Henryk I Ptasznik

Henryk I Ptasznik
	; Wizerunek Henryka Ptasznika w anonimowej kronice z czasów Henryka V
	Książę Saksonii
Okres	od 912; do 936
Poprzednik	Otto I Znakomity
Następca	Otton I Wielki
	Król wschodniofrankijski (Niemiec)
Okres	od 919; do 936
Poprzednik	Konrad I
Następca	Otton I Wielki
	Dane biograficzne
Dynastia	Ludolfingowie
Data urodzenia	876
Data śmierci	2 lipca 936
Ojciec	Otto Dostojny
Matka	Jadwiga Frankijska
Żona	Hateburga
Dzieci	Thankmar
Żona	Matylda von Ringelheim
Dzieci	Otton I Wielki; Gerberga Saska; Henryk I Ludolfing; Jadwiga Saska; Bruno

Henryk I Ptasznik (niem. Heinrich der Vogler; ur. 876, zm. 2 lipca 936) – książę Saksonii 912–936, król Franków Wschodnich 919–936; z saskiej dynastii Ludolfingów.

Życiorys

Przydomek Ptasznik zawdzięczał zamiłowaniu do polowań z ptakami drapieżnymi. Po śmierci ojca Ottona I Dostojnego w 912 r. został księciem Saksonii mimo sprzeciwu króla Konrada I. Ten sam władca, widząc niebezpieczeństwo rozpadu królestwa na państwa plemienne, desygnował na następcę najpotężniejszego ze swych przeciwników i w 919 r. Henryk wyniesiony został na tron niemiecki przez możnowładców Frankonii i Saksonii. Następnie hołd złożył mu książę Szwabii Burchard II, a w 921 r. zmusił do podporządkowania się władcę Bawarii, Arnulfa. W 925 r. odzyskał Lotaryngię, a jej władca, książę Gizelbert, już jako lennik niemiecki, ożenił się w 928 r. z córką Henryka, Gerbergą.

Po uporządkowaniu spraw wewnętrznych dalsze działania militarne i polityczne Henryka Ptasznika ukierunkowane były na ochronę interesów dynastii i Saksonii oraz zabezpieczenie granic królestwa na północy i wschodzie. W celu powstrzymania nieustannych najazdów Węgrów król zmuszony był do zawarcia z nimi rozejmu w 924 r. i płacenia trybutu. Wcześniej, w 919, poniósł porażkę z nimi w bitwie pod Püchen^[1]. Okres pokoju Henryk wykorzystał na wzmocnienie sieci grodów obronnych i utworzenie jazdy, koniecznej w walce z koczownikami.

W 929 roku Henryk podbił ziemie Głomaczów, Milczan, Stodoran oraz Czechy pod panowaniem Wacława, narzucając im trybut^[2]. W 932 roku narzucił trybut także Łużyczanom. W 933 roku ziemie niemieckie najechali Węgrzy, którzy przemaszerowali przez terytorium czeskie i stodorańskie prawdopodobnie za zgodą miejscowych władców, bowiem nie napotkali z ich strony żadnego oporu. Być może o pomoc do Węgrów zwróciły się zaniepokojone nasileniem ekspansji niemieckiej na wschodzie Czechy^[3]. 15 marca 933 roku Henryk pokonał ich w bitwie nad rzeką Unstrutą w Turyngii, co znacznie powstrzymało najazdy Madziarów. Zwycięstwo to miało znaczenie moralne, wykraczające poza jego wagę militarną: umocniło panowanie Henryka I i jego rodu, a także zbliżyło do siebie przedstawicieli różnych plemion niemieckich, walczących ręka w rękę przeciw wspólnym wrogom^{[potrzebny przypis]}.

W 934 roku syn Henryka I Thankmar, który nie pogodził się z decyzją ojca o wyznaczeniu w 929 roku swoim następcą Ottona, próbował nawiązać sojusz z plemieniem Wkrzan. Poselstwo Thankmara spotkało się z niepowodzeniem, a jego posłowie zostali pobici. Prawdopodobnie plemię to nie było zainteresowane układami z Niemcami, bliżej im było do porozumienia z sąsiednimi Polanami. Aby temu zapobiec, Henryk I podjął wyprawę na ziemię wkrzańską^[4]. Na północy Henryk prowadził także walki z Duńczykami i sprzymierzonymi z nimi Wieletami, które zakończyły się m.in. przyłączeniem w 934 roku Szlezwiku.

Henryk był jedynym władcą, który zrezygnował z kościelnej ceremonii koronacji królewskiej, ale prawdopodobnie pod koniec życia planował wyprawę po koronę cesarską do Rzymu. Zasługą Henryka I Ptasznika było zapobieżenie rozpadowi państwa na księstwa plemienne i konsolidacja wewnętrzna królestwa. Jego panowanie zapoczątkowało okres świetności Niemiec pod rządami Ottonów.

Do czasów Henryka Ptasznika nawiązują różne legendy. Jest on jedną z istotniejszych postaci w operze Richarda Wagnera – Lohengrin^[5].

