Graniczna Placówka Kontrolna Gdynia

GPK Gdynia

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	1949
Tradycje
Kontynuacja	Batalion Portowy WOP Gdynia
Organizacja
Dyslokacja	Gdynia
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Podległość	4 Oddział OP 12 Gdański Oddział WOP

Graniczna Placówka Kontrolna Gdynia – pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na przejściu granicznym.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W październiku 1945 Naczelny Dowódca WP nakazywał sformować na granicy 51 przejściowych punktów kontrolnych. Graniczna placówka kontrolna Gdańsk powstała w 1945 jako morski przejściowy punkt kontrolny II kategorii o etacie nr 8/11 . Obsada PPK składała się z 17 żołnierzy i 2 pracowników cywilnych. W październiku 1946 funkcjonowała według etatu 7/13 jako PPK morski w Gdyni.

W początkach 1947 przejściowe punkty kontrolne Gdańsk i Gdynia zostały poważnie wzmocnione. Wobec powyższego strażnice 97 i 99 zaprzestały ochrony obiektów portowych, a zajęły się wyłącznie ochroną obiektów lądowych i kontrolą ruchu rybackiego.

W lipcu 1947 MGPK w Gdyni otrzymała nr 21.

W lipcu 1949 nastąpiła reorganizacja 21 gdyńskiego i 22 gdańskiego MGPK. Zostały utworzone samodzielne bataliony kontroli granicznej. W skład gdańskiego weszły 263 i 264 strażnice WOP, a w gdyńskim: kompanie nr 1 i nr 2.

Jesienią 1965 GPK Port Gdynia i GPKR w Gdyni weszła w podporządkowanie Komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej.

Kierownicy placówki

• mjr Stanisław Bański (był 10.1946).
• mjr SG Zbigniew Czajka(był w 2002)
• kpt. Zygmunt Dziubiński
• mjr Szczepan Cheba
• kpt. Stefan Rojowski
• mjr Jan Januszewicz
• mjr Piotr Wtorek
• ppłk Józef Gałaś
• mjr Roman Białek
• ppłk Zbigniew Rydlewski
• ppłk Ludwik Kruczek

Bibliografia

• Ireneusz Bieniecki. Kaszubska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej na wybrzeżu gdańskim w latach 1945 – 1991 (powstanie, zmiany organizacyjne i metody pełnienia służby). „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/05, 2005. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Grzegorz Goryński: Morski Oddział Straży Granicznej im. płk. Karola Bacza w Gdańsku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne - Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół D WOP, sygn.217/32, k.56-60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945 – 1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
• ASGr.Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.