George Washington
Portret Washingtona, autorstwa Gilberta Stuarta | |
Data i miejsce urodzenia |
22 lutego 1732 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
14 grudnia 1799 |
1. prezydent Stanów Zjednoczonych | |
Okres |
od 30 kwietnia 1789 |
Przynależność polityczna |
bezpartyjny |
Pierwsza dama | |
Wiceprezydent | |
Poprzednik |
brak |
Następca | |
Lieutenant General,
General of the Armies (pośmiertnie) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1775-1799 |
Siły zbrojne | |
Główne wojny i bitwy |
wojna o panowanie w Ameryce Północnej (1754–1763): |
Późniejsza praca | |
Odznaczenia | |
Złoty Medal Kongresu |
George Washington[1], forma spolszczona Jerzy Waszyngton[2] (ur. 11 lutego?/22 lutego 1732[a] w Pope’s Creek, zm. 14 grudnia 1799 w Mount Vernon) – amerykański generał, polityk, mąż stanu, wódz naczelny Armii Kontynentalnej (1775–1784), deputowany do Kongresu Kontynentalnego, pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych (1789–1797), mason[3]. Uważany jest za ojca narodu amerykańskiego.
Lata młodości i edukacja
George Washington urodził się 22 lutego 1732 w Pope’s Creek w brytyjskiej kolonii Wirginia, jako pierwszy z sześciorga dzieci Augustina Washingtona i jego drugiej żony Mary Ball Washington[4]. George miał dwie siostry oraz trzech braci (Charlesa, Johna i Samuela), a także dwóch przyrodnich braci (Lawrence’a i Augustine’a) oraz przyrodnią siostrę[4]. Jego pradziadek John Washington z Purleigh w Essexie w Anglii przybył do Wirginii w 1657. Matka, Marry Ball Washington miała przodków angielskich, niemieckich i holenderskich. Washington najprawdopodobniej nie uczęszczał do szkoły, a pobierał nauki w domu. Jego nauczycielem, mentorem i opiekunem (zwłaszcza od śmierci ojca) był przyrodni brat przyszłego prezydenta, Lawrence, który uczył go geografii, arytmetyki i geometrii[4]. Poza tym przyszły prezydent był samoukiem[4].
Dlatego też w 1751 wybrali się w – trwającą pięć tygodni – podróż na wyspę Barbados, gdzie Lawrence miał nadzieję wyzdrowieć z gruźlicy[4]. Na Barbados George zachorował na ospę i dopiero gdy wyzdrowiał, powrócił do rodzinnej Wirginii. Była to jedyna zagraniczna podróż przyszłego prezydenta poza granice Stanów Zjednoczonych[4].
Brak dyplomu nie przeszkodził pięciu największym amerykańskim uczelniom nadać mu tytułu honorowego doktora prawa:
- Uniwersytet Harvarda (1776)
- Uniwersytet Yale (1781)
- Uniwersytet Pensylwanii (1783)
- Washington College (1789)
- Uniwersytet Browna (1790)
Kariera wojskowa
Początki
Po śmierci brata, wstąpił do milicji kolonialnej w stopniu majora[5]. Już w 1754 awansował do stopnia podpułkownika i wziął udział w wojnie z Francuzami [5]. Został wówczas skierowany na misję do Ohio, gdzie miał ubezpieczać tworzony tam fort[5]. W czasie podróży fort został przejęty przez Francuzów, a męcząca droga powrotna spowodowała, że pod koniec roku Washington chciał wycofać się z czynnej służby[5]. Kilka miesięcy później został adiutantem generała Edwarda Braddocka, a niedługo potem awansował na pułkownika i dowódcę milicji w Wirginii[6]. Po kilku latach jednak wycofał się ze służby na okres 16 lat, prowadząc przez ten czas życie plantatora w Mount Vernon[6].
