Strażnica WOP Kietrz
.jpg) Budynki byłej strażnicy w Kietrzu (lipiec 2016) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
15 stycznia 2008 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
213 strażnica WOP |
| Kontynuacja |
Strażnica SG w Kietrzu |
| Komendanci / Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppor. Mirosław Chwalczyk |
| Ostatni |
kpt. Leszek Dudek |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
ul. Okrzei 5 Kietrz |
| Formacja | |
| Podległość |
46 komenda odcinka |
.jpg)
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Katscher/Kietrz – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Strażnica Straży Granicznej w Kietrzu – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską[b].
Placówka Straży Granicznej w Kietrzu – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej z Republiką Czeską.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 46 komendy odcinka Racibórz jako 213 strażnica WOP (Katscher)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 24 kwietnia 1948, strażnica została włączona w struktury 67 batalionu Ochrony Pogranicza, a 26 kwietnia 1948 wprowadzono nowe etaty strażnic. Stan załogi strażnicy w Kietrzu zmniejszył się do 33 żołnierzy[3].
1 stycznia 1951 strażnica WOP Kietrz została włączona w struktury 43 batalionu WOP w Raciborzu.
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[c], a strażnica WOP Kietrz otrzymała nr 221 w skali kraju[5].
W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Kietrz była 11 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza[6].
1 stycznia 1960 była jako 15 strażnica WOP IV kategorii Kietrz.
W 1961 włączona została w skład 44 batalionu WOP Głubczyce[7].
1 stycznia 1964 była jako 16 strażnica WOP lądowa IV kategorii Kietrz.
W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia[8], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.
13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[9].
W drugiej połowie 1984 Strażnicę WOP Kietrz włączono w struktury utworzonego batalionu granicznego WOP im. Bohaterów Powstań Śląskich w Raciborzu[8], jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Kietrzu.
16 kwietnia 1990 rozformowano batalion graniczny WOP im. Bohaterów Powstań Śląskich w Raciborzu i strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Kietrzu (na czas „P” kadrowa)[10]. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy. Tak funkcjonowała do 15 maja 1991.
- Straż Graniczna:
16 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk ochrony Pogranicza, strażnica w Kietrzu została przejęta przez Śląski Oddział Straży Granicznej w Raciborzu (ŚlOSG)[11][12] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Kietrzu.
Jako Strażnica SG w Kietrzu funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[13] została przekształcona na placówkę Straży Granicznej w Kietrzu (Placówka SG w Kietrzu).
W wyniku rozpoczętej od 2000 reorganizacji struktur Straży Granicznej związanej z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen, 24 sierpnia 2005 Placówka SG w Kietrzu przejęła odcinek granicy wraz z obsadą etatową po rozwiązanej strażnicy SG w Pilszczu[14].
Jako Placówka SG w Kietrzu funkcjonowała do 15 stycznia 2008, kiedy to została zlikwidowana. Ochraniany przez placówkę odcinek granicy, przejęła Placówka Straży Granicznej w Opolu (Placówka SG w Opolu) z tymczasową siedzibą w Krasnym Polu[15], a budynki przejęła Policja i gmina Kietrz, gdzie obecnie mieści się Rewir Dzielnicowych Komisariatu Policji w Kietrzu[16] i mieszkania prywatne.
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
Strażnica WOP w Kietrzu 1 listopada 1945 otrzymała do ochrony i zabezpieczenia odcinek granicy państwowej o długości 12500 m:
- Włącznie znak graniczny nr IV/39/5, wyłącznie znak gran. nr IV/51.
- Na odcinku znajdowały się dwie miejscowości przyległe do linii granicznej tj. Kietrz i Raczany.
- W skład strefy nadgranicznej wchodziły: Pietrowice Wielkie i Kozłówka[3].
1 stycznia 1964 na ochranianym odcinku przez strażnicę funkcjonowały przejścia graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
.jpg)
Do 1986, Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Kietrzu, ochraniała odcinek granicy państwowej:
- Włącznie znak gran. nr IV/43, wyłącznie znak gran. nr 51/11.
W 1986 odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu odcinka po rozformowanej strażnicy WOP Ściborzyce, tj. od znaku gran. nr 51/11, wyłącznie do znaku gran. nr IV/61.
W latach 1986–15 maja 1991, Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Kietrzu, potem Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Kietrzu, ochraniała odcinek granicy państwowej:
- Włącznie znak grani. nr IV/43, wyłącznie znak gran. nr IV/61.
- W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby.
- Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
- Strażnice WOP w: Krzanowicach i Pilszczu
- Sekcją Zwiadu WOP w Raciborzu
- Posterunek MO w Pietrowicach Wielkich
- W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS[3]:
- Straż Graniczna:
W okresie 16 maja 1991–23 sierpnia 2005 Strażnica SG w Kietrzu ochraniała odcinek granicy państwowej:
- Włącznie znak gran. nr II/43, wyłącznie znak gran. nr II/61.
- Komendant strażnicy współdziałał w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.
19 lutego 1996 na odcinku strażnicy zostały uruchomione przejścia graniczne (mrg) w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
13 kwietnia 2005 na odcinku strażnicy zostało uruchomione turystyczne przejście graniczne w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
24 sierpnia 2005 odcinek placówki SG został wydłużony o odcinek po zlikwidowanej strażnicy SG w Pilszczu, tj. od znaku gran. nr II/61, wyłącznie do znaku gran. nr II/87.
Wydarzenia[edytuj | edytuj kod]
- 1945 – 21 grudnia patrol strażnicy zatrzymał mieszkańca miejscowości Pietrowice narodowości niemieckiej[d], który niszczył służbową linię telefoniczną Kietrz–Racibórz. Zatrzymany należał do niemieckiej organizacji odwetowej TTO (Thun Thodt Organisation)[3].
- 1945 – 1 listopada–31 grudnia, zatrzymano za nielegalne przekroczenie granicy z Czechosłowacji do Polski – 12 osób w tym 8 narodowości niemieckiej i 4 osoby narodowości czeskiej[3].
- 1949 – na odcinku strażnicy bezpośrednio wzdłuż granicy, wykonano zaorany i bronowany pas kontrolny[e][3].
- Żołnierze strażnicy oprócz pełnienia służby granicznej czynnie włączali się w odgruzowanie miasta, pomagali w akcjach żniwnych i omłotowych, brali udział w wykopkach ziemniaków i buraków. Rękoma wopistów zbudowano i oddano do użytku dzieciom ogródek jordanowski w Kietrzu[3].
- 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[17]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[18].
- 1960 – ze strażnicy wycofano konie wierzchowe oraz taborowe, wprowadzając do służby motocykle i samochody osobowo-terenowe marki GAZ-69[3].
- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[19].
- 1982 – 9 grudnia przybył por. Leszek Dudek ze stanowiska d-cy kompanii odwodowej w batalionie WOP Szklarska Poręba, na stanowisko z-cy d-cy strażnicy i na tym stanowisku był do 20 października 1985.
- Kadra instruktorska ZHP w strażnicy, wspólnie z Komendą Hufca ZHP w Głubczycach zorganizowali i prowadzili w Kietrzu dwie drużyny Harcerskiej Służby Granicznej – brali też udział w manewrach i obozach harcerskich[3].
- Straż Graniczna:
- 1993 – strażnica otrzymała na wyposażenie samochód osobowo-terenowy Land Rover Defender I 110 w zamian za UAZ 469 i motocykle Honda xl 125s w zamian za WSK 125.
Sąsiednie graniczne jednostki organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
- 212 strażnica WOP Kranowitz ⇔ 214 strażnica WOP Rozumowice – 1946
- 212 strażnica OP Krzanowice ⇔ 214 strażnica OP Ściborzyce Wielkie – 1949
- 220 strażnica WOP Krzanowice ⇔ 222 strażnica WOP Ściborzyce – 15.03.1954
- 10 strażnica WOP Krzanowice kat. I ⇔ 12 strażnica WOP Ściborzyce kat. II – 1956
- 16 strażnica WOP Krzanowice kat. III ⇔ 14 strażnica WOP Ściborzyce Wielkie kat. IV – 1.01.1960
- 17 strażnica WOP Krzanowice lądowa kat. III ⇔ 15 strażnica WOP Ściborzyce Wielkie lądowa kat. IV – 1.01.1964
- Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Krzanowicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Ściborzycach Wielkich – 1984–1986
- Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Krzanowicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Pilszczu – 1986–16.04.1990
- Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Krzanowicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Pilszczu – 17.04.1990–15.05.1991
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Krzanowicach ⇔ Strażnica SG w Pilszczu – 16.05.1991–1.01.2003
- GPK SG w Pietraszynie ⇔ Strażnica SG w Pilszczu – 2.01.2003–23.08.2005
- Placówka SG w Pietraszynie ⇔ Placówka SG w Pietrowicach – 24.08.2005–15.01.2008.
Komendanci/dowódcy strażnicy/placówki[edytuj | edytuj kod]
Komendantów/dowódców strażnicy WOP Kietrz podano za: Leszek Dudek: Praca magisterska Dzieje ziemi kietrzańskiej w latach 1945–1989 Organizacja ochrony granicy południowej bezpośrednio po wojnie. Cz. 19.
