Rzeszowiacy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Poprawa linkowań i typografii |
Ludność Przeworska to Kresowiacy z grupy przemyskiej. Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|commons = |
|commons = |
||
}} |
}} |
||
'''Rzeszowiacy''' – [[grupa etnograficzna]] [[Polacy|ludności polskiej]] zamieszkująca obszar u podnóża [[Kotlina Sandomierska|Kotliny Sandomierskiej]], okolice miast: [[Łańcut |
'''Rzeszowiacy''' – [[grupa etnograficzna]] [[Polacy|ludności polskiej]] zamieszkująca obszar u podnóża [[Kotlina Sandomierska|Kotliny Sandomierskiej]], okolice miast: [[Łańcut]], [[Ropczyce]], [[Rzeszów]]. Jest to ludność pogranicza kulturowego<ref>„W południowej części grupy [[Sandomierzacy|Sandomierskiej]] zaznaczają się różnice kulturowe między mieszkańcami dolnych a środkowych dorzeczy [[Dunajec|Dunajca]], [[Wisłok]]i i [[Wisłoka]]. Na południu zaznaczają się np. wpływy kolonistów [[Sasi|Sasów]] na terenie zwanym przez sąsiadów „[[Głuchoniemcy|Na głuchoniemcach]]” od [[Pilzno (Polska)|Pilzna]] i [[Gorlice|Gorlic]] aż poza [[Wisłok]]. Po lewej stronie [[Wisła|Wisły]] aż po [[Radom]] siedzą [[Sandomierzacy|Sandomierzanie]].” [w:] Wiedza o Polsce. Etnografia Polski. t. 3. 1931. str. 202</ref>, stanowiąca bezpośrednie przedłużenie na wschód grup małopolskich. Jednakże Rzeszowiacy rozwinęli własną odrębność kulturową<ref name="Bystroń1925"/><ref name="Bystroń1947"/>. |
||
Rzeszowiacy stanowią od dawna osiadłą ludność polską zachodniej części dawnego [[województwo ruskie|województwa ruskiego]]. Od zachodu zaznacza się bardzo wyraźna granica etnograficzna między Rzeszowiakami a [[Sandomierzacy|Sandomierzanami]], która prawie w całości pokrywała się z granicą dawnych województw [[województwo sandomierskie (I Rzeczpospolita)|sandomierskiego]] i [[województwo ruskie|ruskiego]]. [[Jan Stanisław Bystroń]] twórca określenia tej grupy wskazywał, że nazwa ''Rzeszowiacy'' jest może zbyt lokalna, jednak ogólniejszej nie znaleziono<ref name="Bystroń1925">{{cytuj książkę|nazwisko=Bystroń|imię=Jan Stanisław|tytuł=Ugrupowanie etniczne ludu polskiego|wydawca=Orbis|miejsce=Kraków|data=1925|strony=9, 17|url=http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=16290&from=&dirids=1&ver_id=218470&lp=1&QI=!9F9166E21FF7FF0D2E9917D12C4307E3-2}}</ref><ref name="Bystroń1947">{{cytuj książkę|nazwisko=Bystroń|imię=Jan Stanisław|tytuł=Etnografia Polski|wydawca=Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelik”|miejsce=Poznań|data=1947|strony=32}}</ref>. |
Rzeszowiacy stanowią od dawna osiadłą ludność polską zachodniej części dawnego [[województwo ruskie|województwa ruskiego]]. Od zachodu zaznacza się bardzo wyraźna granica etnograficzna między Rzeszowiakami a [[Sandomierzacy|Sandomierzanami]], która prawie w całości pokrywała się z granicą dawnych województw [[województwo sandomierskie (I Rzeczpospolita)|sandomierskiego]] i [[województwo ruskie|ruskiego]]. [[Jan Stanisław Bystroń]] twórca określenia tej grupy wskazywał, że nazwa ''Rzeszowiacy'' jest może zbyt lokalna, jednak ogólniejszej nie znaleziono<ref name="Bystroń1925">{{cytuj książkę|nazwisko=Bystroń|imię=Jan Stanisław|tytuł=Ugrupowanie etniczne ludu polskiego|wydawca=Orbis|miejsce=Kraków|data=1925|strony=9, 17|url=http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=16290&from=&dirids=1&ver_id=218470&lp=1&QI=!9F9166E21FF7FF0D2E9917D12C4307E3-2}}</ref><ref name="Bystroń1947">{{cytuj książkę|nazwisko=Bystroń|imię=Jan Stanisław|tytuł=Etnografia Polski|wydawca=Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelik”|miejsce=Poznań|data=1947|strony=32}}</ref>. |
||
Wersja z 14:59, 22 kwi 2024
| Miejsce zamieszkania |
Polska (Pogórze Środkowobeskidzkie) |
|---|---|
| Język | |
| Grupa |
Rzeszowiacy – grupa etnograficzna ludności polskiej zamieszkująca obszar u podnóża Kotliny Sandomierskiej, okolice miast: Łańcut, Ropczyce, Rzeszów. Jest to ludność pogranicza kulturowego[1], stanowiąca bezpośrednie przedłużenie na wschód grup małopolskich. Jednakże Rzeszowiacy rozwinęli własną odrębność kulturową[2][3].