Wojna o niepodległość
W początkach konfliktu z Anglią Washington wcale nie chciał walczyć o niepodległość, gdyż sam uważał się za Anglika, a zwolenników zerwania stosunków z Wielką Brytanią określał mianem ekstremistów[7]. W aktywne życie polityczne kolonii, włączył się dopiero w 1774 roku, kiedy to sprzeciwił się tzw. Ustawie Stemplowej, poparł ruch oporu zorganizowany w Massachusetts i sprzeciwił się rozwiązaniu House of Burgesses[8]. W tym samym roku został także delegatem na I Kongres Kontynentalny, jednak nie zabierał na nim głosu[8]. Rok później, jako delegat, wziął udział w II Kongresie Kontynentalnym, gdzie 15 czerwca 1775 roku został mianowany Naczelnym Dowódcą Armii Kontynentalnej, jako kandydat kompromisowy, zgłoszony przez Johna Adamsa[8]. Formalnie dowództwo objął 3 lipca i już na samym początku często zaznaczał, że gubernatorzy kolonii powinni bardziej troszczyć się o przyszłe państwo, zamiast o interesy lokalne[8].
Rok później, krótko po sygnowaniu Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych, mający znaczną przewagę liczebną Anglicy, pod dowództwem braci Williama i Richarda Howe’ów, zaatakowali Nowy Jork[9]. Jesienią 1776 roku, w wyniku działań wojennych Korony, Washington musiał cofać swoje wojska z Long Island na Manhattan i dalej przez New Jersey aż do Pensylwanii[9]. W Boże Narodzenie zaatakował jednak Anglików z Trenton i odniósł zwycięstwo, co korzystnie wpłynęło na morale żołnierzy[9]. Kolejne zwycięstwa pod Princeton i Saratogą (do którego walnie przyczynił się Tadeusz Kościuszko), dały wojskom Armii Kontynentalnej przewagę[9]. Po porażce pod Filadelfią 11 września 1777 Washington wycofał się do Valley Forge [10]. W czasie zimy armia przeżywała jeden ze swoich największych kryzysów – głównie z powodu braku jedzenia czy ubrań, jednak największym problemem były masowe dezercje[10]. W czerwcu 1778, Washington odniósł zwycięstwo podczas bitwy pod Monmouth, która była ostatnim większym starciem z Brytyjczykami w północnej części kolonii[10]. Po przyłączeniu się do kolonistów Francuzów, Armia Kontynentalna wyruszyła do Wirginii[10]. Wojna zakończyła się 18 października 1781 pod Yorktown. Dowódca wojsk brytyjskich Charles Cornwallis poddał się widząc przygniatającą przewagę wojsk amerykańskich i francuskich[10].
W 1782 w Stanach Zjednoczonych wybuchały bunty przeciw podatkom, polityce gospodarczej władz, a żołnierze domagali się wypłat zaległego żołdu. Zwolennicy silnej władzy wykonawczej proponowali, aby George Washington koronował się na króla Stanów Zjednoczonych[11]. Przyszły prezydent zdecydowanie sprzeciwiał się temu pomysłowi, uważając go za „odrażający”[11]. W rocznicę bitwy pod Lexington, 19 kwietnia 1783 generał zakończył działania militarne przeciwko Anglii i wkroczył do Nowego Jorku[11]. Kilka miesięcy później, 23 grudnia, w Annapolis złożył dowództwo Armii Kontynentalnej[11].
Kariera polityczna
Jeszcze przed zdaniem służby wojskowej, w czerwcu 1783 roku Washington wystosował „List okólny do gubernatorów wszystkich stanów”, w którym podkreślał federalny charakter nowej republiki i wyrażał swoje rozczarowanie względem osób przedkładających interesy lokalne ponad dobro nowego państwa[11].
