Strażnica WOP Karszno
 Obiekt byłej strażnicy w Karsznie-Nowym Warpnie (styczeń 2010) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
2 stycznia 2003 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
67 strażnica WOP |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Karszno; |
| Formacja | |
| Podległość |
14 komenda odcinka WOP |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Karszno – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczą na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną/Republiką Federalną Niemiec[b].
Strażnica Straży Granicznej w Nowym Warpnie-Karsznie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 14 komendy odcinka jako 67 strażnica WOP[1] (Alberchsdorf)[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[3].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 67 strażnica OP Karszno? została włączona w struktury 44 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 124 batalionu WOP w Trzebieży[4][5].
Od stycznia 1951 strażnica była w strukturach 124 batalionu WOP[4][5].
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[c], a strażnica I kategorii otrzymała nr 67 w skali kraju[7][8].
W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica specjalna Karszno miała nr 18 w 12 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza[9].
1 stycznia 1960 funkcjonowała jako 8 strażnica WOP Karszno III kategorii w strukturach 124 batalionu WOP w Policach. 124 batalion WOP Police został rozformowany w 1963[d][11]. Strażnice rozformowanego batalionu włączono w struktury 123 batalionu WOP Szczecin[12] w tym Strażnicę WOP Karszno kategorii I[13].
1 stycznia 1964 strażnica WOP nr 4 Karszno miała status strażnicy lądowej III kategorii w strukturach 123 batalionu WOP Szczecin[13], który rozformowano w 1964, a podległe strażnice zostały włączone bezpośrednio pod sztab 12 Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie[14].
1 czerwca 1968 strażnica WOP nr 5 Karszno miała status strażnicy lądowej II kategorii podległej bezpośrednio pod sztab 12 Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie [4].
W drugiej połowie 1984 utworzono batalion graniczny WOP Szczecin[15] i w jego strukturach funkcjonowała Strażnica WOP Karszno.
Do 31 października 1989 strażnica podlegała dowódcy batalionu granicznego Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie, jako Strażnica WOP lądowa rozwinięta w Karsznie[e].
1 listopada 1989 rozformowano Batalion Graniczny Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie i strażnicę podporządkowano bezpośrednio dowódcy Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie, jako Strażnica WOP lądowa w Karsznie[f]. Tak funkcjonowała do 15 maja 1991.
- Straż Graniczna:
16 maja 1991, po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica w Nowym Warpnie-Karsznie weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej[16] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Nowym Warpnie-Karsznie[17] (Strażnica SG w Karsznie-Nowym Warpnie).
W 2000 począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003, nastąpiło zniesie Strażnicy SG w Nowym Warpnie-Karsznie[g]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, wraz z obiektami i obsadą etatową przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Trzebieży[18] (GPK SG w Trzebieży)[17].
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
W 1956 na odcinku strażnicy funkcjonował punkt kontroli ruchu rybackiego (PKRR), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków pływających wykonywała załoga strażnicy[19]:
- PKRR Nowe Warpno.
W maju 1956 68 strażnica WOP Podgrodzie została rozwiązana, a ochraniany odcinek granicy państwowej przejęła 67 strażnica WOP Karszno[20].
W 1960 8 strażnica WOP Karszno III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 14407 m od znaku granicznego nr 882 do znaku gran. nr 898.
W pierwszej połowie lat 60. POWT WOP posiadały na swoim wyposażeniu stacje r./lok. polskiej konstrukcji (początkowo t. RO–231 a następnie RN–231), a także lunety i środki łączności przewodowej. Na odcinku strażnicy wieża obserwacyjna była konstrukcji strunowo–betonowej [21].
Wykaz punktów obserwacji wzrokowo-technicznej[h]. Do pełnienia służby na POWT WOP kierowano żołnierzy służby zasadniczej po przeszkoleniu w Ośrodku Szkolenia Podoficerów i Młodszych Specjalistów BBWOP w Koszalinie (Bieniecki 2011 ↓, s. 107 cz. III). na odcinku strażnicy WOP Karszno wg stanu z 1990[i]:
- POWT nr 1 Podgrodzie (bliski dozór – 4 Mm)[j].
Po przejęciu odcinka granicy państwowej, po rozwiązanej Strażnicy WOP Myślibórz Wielki (po grudniu 1972), Strażnica WOP Karszno w obiekcie byłej strażnicy wystawiała Placówkę WOP Myślibórz Wielki.
- Straż Graniczna:
31 maja 2002 rozformowano i wyłączono z systemu ochrony granicy państwowej Strażnicę SG w Stolcu, której zadania przejęły strażnice SG w: Karsznie-Nowym Warpnie i Kościnie[17].
Strażnice sąsiednie[edytuj | edytuj kod]
- 66 strażnica WOP Myślibórz ⇔ 68 strażnica WOP Althangen – 1946
- 67 strażnica OP Myślibórz ⇔ 68 strażnica OP Podgrodzie – 1949
- 66 strażnica WOP Myślibórz Mały ⇔ 68 strażnica WOP Podgrodzie – 03.1954
- 9 strażnica WOP Myślibórz Mały kat. III ⇔ 7 strażnica WOP Police kat. III – 01.01.1960
- 5 strażnica WOP Myślibórz Mały lądowa kat. III ⇔ batalion portowy WOP Szczecin – 01.01.1964
- 6 strażnica WOP Myślibórz Wielki lądowa kat. II ⇔ batalion portowy WOP Szczecin-Dąbie – 01.06.1968.
