5 Oddział Ochrony Pogranicza
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Stanisław Wyderka[1] |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
5 Oddział Ochrony Pogranicza – jeden z oddziałów w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.
Sformowany w grudniu 1945 z żołnierzy 1, 15 i 18 DP[4] Warszawskiego Okręgu Wojskowego, na podstawie rozkazu NDWP nr 0245/org. z 13 września 1945 w składzie czterech komendantur odcinków i 16 strażnic o stanie 1856 wojskowych i 23 kontraktowych[5]. Sztab oddziału stacjonował w Węgrzewie i Olsztynie[6].
Na podstawie rozkazu Nr 0153/Org. Naczelnego Dowódcy WP z dnia 21 września 1946 jednostka została przeformowana[7]. Na jej bazie powstał 5 Mazurski Oddział Wojsk Ochrony Pogranicza.
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
W 1945[6]:
- dowództwo sztab i pododdziały przysztabowe
- grupa manewrowa
- 22 komenda odcinka - Braniewo
- 23 komenda odcinka - Bartoszyce
- 24 komenda odcinka – Węgorzewo
- 25 komenda odcinka – Filipów, potem Kowale Oleckie
- trzy przejściowe punkty kontrolne (Braniewo, Bartoszyce, Korsze)
Dowództwo oddziału[edytuj | edytuj kod]
- dowódca oddziału[8]
- ppłk Stanisław Wyderka - do marca 1947
- szef sztabu:
- mjr Jerzy Korczuk
- mjr Michalak - od sierpnia 1946
- zastępca do spraw polityczno-wychowawczych
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
Działalność oddziału charakteryzowała się rygorystycznym egzekwowaniem przepisów w strefie nadgranicznej. Były one uciążliwe zarówno dla osób przekraczających granicę, jak i dla ludności zamieszkałej w strefie. Istniały wówczas tendencje do maksymalnego ograniczenia ruchu granicznego, w tym także paszportowego.
W 1946 zatrzymano około 245 osób, ujawniono przemyt o wartości około 87 380 złotych. W strefie nadgranicznej zatrzymano około 100 osób za szabrownictwo, rabunek i nielegalne posiadanie broni[9]. Ze Związku Radzieckiego przemycano odzież wojskową, wyroby ze złota i pieniądze, a do ZSRR aparaty fotograficzne, białe płótno, obrusy, koce, spirytus i żywność[10].
21 stycznia 1946 we wsi Jakunowo akcja WOP doprowadziła do ujęcia 5 członków bandy rabunkowej. W lutym żołnierze oddziału "oczyszczali strefę i pas graniczny z elementu bandyckiego w celu umożliwienia osiedlenia się repatriantów zza Buga". Transporty repatriantów przechodziły przez Przejściowy Punkt Kontrolny Korsze [11].
W lutym 1946 we wschodniej części obszaru odpowiedzialności 5 OOP pojawił się 300-osobowy uzbrojony oddział. Oceniano, ze jego celem jest sparaliżowanie osadnictwa w powiecie Giżyckim i Węgorzewskim. Pododdziały WOP współdziałając z MO i UB podjęły z nim walkę. We wrześniu następuje szereg dalszych sukcesów w ochronie granicy państwowej. Ogółem zatrzymano 62 przestępców granicznych[12].
Przekształcenia[edytuj | edytuj kod]
5 Oddział Ochrony Pogranicza → 5 Mazurski Oddział WOP → 7 Brygada Ochrony Pogranicza → 19 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Kętrzyn i Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Kętrzyn → 19 Oddział WOP → 19 Kętrzyński Oddział WOP
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ławski 1974 ↓, s. 254.
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Rozkaz organizacyjny Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 053/Org. z 30.03.1946
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 54.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 71.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 83.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 126-127.
- ↑ Rabij 2000 ↓, s. 29.
- ↑ Rabij 2000 ↓, s. 35.
- ↑ Rabij 2000 ↓, s. 32.
- ↑ Rabij 2000 ↓, s. 33.
- ↑ Rabij 2000 ↓, s. 34.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Bogdan Rabij. V Mazurski Oddział WOP i jego osiągnięcia w zakresie zwalczania przestępczości granicznej. „Problemy ochrony granic”. 14/2000, 2000. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k.7-8. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/9, Historia Kętrzyńskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza. Kętrzyn 1961.