W maju 1787 w Filadelfii zebrała się Konwencja Konstytucyjna, mająca opracować tekst konstytucji, na której był jednym z delegatów Wirginii[12]. Został on jednomyślnie obrany przewodniczącym konwencji, na której zachowywał neutralność i wygłosił tylko jedno przemówienie – opowiedział się w nim za szerszymi prerogatywami prezydenta, a także poruszył kwestię sposobu wyboru członków Izby Reprezentantów[12]. Kiedy 21 czerwca 1788 stan New Hampshire ratyfikował Konstytucję, stało się jasne, że wejdzie ona w życie[13].
Prezydentura
Gabinet George’a Washingtona (1789-1797) | ||
---|---|---|
Urząd | Nazwisko | Kadencja |
Prezydent | George Washington | 1789-1797 |
Wiceprezydent | John Adams | 1789-1797 |
Sekretarz stanu | John Jay | 1789-1790 |
Thomas Jefferson | 1790-1793 | |
Edmund Randolph | 1794-1795 | |
Timothy Pickering | 1795-1797 | |
Sekretarz skarbu | Alexander Hamilton | 1789-1795 |
Oliver Wolcott Jr. | 1795-1797 | |
Sekretarz wojny | Henry Knox | 1789-1794 |
Timothy Pickering | 1795-1795 | |
James McHenry | 1796-1797 | |
Prokurator generalny | Edmund Randolph | 1789-1794 |
William Bradford | 1794-1795 | |
Charles Lee | 1795-1797 | |
Poczmistrz generalny | Samuel Osgood | 1789-1791 |
Timothy Pickering | 1791-1795 | |
Joseph Habersham | 1795-1797 |
W wyborach prezydenckich w 1789 roku, które odbyły się 4 lutego, po wejściu w życie Konstytucji, Kolegium Elektorskie jednogłośnie wybrało Washingtona na pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych[14]. Zaprzysiężenie odbyło się 30 kwietnia w Nowym Jorku, ówczesnej stolicy Stanów Zjednoczonych, w Federal Hall, a odebrał je Robert R. Livingston, kanclerz stanu Nowy Jork[14]. Wiceprezydentem w administracji Washingtona został federalista John Adams, który w głosowaniu elektorów uzyskał 34 głosy[14].
Ponieważ prezydent chciał zachować jedność w sprawach ważnych dla młodego państwa, do swojego rządu zaprosił, i federalistów (z którymi sympatyzował), i antyfederalistów (z którymi się spierał)[15]. Sekretarzem stanu został lider demokratycznych republikanów i zarazem zwolennik Francji, Thomas Jefferson, a sekretarzem skarbu – lider federalistów i zwolennik Anglii, Alexander Hamilton[15]. Podczas pełnienia urzędu, Washington skupiał się głównie na utrzymaniu jedności kraju, dlatego nie angażował się w sprawy ustawodawcze[15]. Jako zwolennik trójpodziału władzy (według Monteskiusza), Washington korzystał z przysługujących mu prerogatyw[16]. Jednym z pierwszych problemów, przed którymi stanęła nowa republika, była zła sytuacja finansowa, której rozwiązanie, prezydent powierzył Hamiltonowi[16]. Dzięki kompromisowi zawartemu z Jeffersonem i Madisonem, Washington i Hamilton wprowadzili program reform, który uwzględniał między innymi przejęcie długów stanowych przez rząd federalny, utworzenie banku centralnego i wprowadzenie systemu dziesiętnego w obiegu monetarnym[16].
Podczas wyborów w 1792 roku Washington ponownie został jednogłośnie wybrany na prezydenta[17]. Przysięgę złożył 4 marca 1793 w Federal Hall w Filadelfii[17], a odebrał ją sędzia Sądu Najwyższego William Cushing. Data 4 marca była do 1933 datą Dnia Inauguracji amerykańskich prezydentów.
