Strażnica WOP Łysa Polana
 Budynek strażnicy (1988) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
15 października 2002 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
187 strażnica WOP |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
41 komenda odcinka |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Skała/Łysa Polana – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy granicy polsko-czechosłowackiej.
Strażnica Straży Granicznej na Łysej Polanie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Słowacką[b].
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 41 komendy odcinka[1] jako 187 strażnica WOP (Skała)[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[3].
Na początku 1947 obsada personalna strażnicy została wymieniona z obsadą 53 strażnicy WOP Czelin[c].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP 24 kwietnia 1948, 187 strażnica OP Łysa Polana została włączona w struktury 53 batalionu Ochrony Pogranicza[4], a 1 stycznia 1951 32 batalionu WOP w Nowym Targu[5].
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[d], a strażnica WOP Łysa Polana II kategorii otrzymała nr 191 w skali kraju[7].
W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Łysa Polana miała nr 5 w 3 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza w Nowym Sączu[5].
1 stycznia 1960 była jako 17 strażnica WOP Łysa Polana kategorii III w strukturach 32 batalionu WOP w Nowym Targu[5].
W 1963 przeniesiono strażnicę III kategorii Łysa Polana do kategorii IV[e].
1 stycznia 1964 11 strażnica WOP Łysa Polana lądowa miała status IV kategorii w strukturach 32 batalionu WOP Nowym Targu[5].
1 czerwca 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano 32 Batalion WOP w Nowym Targu. W jego miejsce zorganizowano placówkę zwiadu i kompanię odwodową, a podległe strażnice i placówki zostały włączone bezpośrednio pod sztab 3 Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu, w tym Strażnica WOP Łysa Polana[8].
W lipcu 1983 w strukturach Karpackiej Brygady WOP odtworzono bataliony graniczne WOP w: Nowym Targu i Sanoku[9], w strukturach tego pierwszego funkcjonowała Strażnica WOP Łysa Polana[10].
W 1990 Strażnica WOP Łysa Polana była w strukturach Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu[11].
- Straż Graniczna:
16 maja 1991 strażnica na Łysej Polanie weszła w podporządkowanie Karpackiego Oddziału Straży Granicznej[12] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej na Łysej Polanie (Strażnica SG na Łysej Polanie)[f].
W ramach reorganizacji struktur Straży Granicznej związanej z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 15 października 2002 Strażnica SG na Łysej Polanie została zniesiona, a ochraniany przez nią odcinek granicy państwowej wraz z obsadą etatową przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej na Łysej Polanie (GPK SG na Łysej Polanie)[10].
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
Na odcinku strażnicy funkcjonowało drogowe przejście graniczne, w którym kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu, wykonywała Graniczna Placówka Kontrolna Łysa Polana:
W 1956 na ochranianym odcinku przez 5 strażnicę WOP Łysa Polana funkcjonował punkt kontroli ruchu turystycznego, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów wykonywała załoga strażnicy:
W 1960 17 strażnica WOP Łysa Polana III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 22 400 m:
- Włącznie od znaku granicznego nr II/190, wyłącznie do znaku gran. nr II/218.
W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.
- Straż Graniczna:
1 lipca 1999 na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne na szlaku turystycznym, gdzie kontrolę graniczną i celną wykonywała załoga strażnicy:
Strażnice sąsiednie[edytuj | edytuj kod]
- 186 strażnica WOP Jurgów ⇔ 188 strażnica WOP Kuźnice – 1946
- 186 strażnica OP Jurgów ⇔ 188 strażnica OP Kuźnica – 1949
- 191 strażnica WOP Jurgów ⇔ 192 strażnica WOP Zakopane Kuźnica – 15.03.1954
- 4 strażnica WOP Jurgów ⇔ 6 strażnica WOP Zakopane Kuźnica – 1956
- Strażnica WOP Jurgów ⇔ Strażnica WOP Zakopane – 1957[14][15]
- 18 strażnica WOP Jurgów kat. II ⇔ 16 strażnica WOP Zakopane kat III – 01.01.1960
- 12 strażnica WOP Jurgów lądowa kat. II ⇔ 10 placówka WOP Zakopane kat III – 01.01.1964
- Strażnica WOP Jurgów ⇔ Strażnica WOP Zakopane – 1990[11]
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Jurgowie ⇔ Strażnica SG w Zakopanem – 16.05.1991[13].
Komendanci/dowódcy strażnicy[edytuj | edytuj kod]
- ppor./por. Zbigniew Kozyra (był w 1985–był w 1987).
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Od 1 stycznia 1993 z Republiką Słowacką.
- ↑ Rozkaz organizacyjny dowódcy WOP nr 02 z 21.01.1947.
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[6].
- ↑ Rozkaz organizacyjny dowódcy WOP nr 0148 z 02.09.1963.
- ↑ Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 07.05.1991, utworzono Karpacki OSG[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 80.
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 83.
- ↑ a b c d Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.21.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 135.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
- ↑ a b muzeumsg-1 ↓.
- ↑ a b Łach 2013 ↓, s. 544.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 294.
- ↑ a b muzeumsg ↓.
- ↑ WIG – mapa Polski 1:500 000 z 1947 ↓.
- ↑ Sprawy organizacyjno-dyslokacyjne granicy 1957 ↓, s. 183–199.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Straż Graniczna od 1991 – Karpacki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
- Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Karpacka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
| Oddziały |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ośrodki szkolenia |
| ||||
| Inne |
|
.jpg)