko-wiejskie	Gowarczów Końskie Radoszyce Stąporków
Gminy wiejskie	Fałków Ruda Maleniecka Słupia Konecka Smyków

Przynależność wojewódzka	gubernia radomska (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (II RP) (1939) woj. łódzkie (1945–50) woj. kieleckie (1950–75)
Miasta	Gowarczów (do 1870) Kamienna (1923–28) Końskie Przedbórz Radoszyce (do 1870 i 1915–1919) Skarżysko-Kamienna (1928–39 →) Stąporków (od 1967) Szydłowiec (do 1939 →)
Osiedla (1954–72)	Stąporków (do 1966)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bliżyn (do 1939 →) Borkowice (do 1954) Chlewiska (do 1954) Czermno (do 1954) Dobromierz (do 1923 →) Duraczów (do 1954) Fałków (od 1973) Gowarczów Góry Mokre (do 1954) Grodzisko (1870–1943) Kamienna (1905–22) Końskie Miedzierza (do 1954) Niekłań (Wielki) (do 1926 i od 1973) Odrowąż (od 1926) Pijanów (do 1954) Przedbórz Radoszyce (do 1870) Radoszyce (1870–1915 i 1919–1943) Radoszyce (od 1943) Ruda Maleniecka Skotniki (do 1954) Słupia (od 1973) Smyków (od 1973) Stąporków (od 1973) Sworzyce (← 1927–54) Szydłowiec (do 1939 →)
Gromady (1954–72)	Borkowice (1954–55 →) Borowa (1954–59) Chlewiska (1954 →) Czarna (1954–68) Czermno (1954–72) Dąbrówka (1954–59) Dęba (1954–59) Dziebałtów (1954–72) Fałków (1954–72) Furmanów (1954–61) Gaj (1954–58) Gowarczów (1954–72) Górniki (1954–59) Góry Mokre (1954–72) Grabków (1954–72) Hucisko (1954–68) Huta (1954 →) Jacentów (1954–59) Jakimowice (1954–59) Kapałów (1954–68) Kazanów (1954–68) Kłucko (1954–61) Końskie (1969–72) Kozia Wola (1954–59) Krasna (1954–72) Lipa (1954–68) Miedzierza (1954–68) Mnin (1954–72) Modliszewice (1954–68) Mroczków (1961–72) Niekłań (1954–72) Nieświń (1954–68) Ninków (1954–55 →) Nosalewice (1954–61) Odrowąż (1954–72) Pawłów (1954 →) Pilczyca (1954–72) Płaczków (← 1959–61) Pomyków (1954–72) Przedbórz (1961–72) Przyłogi (1954–72) Radoszyce (1954–72) Rogów (1954–72) Ruda Maleniecka (1954–72) Ruski Bród (1954–55 →) Rzuców (1954–55 →) Skotniki (1954–72) Słupia (1954–72) Smyków (1954–72) Stąporków (1969–72) Stąporków Nowy (1954) Stefanków (1954–55 →) Turowice (1954–61) Wilczkowice (1954–72) Wólka (1954–59) Zaborowice (1954–68)