Tuż przed ponownym objęciem funkcji prezydenta, Francja wypowiedziała wojnę Anglii, co postawiło Amerykanów w trudnym położeniu, ponieważ państwo było zbyt słabe, by angażować się w nowy konflikt[17]. Washington ogłosił wówczas neutralność Stanów Zjednoczonych, co nie spodobało się zarówno federalistom (anglofilom) jak i republikanom (frankofilom)[17]. Jednym z pierwszych problemów wewnętrznych, jakie napotkał prezydent, rozpoczynając drugą kadencję, był tzw. „Whiskey Rebellion”[17]. W lipcu 1794 roku, producenci whisky z zachodniej Pensylwanii protestowali przeciwko nałożeniu na nich wysokich podatków przez Kongres[17]. Prezydent powołał wówczas 13-tysięczną armię milicji, mającą stłumić zamieszki[17]. Osobiście stanął na czele wojska, co pozwoliło (dzięki poważaniu jakim cieszył się w społeczeństwie) zakończyć protest bez oddawania strzałów[17].
Jeszcze w 1793 roku, do USA, przybył, cieszący się popularnością wśród opinii publicznej, poseł francuski Edmond-Charles Genêt[17]. W wyniku jego działań (zatrzymał statek amerykański i skonfiskował jego ładunek) rozpoczął się konflikt na linii Biały Dom – dyplomacja francuska[18]. Prasa Federalistyczna atakowała Genêta i nakłaniała prezydenta do odwołania go[18]. Ostatecznie Washington zmuszony był wydalić posła Genêta, co ochłodziło kontakty Stanów Zjednoczonych z Francją[19]. Równocześnie flota brytyjska przechwytywała amerykańskie okręty, co zmuszało prezydenta, do podjęcia działań przeciwko Anglii[19]. W tym celu wysłał do Anglii prezesa Sądu Najwyższego Johna Jaya, który miał wynegocjować traktat amerykańsko-brytyjski[19]. Został on podpisany w listopadzie 1794, lecz jego treść ujawniono dopiero pół roku później[19]. 8 lipca 1795 odbyła się specjalna sesja Senatu, na której traktat został ratyfikowany, stosunkiem głosów 20:10[20]. Pomimo utajnienia traktatu, jego treść wyciekła do prasy i wywołała oburzenie w społeczeństwie amerykańskim – głównie ze względu na artykuł XII, mówiący o zakazie eksportu produktów tropikalnych, produkowanych na południu USA[20]. Pomimo licznych petycji i listów, prezydent ratyfikował traktat, 24 lutego 1796 ogłosił jego wejście w życie, a 1 marca przedłożył go Kongresowi[21]. Ponieważ Washington nie otrzymał żadnych środków na realizację traktatu, musiał zwrócić się do Izby Reprezentantów, która sprawuje opiekę nad budżetem[22]. Mający w niej większość republikanie, konsekwentnie blokowali układ, odmawiając przekazania środków, co powodowało większe napięcie opinii publicznej[22]. Głosowanie nad wnioskiem zakończyło się wynikiem 49:49, jednak środki zostały ostatecznie przyznane, dzięki głosowi spikera Fredericka Muhlenberga[23]. Sytuacja, wywołana przez traktat Jaya, walnie wpłynęła na politykę i ocenę Washingtona – odwołał on dwóch swoich czołowych członków rządu i stwierdził, że nie będzie współrządził z osobami, które nie podzielają jego poglądów[24]. Ponadto, podpisanie traktatu, mocno osłabiło stosunki USA z Francją, która ostro atakowała gabinet Washingtona. a w zbliżających się wyborach prezydenckich, udzieliła silnego poparcia profrancuskiemu kandydatowi republikanów – Thomasowi Jeffersonowi[24].
Ciągłe ataki na prezydenta sprawiły, że ogłosił on w swoim przemówieniu pożegnalnym z 17 września 1796, iż nie będzie ubiegał się o trzecią kadencję[25], czym wyznaczył niepisaną tradycję dwukadencyjności[24]. Należy przypomnieć, że Konstytucja nie ograniczała maksymalnej liczby kadencji prezydenta. Dopiero wybór na prezydenta Franklina Delano Roosevelta w 1940 na trzecią, a w 1944 na czwartą kadencję spowodowało, że uchwaleniem 22. poprawki w 1947 uregulowano prawnie tę kwestię. Washington z urzędu ustąpił 3 marca 1797 – po 7 latach i 308 dniach – gdy dotychczasowy wiceprezydent John Adams został zaprzysiężony na 2. prezydenta USA[26].