- ppor. Mirosław Chwalczyk (1.11.1945–3.09.1946)
- ppor. Władysław Kopij (3.09.1946–1.01.1947)
- ppor. Mieczysław Zuk (1.01.1947–25.10.1953?)
- Henryk Nawrocki (30.09.1951–15.11.1951)[f][20]
- Feliks Kanciak (16.11.1951–16.03.1952)[g][21]
- ppor. Marian Korusiewicz (25.10.1953–23.10.1956)
- kpt./mjr Feliks Urbański[22] (23.10.1956–21.10.1985)
- por./kpt. Leszek Dudek[23] (21.10.1985–30.04.1991)[h]
_(cropped).jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
- Komendanci strażnicy SG:
- kpt. SG Karol Orawski (1.05.1991–30.09.1992)[i]
- ppor. SG/mjr SG Andrzej Reja (1.10.1992–był 2.01.2003)
- mjr SG Mariusz Wiśniewski (do 23.08.2005)
- Komendant placówki SG:
- mjr SG Mariusz Wiśniewski (24.08.2005–15.01.2008) – do rozformowania[j].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej, a od 2005 placówka Straży Granicznej.
- ↑ Od 1 stycznia 1993 z Republiką Czeską.
- ↑ Rozkaz dowódcy WOP z 22.02.1954[4].
- ↑ Ogólnie na początku 1946 w strefie nadgranicznej strażnicy WOP Kietrz zamieszkiwało 11022 mieszkańców w tym 4376 przesiedlonych Polaków. Ludność miejscowa pochodzenia niemieckiego była wrogo nastawiona do działalności żołnierzy wopistów.
- ↑ Pas ten służył do szybkiego wykrywania śladów naruszenia granicy i podjęcia szybkich działań pościgowych przez załogę strażnicy z wykorzystaniem psów służbowych.
- ↑ Henryk Nawrocki od 6.01.1952 pełnił obowiązki d-cy 218 strażnicy WOP w Krasnym Polu.
- ↑ por. Feliks Kanciak 17.03.1952 został adiutantem d-cy w sztabie dowództwa WOP.
- ↑ kpt. SG Leszek Dudek ubył do komendy ŚlOSG w Raciborzu.
- ↑ kpt. SG Karol Orawski ubył do komendy ŚlOSG w Raciborzu.
- ↑ mjr SG Mariusz Wiśniewski ubył do komendy ŚlOSG w Raciborzu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ a b c d e f g h i Dudek 1999 ↓.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.24.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.185.
- ↑ Zarządzenie dowódcy WOP nr 012/szt. z 31.01.1961.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 41.
- ↑ Zarządzenie Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 068/Org. z 12 marca 1990 w sprawie rozformowania batalionu granicznego GB WOP w Raciborzu oraz zmianach etatowych w jednostkach WOP.
- ↑ Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7.05.1991, utworzono Śląski Oddział SG.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 293.
- ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
- ↑ Zarządzenie nr 047 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 18.08.2005.
- ↑ Reorganizacja ŚlOSG 15.01.2008. [w:] Śląski Oddział Straży Granicznej – Aktualności [on-line]. slaski.strazgraniczna.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
- ↑ Komisariat Policji w Kietrzu. glubczyce.policja.gov.pl. [dostęp 2016-07-13]. (pol.).
- ↑ Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
- ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
- ↑ Henryk Nawrocki. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-03-31]. (pol.).
- ↑ Feliks Kanciak. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-03-31]. (pol.).
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 15.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 68.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Halina Łach, System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1.
- Leszek Dudek: Praca magisterska Dzieje ziemi kietrzańskiej w latach 1945–1989 Organizacja ochrony granicy południowej bezpośrednio po wojnie. Cz. 19. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 1999.
- Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
- Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Oddziały |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ośrodki szkolenia |
| ||||
| Inne |
|
| Placówki |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Strażnice |
| ||||
| Graniczne placówki kontrolne |
| ||||
| G.j.o. przejęte po GBWOP | |||||
| G.j.o. przejęte po BeOSG | |||||
| G.j.o. przejęte od SuOSG | |||||
| PSG przejęte przez Ś–MOSG | |||||
| PSG przejęte po Ś–MOSG |
- Historia Kietrza
- Placówki Straży Granicznej
- Strażnice Straży Granicznej III Rzeczypospolitej
- Strażnice Wojsk Ochrony Pogranicza
- Strażnice WOP rozmieszczone na granicy polsko-czechosłowackiej
- Strażnice Górnośląskiej Brygady WOP
- Jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1945
- Jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 2008