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Stolcu ⇔ Strażnica SG w Świnoujściu – 16.05.1991[17]
- Strażnica SG w Kościnie ⇔ Strażnica SG w Świnoujściu – 01.06.2002[17].
Komendanci/dowódcy strażnicy[edytuj | edytuj kod]
- ppor. Mieczysław Czerpiniec (był w 10.1946)[k].
- chor./ppor. Bolesław Król (1953–1956)[26]
- por./kpt. Klemens Czyż (1956–1962)[27]
- kpt. Józef Galicki (1962–co najmniej do 1967)
- kpt. Ryszard Bis (1979–1980)
- nn
- kpt. Henryk Sawicki (1990)
- Dariusz Swędra
- st. chor. sztab. Andrzej Krzymiński[28]
- Andrzej Hofses
- Jarosław Burba.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Od 3 października 1990 z RFN.
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[6].
- ↑ Zarządzenie MSW z 24.04.1963[10]
- ↑ Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Biuro Organizacyjno-Prawne OP-I-02948/89. Zarządzenie Organizacyjne Nr 0357/Org z dnia 29 września 1989 r. Na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 maja 1989 r. akceptującej kierunki zmian w organizacji jednostek WOP, ujęte w ramowym planie restrukturyzacji Wojsk Ochrony Pogranicza – Dowódca WOP w terminie do 31 października 1989 r. Rozformuje:
- Batalion Graniczny Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie istniejący w według etatu nr 44/0103 o stanie osobowym na okres „W” 282 żołnierzy oraz na okres „P” 223 żołnierzy...
- ↑ Zarządzenie Organizacyjne nr 0357/Org. z dnia 29 września 1989 r., etat Pomorskiej Brygady WOP wprowadzony Zarządzeniem Org. MSW Nr 0112/Org. z dnia 8 września 1984 r.
- ↑ Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 zmieniające zarządzeni e w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk
- ↑ Każdy POWT posiadał 2 stanowiska bojowe, na których pełniono służbę: SB-1 i SB-2. Pierwsze z nich wyposażone w aparaturę r./lok. było stanowiskiem obserwacji technicznej. Z drugiego stanowiska bojowego, znajdującego się na wieży o wysokości ok. 18 m, w ciągu dnia prowadzono obserwację wzrokową za pomocą lunety lub lornetki[22]
- ↑ Biblioteka MOSG w Gdańsku, Przepisy o pływaniu i postoju okrętów Marynarki Wojennej (wydawnictwo DMW), Gdynia 1972, s. 52–53; oraz ASG w Szczecinie, Akta DWOP, sygn. nr 2884, t. 251, Opracowanie DWOP z 12.10.1990 r., s. 1[23].
- ↑ Wyposażone w radary nowej generacji t. ORS–754 pracujące w zakresie 4 Mm[24].
- ↑ Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 052 z 19.10.1946[25].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wyganowski 2001 ↓, s. 278.
- ↑ Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 ↓, k. 119–123.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ a b c Jackiewicz 1998 ↓, s. 61.
- ↑ a b Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Wyganowski 2001 ↓, s. 279.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1954 ↓, k.7.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.192.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 62.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 235.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 52.
- ↑ a b Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 238.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 295.
- ↑ a b c d e Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-10-26]. (pol.).
- ↑ Techman 2011 ↓, s. 112.
- ↑ Historia PBWOP ↓, s. 124-132.
- ↑ Historia PBWOP ↓, s. 124–132.
- ↑ Bieniecki 2011 ↓, s. 81 cz. I.
- ↑ Bieniecki 2011 ↓, s. 105 cz. III.
- ↑ Bieniecki 2011 ↓, s. 117 cz. III.
- ↑ Bieniecki 2011 ↓, s. 106 cz. III.
- ↑ Rozkazy personalne DWOP ↓.
- ↑ Historia PBWOP ↓, s. 177–199.
- ↑ Historia PBWOP ↓, s. 177–199, 346.
- ↑ Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. st. chor. sztab. WOP/SG Andrzeja Krzymińskiego. emeryci-sg.org.pl, 2022-02-22. [dostęp 2022-02-22]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ireneusz Bieniecki. Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991 (powstanie – rozwój – organizacja). Część I – lata 60., Część II – lata 70., Część III – lata 80.. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. Cz. I, Cz. II, Cz. III 1–2/12, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Ryszard Techman: Pomorski Oddział Straży Granicznej w Szczecinie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
- Andrzej Wyganowski: w: Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski, „Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X–XX wiek” : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r.. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
- Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin., sygn. 217/143.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
| Oddziały |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ośrodki szkolenia |
| ||||
| Inne |
|
| Rodowód Morskiego Oddział SG |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Placówki SG |
| ||||||||
| Strażnice SG /rozformowane/ |
| ||||||||
| Graniczne placówki kontrolne /rozformowane/ |
| ||||||||