Dokonania
Głównym osiągnięciem prezydenta było wzmocnienie władzy federalnej młodego państwa, poprzez włączenie Karta praw do konstytucji w 1791, a także rozwój handlu i stabilizacja gospodarki[26]. Washington zabezpieczył też kraj w wikłanie się w kolejne konflikty zbrojne, zarówno wewnętrzne (zabezpieczenie granic przed atakami Indian), jak i zewnętrzne (neutralność w wojnie francusko-brytyjskiej i zatrzymanie ekspansji Hiszpanów na południowym zachodzie USA)[26].
18 września 1793 wmurował kamień węgielny pod budowę Kapitolu, siedziby federalnej władzy ustawodawczej na terenie Federal City (później Washington D.C.), wyodrębnionego miasta, terytorialnie niezależnego od żadnego stanu i będącego pod jurysdykcją władzy federalnej.
Nominacje do Sądu Najwyższego
George Washington nominował dziesięciu sędziów Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych (w tym aż trzech prezesów Sądu):
- (1) James Wilson (5 października 1789)
- (2) John Jay (19 października 1789) – 1. prezes
- (3) William Cushing (2 lutego 1790)
- (4) John Blair (2 lutego 1790)
- (5) John Rutledge (15 lutego 1790)
- (6) James Iredell (12 maja 1790)
- (7) Thomas Johnson (6 kwietnia 1792)
- (8) William Paterson (11 marca 1793)
- (5) John Rutledge (12 sierpnia 1795) – 2. prezes[b]
- (9) Samuel Chase (4 lutego 1796)
- (10) Oliver Ellsworth (8 marca 1796) – 3. prezes
Życie po prezydenturze
Po zakończeniu prezydentury George Washington powrócił do swojej posiadłości Mount Vernon[26]. Doraźnie doradzał swojemu następcy, Johnowi Adamsowi, który 11 lipca 1798 mianował, za zgodą Senatu, Washingtona tymczasowym naczelnym dowódcą armii amerykańskiej na wypadek wojny z Francją[26]. Nominację tę przyjął dwa dni później[26].
Śmierć i pogrzeb
14 grudnia 1799 ciężko zachorował: miał problemy z oddychaniem (według różnych opinii biografów cierpiał na zapalenie tchawicy, zapalenie płuc lub gruźlicę)[27]. Osobisty lekarz James Craik bezskutecznie próbował go ratować zabiegami puszczania krwi[27]. Washington zmarł tuż przed 23:00 w swojej posiadłości w Mount Vernon w stanie Wirginia[27].
Został pochowany 18 grudnia, w swoim rodzinnym mieście[27]. Kameralny pogrzeb odbył się przy udziale najbliższej rodziny i sąsiadów oraz honorowej eskorty, złożonej z kilku okolicznych żołnierzy[27].
Życie prywatne i poglądy
George Washington poślubił najbogatszą wdowę w Wirgini, Marthę Dandridge Custis 6 stycznia 1759 roku[6]. Przyszła pierwsza dama miała dwoje dzieci z wcześniejszego małżeństwa: syna Johna i córkę Marthę[6]. Z George’em nie miała dzieci[6]. Wśród biografów istnieją domniemania, że nie było to małżeństwo z miłości, między innymi dlatego, że Washington był zakochany w żonie swojego sąsiada – Sally Fairfax[6].