Rzeszowiacy stanowią od dawna osiadłą ludność polską zachodniej części dawnego województwa ruskiego. Od zachodu zaznacza się bardzo wyraźna granica etnograficzna między Rzeszowiakami a Sandomierzanami, która prawie w całości pokrywała się z granicą dawnych województw sandomierskiego i ruskiego. Jan Stanisław Bystroń twórca określenia tej grupy wskazywał, że nazwa Rzeszowiacy jest może zbyt lokalna, jednak ogólniejszej nie znaleziono[2][3].
Na początku XX wieku grupa charakteryzowała się tradycyjnym strojem ludowym, gwarą i rzemiosłem oraz przede wszystkim bogatą i częstokroć monumentalną architekturą domów konstrukcji przysłupowej[4].
Historia
W roku 1582 kronikarz Maciej Stryjkowski napisał m.in., że niemieccy chłopi osadzeni pod Przeworskiem, Przemyślem, Sanokiem, i Jarosławiem są „dobrymi rolnikami”[5]. Pięćdziesiąt lat później, roku 1632 podobną opinię wyraził Szymon Starowolski w dziele Polonia:
Następnie idzie Łańcut (...) i Rzeszów (...); mleka tu i płócien lnianych wielka jest zwykle obfitość, ponieważ wioski na całym tym obszarze zamieszkują potomkowie niemieckiego plemienia, wzięci na jakiejś wojnie przez Kazimierza Wielkiego, króla Polski, lub sprowadzeni z Saksonii, z dziećmi i żonami, aż w te okolice. Ci przeto o bydło i uprawę lnu troszczą się wielce i w porze jarmarków tak do innych okolicznych miast wymieniane towary zwożą na sprzedaż, jak przede wszystkim do Rzeszowa i Jarosławia
Zobacz też
Przypisy
- ↑ „W południowej części grupy Sandomierskiej zaznaczają się różnice kulturowe między mieszkańcami dolnych a środkowych dorzeczy Dunajca, Wisłoki i Wisłoka. Na południu zaznaczają się np. wpływy kolonistów Sasów na terenie zwanym przez sąsiadów „Na głuchoniemcach” od Pilzna i Gorlic aż poza Wisłok. Po lewej stronie Wisły aż po Radom siedzą Sandomierzanie.” [w:] Wiedza o Polsce. Etnografia Polski. t. 3. 1931. str. 202
- ↑ a b Jan Stanisław Bystroń: Ugrupowanie etniczne ludu polskiego. Kraków: Orbis, 1925, s. 9, 17.
- ↑ a b Jan Stanisław Bystroń: Etnografia Polski. Poznań: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelik”, 1947, s. 32.
- ↑ Grupy etnograficzne. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, 2007-01-03. [dostęp 2010-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-16)].
- ↑ Maciej Stryjkowski. Kronika polska, litewska, etc. 1582. Zbiór dziejopisów polskich. t.II. Warszawa. 1766. str. 399