Małżeństwa

906 – Hatheburga, córka hr. saskiego Erwina; rozwód 909.
910 – Matylda z Ringelheim (892–968), córka hr. Dytryka z Westfalii.

Potomkowie (z 1. małżeństwa):

Thankmar (ok. 907–938).

Potomkowie (z 2. małżeństwa):

Otto I Wielki (912–973), ks. Saksonii i Turyngii, kr. i ces. rzymski, kr. Włoch.
Gerberga (913–984), 1. mąż: Gizelbert, ks. Lotaryngii; 2. mąż: Ludwik IV Zamorski król Franków Zachodnich.
Henryk I (ok. 920–955), ks. Bawarii i Lotaryngii.
Jadwiga (922–965), mąż: Hugo Wielki, hr. Paryża.
Bruno (925–965), arcybiskup Kolonii, ks. Lotaryngii.

Przypisy

↑ Szabolcs de Vajay, Der Eintritt des ungarischen Stämmebundes in die europäische Geschichte (862-933), Ungarisches Institut München, V. Hase & Koehler Verlag, Mainz, 1968, s. 61.
↑ Myśliński 2011 ↓, s. 11.
↑ Myśliński 2011 ↓, s. 12.
↑ Myśliński 2011 ↓, s. 12–13.
↑ Wagner, The great operas from the Bayreuth Festival, Decca, 2008.

Bibliografia

Kazimierz Myśliński: Polska wobec Słowian połabskich do końca wieku XII. Wodzisław Śląski: 2011, s. 11–13. ISBN 978-83-932793-4-0.

[1] Szabolcs de Vajay, Der Eintritt des ungarischen Stämmebundes in die europäische Geschichte (862-933), Ungarisches Institut München, V. Hase & Koehler Verlag, Mainz, 1968, s. 61.

[CITEREFMyśliński201111-2] Myśliński 2011 ↓, s. 11.

[CITEREFMyśliński201112-3] Myśliński 2011 ↓, s. 12.

[CITEREFMyśliński201112–13-4] Myśliński 2011 ↓, s. 12–13.

[5] Wagner, The great operas from the Bayreuth Festival, Decca, 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Konradyni	Konrad I (911–918)
Ludolfingowie	Henryk I Ptasznik (919–936) Arnulf Zły (antykról 919–921) Otton I Wielki (936–973) Otton II (koregent od 961, 973–983) Otton III (983–1002) Henryk II Święty (1002–1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1024–1039) Henryk III (koregent od 1028, 1039–1056) Henryk IV (koregent 1054, 1056–1105) Rudolf Szwabski (antykról 1077–1080) Herman z Salm (antykról 1081–1088) Konrad (III) Salicki (koregent od 1087, antykról 1093–1098) Henryk V (korgent od 1099, 1105–1125)
Supplinburgowie	Lotar III (1125–1137)
Hohenstaufowie	Konrad III (antykról 1127–1135, król 1138–1152) Henryk (VI) Berengar (koregent 1147–1150) Fryderyk I Barbarossa (1152–1190) Henryk VI (koregent od 1169, 1190–1197) Filip Szwabski (1198–1208)
Welfowie	Otto IV (antykról 1198–1208, król 1208–1218)
Hohenstaufowie	Fryderyk II (koregent 1196–1197, 1215–1250) Henryk VII (koregent 1220–1235, od 1231 antykról) Konrad IV (koregent od 1237, 1250–1254)
Wielkie bezkrólewie	Henryk Raspe (antykról 1246–1247) Wilhelm z Holandii (1254–1256, antykról od 1247) Ryszard z Kornwalii (antykról 1256–1272) Alfons z Kastylii (antykról 1257–1274)
Habsburgowie	Rudolf I (1273–1291)
Nassau	Adolf z Nassau (1292–1298)
Habsburgowie	Albrecht I (1298–1308)
Luksemburgowie	Henryk VII (1308–1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1314–1347)
Habsburgowie	Fryderyk Piękny (antykról 1314–1322, koregent 1325–1332)
Luksemburgowie	Karol IV (antykról od 1347, król 1347–1378) Gunter ze Schwarzburga (antykról 1349–1349) Wacław (koregent od 1376, 1378–1400) Fryderyk z Brunszwiku (antykról elekt 1400)
Wittelsbachowie	Ruprecht z Palatynatu (1400–1410)
Luksemburgowie	Zygmunt (1410–1437) Jodok z Moraw (antykról 1410–1411)
Habsburgowie	Albrecht II (1438–1439) Fryderyk III (1440–1493) Maksymilian I (1493–1519) Karol V (1519–1556) Ferdynand I (koregent od 1531, 1556–1564) Maksymilian II (koregent 1562, 1564–1576) Rudolf II (koregent 1575, 1576–1612) Maciej (1612–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (koregent od 1636, 1637–1657) Ferdynand IV (koregent 1653–1654) Leopold I (1657–1705) Józef I (koregent od 1687, 1705–1711) Karol VI (1711–1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742–1745)
Habsburgowie-Lotaryńscy	Franciszek I (1745–1765) Józef II (koregent od 1764, 1765–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek II (1792–1806)