Washingtonowie mieszkali w Mount Vernon, gdzie prowadzili plantację tytoniu[6]. George był zwolennikiem niewolnictwa i przestrzegał reguł ówczesnej epoki[6]. Jego częściowo abolicjonistyczne poglądy wykreowały się dopiero w latach 70. XVIII wieku[6]. Mimo że pierwszy prezydent nigdy nie należał do żadnego stronnictwa ani partii politycznej, jawnie sympatyzował z federalistami i opowiadał się za silnym rządem centralnym[13].
Przynależał do Kościoła episkopalnego, choć nie uchodził za człowieka pobożnego – nie uczestniczył w nabożeństwach i nie przyjmował komunii[28]. Wśród części biografów panuje przekonanie, że mógł być ateistą[28].
Zobacz też
- Apoteoza Waszyngtona
- George Washington Masonic National Memorial
- USS George Washington – lotniskowiec
Uwagi
- ↑ Według kalendarza juliańskiego, data urodzenia Washingtona to 11 lutego. W 1752, a więc za życia Washingtona, wprowadzono w Wielkiej Brytanii gregoriańską rachubę czasu – tu data urodzenia to 22 lutego. Dodatkowo obowiązywała w roku urodzenia Washingtona angielska rachuba lat – rok rozpoczynał się 25 marca. Również w 1752 zmieniono w Wielkiej Brytanii datę początkową roku na 1 stycznia. Tak więc data urodzenia George’a Washingtona wg rachuby obowiązującej w tamtym czasie to 11 lutego 1731, według obecnej – 22 lutego 1732.
- ↑ Sędzia Rutledge był sędzią Sądu Najwyższego USA w latach 1790-1791 po czym zrezygnował. W 1795 został mianowany prezesem Sądu, jednak jego kandydatura nie została zatwierdzona przez Senat
Przypisy
- ↑ Olpiński: Leksykon postaci. Katowice: Videograf II, 2006, s. 517. ISBN 83-7183-422-5.
- ↑ Washington George. Internetowa encyklopedia PWN. [dostęp 2015-02-15]. (pol.).
- ↑ Washington as a freemason. The Phoenixmasonry Masonic Museum and Library. [dostęp 2015-02-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 22.
- ↑ a b c d L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 23.
- ↑ a b c d e f g h i L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 24.
- ↑ L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 26.
- ↑ a b c d L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 27.
- ↑ a b c d L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 29.
- ↑ a b c d e L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 30.
- ↑ a b c d e L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 32.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 33.
- ↑ a b c L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 34.
- ↑ a b c L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 35.
- ↑ a b c L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 36.
- ↑ a b c d e f g h i L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 37.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 39.
- ↑ a b c d L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 40.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 41.
- ↑ L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 43.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 44.
- ↑ L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 45.
- ↑ a b c L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 46.
- ↑ L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 49.
- ↑ a b c d e f L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 54.
- ↑ a b c d e L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 55.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 25.
Bibliografia
- Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)
- George Washington. Biały Dom. [dostęp 2015-02-15]. (ang.).
- ISNI: 0000000120958599
- VIAF: 31432428
- ULAN: 500126198
- LCCN: n86140996
- GND: 11876439X
- NDL: 00621629
- LIBRIS: hftwzz7114kdn4n
- BnF: 11928912p
- SUDOC: 027333140
- SBN: DDSV225300
- NLA: 35592539
- NKC: jn19990008936
- RSL: 000025437
- BNE: XX1157500
- BNR: 000240883
- NTA: 069038171
- BIBSYS: 90137110
- CALIS: n2004336619
- CiNii: DA01665235
- Open Library: OL17013A
- PLWABN: 9810655045105606
- NUKAT: n01036872
- OBIN: 61288
- J9U: 987007269882405171
- PTBNP: 64839
- CANTIC: a11452754
- LNB: 000136724
- NSK: 000140251
- BNA: 000049261
- CONOR: 53856867
- BNC: 000039484
- ΕΒΕ: 102286, 98690
- BLBNB: 000385367
- KRNLK: KAC201620955
- LIH: LNB:V*148440;=BH
- RISM: people/115434
- WorldCat: lccn-n86140996