Kościół św. Mikołaja i klasztor Trynitarzy we Lwowie

Kościół św. Mikołaja i klasztor Trynitarzy

Костел Святого Миколая

sobór katedralny
Fasada świątyni
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Miejscowość	Lwów
Adres	ul. M. Hruszewskiego 2
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Kościół Prawosławny Ukrainy
Eparchia	lwowsko-sokalska
Wezwanie	Trójcy Przenajświętszej i św. Mikołaja (przed 1945) Opieki Matki Bożej (obecnie)
Wspomnienie liturgiczne	1/14 października
Historia Data rozpoczęcia budowy 1739 Data zakończenia budowy 1745 Data poświęcenia 1777 Data zamknięcia po 1945 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna Data reaktywacji 1990 Poprzednie wyznanie rzymskokatolickie (do 1945)
Dane świątyni Styl barokowy Świątynia • materiał bud. • cegła Liczba naw 3
Położenie na mapie Lwowa Kościół św. Mikołaja i klasztor Trynitarzy
Położenie na mapie Ukrainy Kościół św. Mikołaja i klasztor Trynitarzy
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Kościół św. Mikołaja i klasztor Trynitarzy
49°50′03,9″N 24°01′54,1″E

Kościół św. Mikołaja i klasztor Trynitarzy, czasem kościół uniwersytecki – dawna świątynia rzymskokatolicka we Lwowie, położona przy ul. Mychajły Hruszewskiego 2 (ukr. Михайла Грушевського 2, przed 1945 – św. Mikołaja) w centrum miasta. Obecnie sobór (cerkiew) Opieki Matki Bożej Kościoła Prawosławnego Ukrainy.

Historia

Kościół św. Mikołaja obok stary Uniwersytet Lwowski

Drugi po kościele Trójcy Przenajświętszej konwent Trynitarzy we Lwowie powstał dzięki fundacji podstolego żydaczowskiego, Mikołaja Strzałkowskiego z 1694; ofiarował on na ten cel 40 000 złotych; po jego śmierci w 1696 dzieło kontynuowała wdowa po nim. Gmachy klasztoru wraz z drewnianym kościołem zbudowano na zboczach Góry Kaleczej, na parceli zwanej Chorążczyzną. Obok klasztoru, pod kierunkiem ojca Kazimierza od Krzyża Jezusowego (Gronackiego), pochodzącego z Lublina, architekta amatora i (prawdopodobnie) według projektu Włocha Placidiego, wzniesiono w latach 1739–1745 drugi murowany kościół w stylu barokowym pw. Trójcy Przenajświętszej i św. Mikołaja Biskupa. W 1751 obok kościoła wzniesiono nowy klasztor z rokokowym frontonem, nawiązującym do fasady kościoła. Prace wykończeniowe uświetniła konsekracja z 1777.

W 1784, w ramach reform józefińskich, zakon, który liczył 9 kapłanów i 3 braci, uległ kasacji. Kościół św. Mikołaja został zamieniony w 1786 na parafialny, a klasztor na probostwo. W 1796 przed kościołem ustawiono barokową rzeźbę św. Jana Nepomucena.

W latach 1842–1844 obok kościoła wybudowano gmach Uniwersytetu Lwowskiego. Kościół św. Mikołaja stał się kościołem uniwersyteckim.

Po 1945 kościół św. Mikołaja został zamieniony na cerkiew, a potem zamknięty.

W 1990 kościół i klasztor zostały przekazane Ukraińskiemu Kościołowi Prawosławnemu Patriarchatu Kijowskiego. Od 15 grudnia 2018 świątynia należy do Kościoła Prawosławnego Ukrainy.

Opis, architektura

Wnętrze świątyni

Fasadę kościoła rozczłonkowują pilastry i zdobią woluty. Fryzy dzielą ją na trzy kondygnacje. Wnętrze kościoła jest trójnawowe, z długim prezbiterium, arkadowe, zdobione sztukaterią, wykonaną około 1746 przez ojca Łukasza od św. Feliksa (Pieczyckiego), przedtem szlachcica z Podlasia. Z tego też okresu pochodzi ołtarz główny, wykonany przez Fesingera, oraz ambona w kształcie Łodzi Piotrowej, częsty w owym czasie motyw dekoracyjny. Po obu stronach ołtarza są dwie kaplice ze sklepieniami krzyżowymi. W nawach bocznych umieszczono pięć rokokowych ołtarzy oraz przeniesiony z lwowskiej katedry, z kaplicy św. Krzyża, manierystyczny ołtarz (ok. 1595) fundacji Jana Szolc-Wolfowicza, wypełniony misternymi rzeźbami z alabastru, rozmieszczonymi w dziesięciu polach, przedstawiającymi sceny pasyjne – od modlitwy Jezusa w Ogrójcu poprzez jego pochód na Golgotę (w części centralnej) po Zmartwychwstanie.

Jakub Sito przypisuje Sebastianowi Fesingeru rzeźby w ołtarzach bocznych.

Bibliografia

• Katarzyna Brzezina: Materiały do dziejów artystycznych kościoła Trynitarzy p. w. Trójcy Przenajświętszej we Lwowie [w:] Sztuka Kresów Wschodnich: materiały sesji naukowej, 1996, nr 2, ss. 193–211
• Ryszard Chanas, Janusz Czerwiński, Lwów, Przewodnik turystyczny, wyd. Ossolineum, Wrocław 1992, ISBN 83-04-03913-3
• Bartłomiej Kaczorowski, Zabytki starego Lwowa, wyd. Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1990, ISBN 83-85083-02-2
• Aleksander Medyński, Lwów. Przewodnik dla zwiedzających miasto, wyd. nakładem autora, Lwów 1937.

Linki zewnętrzne

• Kościół św. Mikołaja i klasztor Trynitarzy Virtula 3D tour
• prysjan.ucoz.ua/lviv/ Galeria zdjęć
• Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona