ADGZ
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
kołowa 8×4 |
| Załoga |
6 osób (w tym 2 kierowców) |
| Historia | |
| Prototypy |
1934 |
| Produkcja |
1935–1937 |
| Egzemplarze |
52 egz. |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
6-cylindrowy, gaźnikowy silnik rzędowy o pojemności 12 000 cm³ typu Austro-Daimler M612 |
| Pancerz |
stalowy do 11 mm |
| Długość |
6260 mm |
| Szerokość |
2160 mm |
| Wysokość |
2560 mm |
| Rozstaw osi |
1850+1050+1850 mm |
| Prześwit |
275 mm |
| Masa |
własna: 7,5 t |
| Moc jedn. |
12,5 KM/t (9,6 kW/t) |
| Osiągi | |
| Prędkość |
70 km/h |
| Zasięg pojazdu |
450 km po szosie, 225 km w terenie |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 x działko 2 cm KwK 35 L/45 100 pocisków 2 lub 3 x karabin maszynowy MG 34 1500 nabojów każdy | |
| Użytkownicy | |
| Austria, Niemcy | |
Steyr ADGZ – austriacki ciężki samochód pancerny z okresu międzywojennego, używany podczas II wojny światowej przez jednostki SS.
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Do konstruowania samochodu przystąpiono w 1931 roku w austriackich zakładach Austro-Daimler-Puch, a prototyp powstał w 1933 roku[1]. Był pierwszym w świecie czteroosiowym samochodem pancernym[1]. Miał nietypową, symetryczną budowę, w celu osiągnięcia takich samych możliwości jazdy w obu kierunkach. Produkcję uruchomiono w 1935 roku w zakładach Steyr-Daimler-Puch, które przejęły Austro-Daimlera[2]. Zbudowano do 1937 roku łącznie 27 samochodów: 12 dla armii austriackiej oraz 14 dla sił policyjnych, w tym 6 dla wiedeńskiej Sicherheitswache[2]. W 1941 roku Heinrich Himmler zamówił w firmie Steyr dodatkowe 25 samochodów dla niemieckich sił policyjnych, które zbudowano w 1942 roku[3].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Były to ciężkie, czteroosiowe pojazdy, uzbrojone w działko 20 mm (z zapasem 100 nabojów) i trzy karabiny maszynowe. Jeden z nich znajdował się w wieży, a dwa w kadłubie (kąt ostrzału w pionie od -15° do 45°, w poziomie 15° w obie strony).
Opancerzenie składało się z płyt grubości 11 mm spawanych do szkieletu[1]. Kadłub mocowany był na ramie. Do wnętrza załoga wchodziła przez cztery sześciokątne drzwi, po dwa po każdej stronie z przodu i tyłu, przy czym ich górne części mogły być otwierane niezależnie dla wentylacji[1]. Załoga mogła liczyć od 4 do 6 osób[4].
Napęd stanowił sześciocylindrowy, gaźnikowy, górnozaworowy silnik rzędowy Austro-Daimler M612 o pojemności skokowej 12 l (11 946 cm³) i mocy 110 kW (150 KM) przy 1800 obr./min[5]. Silnik umieszczono w tylnej części pojazdu, w wystającej obudowie[5].
Pojazd posiadał skrętne skrajne osie i dwa stanowiska kierowców, dzięki czemu identyczna była manewrowość i osiągi podczas jazdy do przodu i w tył. Na dwóch środkowych napędzanych osiach znajdowały się koła bliźniacze[1].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Po Anschlussie Austrii w ręce niemieckie dostało się poza innym sprzętem 27 samochodów pancernych tego typu (przez armię austriacką oznaczanego jako M35 Mittlerer Panzerwagen). W momencie Anschlussu 12 z nich znajdowało się w austriackiej Dywizji Szybkiej, zaś 15 posługiwała się policja.
Przejęte pojazdy zostały przydzielone jednostkom policji i Waffen-SS i wzięły udział w ataku na Polskę. Dwa samochody o nazwach Ostmark i Sudetenland wspierały pułk SS Heimwehr Danzig podczas szturmu na Pocztę Polską w Gdańsku 1 września 1939 roku[2]. W kolejnych dniach uczestniczyły w walkach z siłami Lądowej Obrony Wybrzeża, a jeden z nich jako pierwszy niemiecki pojazd wjechał 14 września do Gdyni[2]. Później były używane do celów okupacyjnych w Polsce oraz przez jednostki zwalczające partyzantkę radziecką na okupowanych terenach ZSRR. W 1941 roku zamówiono dla Ordnungspolizei dodatkowe 25 egzemplarzy tego pojazdu[3].
W niemieckiej służbie stosowano karabiny maszynowe MG 34, których liczbę zmniejszono po pewnym czasie do dwóch[3]. Ostatecznie, prawdopodobnie w 1943 roku, zmniejszono załogę do czterech osób (dowódcy, dwóch kierowców i strzelca)[3]. Prawdopodobnie w 1943 roku wyposażono je też w radiostacje FuG 12 z anteną typu gwiazda[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Skotnicki 2006 ↓, s. 73.
- ↑ a b c d Skotnicki 2006 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d e Skotnicki 2006 ↓, s. 75.
- ↑ Skotnicki 2006 ↓, s. 76.
- ↑ a b Skotnicki 2006 ↓, s. 73, 76.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Ledwoch, Niemieckie wozy bojowe 1933-1945, Warszawa 1997 (wyd. Militaria), ISBN 83-86209-57-7.
- Mariusz Skotnicki. Ciężki samochód pancerny ADGZ. „Nowa Technika Wojskowa”. 6/2006, czerwiec 2006. Warszawa: Magnum-X.