Squat
 |
Ten artykuł od 2013-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Squat (spolszczane skłot) – potocznie, opuszczona nieruchomość, zajęta przeważnie bez zgody właściciela. Skłotersi, albo dzicy lokatorzy (tj. osoby zajmujące taką nieruchomość) swoje postępowanie motywują tym, że walka z wytwarzanym przez władze głodem mieszkaniowym lub odbieraniem dostępu do innych podstawowych dóbr (ziemia uprawna, kultura, edukacja) jest ważniejsza od prawa własności. W wielu krajach squatting jest przestępstwem, w niektórych postrzega się je jedynie jako konflikt pomiędzy właścicielem a squatersem, w którym prawo stoi zazwyczaj po stronie właściciela.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Skłoting, tj. zajmowanie pustostanów lub opuszczonej ziemi należącej do latyfundystów, ziemian i kościoła, jest silnie umocowany w historii. W Anglii jego wyraźne ślady zarysował w XVII wieku ruch "Diggersów" - chłopów bezrolnych uprawiających tereny leżące odłogiem. Kierunek wytyczony m.in. przez Diggersów kontynuuje, wśród innych, powstały w Ameryce Łacińskiej ruch rolników bez ziemi Via Campesina. W Polsce, kwartały miejskie i osady tworzone "na dziko", powstawały masowo w m.in. w dwudziestoleciu międzywojennym, jako wynik zbyt wysokich czynszów nakładanych na rodziny robotników najemnych i stwarzanej przez to tzw. nędzy mieszkaniowej - ogromnego przeludnienia izb mieszkalnych, charakteryzującego duże miasta pozbawione budownictwa komunalnego. Spośród warszawskich dzielnic międzywojnia, skłoting najwyraźniej zarysował się na Powązkach, Młocinach, Elsnerowie i na Paluchu, a także na peryferiach, m.in. w Markach. Po drugiej wojnie światowej, masowe zajmowanie pustostanów nastąpiło zwłaszcza w miastach zniszczonych - Warszawie, Roterdamie, Londynie, Dreźnie itp. Posługując się materiałami Biura Odbudowy Stolicy, np. kolektyw Syrena podaje w historii zajętej przez siebie kamienicy (ul. Wilcza 30), iż na przełomie lutego i marca 1945 roku żyło w niej na dziko 50 osób[1]. Także zrujnowana kamienica, w której mieszkała działaczka lokatorska Jolanta Brzeska, zasiedlona była w 1945 roku na dziko przez mieszkańców (m.in. przez jej ojca), którzy odbudowali ją i z czasem otrzymali przydział na lokale komunalne (budownictwo komunalne w Polsce powstało ok. 80 lat po stolicach innych miast europejskich, dopiero w PRL).
Skłoting w czasach współczesnych[edytuj | edytuj kod]
Skłoting stanowi współcześnie także wyraźną część działań ruchu anarchistycznego. W takim ujęciu skłoty częstokroć, oprócz funkcji mieszkalnych, spełniają też inne role: są siedzibami oddolnych związków zawodowych (w Polsce – OZZ Inicjatywa Pracownicza), grup lokatorskich (Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów, Wielkopolskie Stowarzyszenie Lokatorów), zapewniają wsparcie prawne i bezpośrednie w walkach pracowniczych, mieszkaniowych oraz dla więźniów i imigrantów ( Anarchistyczny Czarny Krzyż, Migracja to nie zbrodnia). Pełnią także rolę centrów alternatywnej kultury, edukacji itp. Występują w niemal każdym większym mieście Europy.
Szczególnie dużo skłotów (kilkaset) występuje w Barcelonie i Amsterdamie. Czasem skłotowane są całe ulice lub znaczna część domów w jednej dzielnicy – taka sytuacja miała miejsce np. do początku lat dziewięćdziesiątych na berlińskim Kreuzbergu oraz do dziś w kopenhaskiej Christianii, będącej de facto miastem w mieście. We Włoszech występują też nacjonalistyczne squaty, np. CasaPound w Rzymie.
W Polsce squaty znajdują lub znajdowały się m.in. w Poznaniu (Rozbrat ul. Pułaskiego[2], od:zysk ul. Paderewskiego[3]), Wrocławiu (Kromera[2], Free Dom[2], Kwatera[2], Wagenburg[2], Centrum Reanimacji Kultury), Warszawie (Cytadela[2], Czarna Żaba[2], Przychodnia, Syrena, Elba, Fabryka), Krakowie (Carandiru, ul. Wielicka), Gdyni (Brovary Hills), Gliwicach (Krzyk[2]), Częstochowie (Elektromadonna), Białymstoku (De Centrum[2][4]), w Grudziądzu (Szach), Sosnowcu (Latryna[2], M9), Gdańsku (Rzeźnia[2], NKS 3-Jan), w Rudzie Śląskiej (Berza), w Białej Podlaskiej (Zakaźny), w Łodzi (Węglowa[2] oraz squat przy ul. Kilińskiego 210[a][5][6]), w Pabianicach (przy ul. Kościuszki), w Lublinie (Tektura, ZA\\TARG), w Andrychowie (Karton[2]), w Piotrkowie Trybunalskim (Sigmatex).
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ w 1994 r. powstało tam Stowarzyszenie Twórców Kultury Niezależnej K-210
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ http://syrena.tk/about/historia-naszej-kamienicy/
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Łukasz Wróbel. Squating, czyli "Wolne domy dla wolnych ludzi". „Gazeta Uniwersytecka UŚ”. Nr 6 (106) Marzec 2003.
- ↑ https://gloswielkopolski.pl/odzysk-anarchisci-opuszcza-sklot-dostana-125-tys-zl/ar/8013901)
- ↑ Wojciech Więcko. Squat De Centrum: walka trwa. „wyborcza.pl: Białystok”, 8 października 2006. Agora SA.
- ↑ Anna Pawłowska. Łódź: pracownia z aneksem mieszkalnym. „Dzienniklodzki.pl”, 25 grudnia 2010. Polska Press Sp. z o.o..
- ↑ 15-lecie pracowni przy ul. św. Jerzego [w:] Łodzianin.pl [online], 2 października 2010.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- squat!net – międzynarodowy portal skłoterski
- "Czemu zajmujemy pustostany"
- "Skłoting i neoliberalizm. Kulturalne eksperymenty versus polityczny radykalizm"
