15 Brygada Ochrony Pogranicza
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1948 |
| Rozformowanie |
1 stycznia 1951 |
| Tradycje | |
| Nadanie sztandaru |
16 października 1948 |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja |
Przemyśl ul Basztowa |
| Formacja | |
| Podległość |
Główny Inspektorat OP |
| Skład |
patrz: brygada OP |
15 Brygada Ochrony Pogranicza – zlikwidowana brygada w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na granicy polsko-czechosłowackiej i polsko-radzieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
15 Brygada Ochrony Pogranicza JW 1923 (Zarządzenie SzSG Nr 0053/Org. z 30 marca 1946)[2] sformowana została w 1948 na bazie Rzeszowskiego Oddziału WOP nr 8, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948[3].
Brygada posiadała cztery bataliony, a stan etatowy wynosił 1596 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[4]. Sztab brygady stacjonował w Przemyślu, ul Basztowa[3]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[5].
15 Brygada OP przyjęła do ochrony wyznaczony odcinek granicy państwowej i rozpoczęła pełnienie służby granicznej. Jednocześnie kontynuowano likwidację skutków zakończonych walk z UPA. Remontowano drogi dojazdowe do strażnic i mosty na drogach: Baligród–Cisna–Wetlina oraz Baligród–Wołkowyja–Rajskie–Hulskie. Odbudowano strażnice OP: Wetlina, Ustrzyki Górne, Stuposiany, Dwernik i Hulskie[3].
Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[6]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[5].
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[7]. Z dniem 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[8]. Na bazie 15 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 26 Brygada WOP[9].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
W 1948[3]:
- Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 29 – Lubaczów
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 31 – Przemyśl
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 33 – Olszanica
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 35 – Baligród.
Etat brygady przewidywał: 4 bataliony, 1596 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[10].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowały trzy GPK[11]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 37 „Medyka” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 38 „Przemyśl” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 39 „Olszanica” (kolejowa).
Sztandar brygady[edytuj | edytuj kod]
Sztandar dowódcy brygady ppłk. Leonowi Michalakowi[9] wręczył w Przemyślu 16 października 1948 marszałek Polski Michał Rola-Żymierski[12].
Na lewej stronie płatu w narożnych kwadratach wyhaftowano na tarczach: w lewym górnym rogu liczbę „15”, w lewym dolnym i prawym górnym stylizowanego, dwugłowego orła i w prawym dolnym rogu napis: „ŻOŁNIERZOM 15 BR. O.P. ZIEMIA PRZEMYSKA”. Na drzewcu sztandaru znajdują się 22 gwoździe pamiątkowe. Brak jest gwoździa pierwszego od góry w rzędzie z prawej strony drzewca. Na gwoździach m.in. są następujące napisy: 17. „płk Garbowski”, 18. „płk dypl. Grajworoński”, 19. „płk Mróz”, 20. „ppłk Michalak”, 21. „st. sierż. B. Wieciek”, 22. „strzelec A. Matusiak”[12].
Żołnierze brygady[edytuj | edytuj kod]
dowódcy brygady:
- ppłk Leon Michalak (do 18.04.1949)
- płk Filip Kujun
oficerowie:
Przekształcenia[edytuj | edytuj kod]
8 Oddział Ochrony Pogranicza → 8 Rzeszowski Oddział WOP → 15 Brygada Ochrony Pogranicza → 26 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Przemyśl «» Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Przemyśl → 26 Oddział WOP → 26 Przemyski Oddział WOP → Bieszczadzka Brygada WOP → Bieszczadzki Oddział SG
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
- ↑ a b c d Jackiewicz 1998 ↓, s. 117.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 118.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
- ↑ a b Niedziela 1995 ↓, s. 12.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945–1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, D WOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Archiwum Straży Granicznej Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948–1956, Szczecin.