12 Dywizja Zmechanizowana: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Stan na rok 2016: usunięto 12 batalion zaopatrzenia, który rozformowano w 2012 roku
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z aplikacji mobilnej Z aplikacji Android
m →‎Uzbrojenie: drobne merytoryczne
Linia 125: Linia 125:
* przeciwlotnicze zestawy rakietowe [[2K12 Kub|KUB]], KUB-M,
* przeciwlotnicze zestawy rakietowe [[2K12 Kub|KUB]], KUB-M,
* przeciwlotnicze zestawy rakietowe OSA-AK.
* przeciwlotnicze zestawy rakietowe OSA-AK.
* [[WR-40 Langusta]]
* wyrzutnie rakietowe [[WR-40 Langusta]], [[BM-21 Grad]]
* [[2S1 Goździk|Goździk]]
* artyleria samobieżna [[AHS Krab]], [[Armatohaubica wz. 1977 Dana|Dana]], [[2S1 Goździk|Goździk]]
* [[Armatohaubica wz. 1977 Dana|Dana]]


== Jednostki dywizji, które rozformowano ==
== Jednostki dywizji, które rozformowano ==

Wersja z 10:01, 11 cze 2019

12 Dywizja Zmechanizowana
Ilustracja
Odznaka 12 Dywizji Zmechanizowanej
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1958

Nazwa wyróżniająca

Szczecińska

Patron

Bolesław III Krzywousty

Tradycje
Nadanie sztandaru

14 października 1984[1]

Rodowód

12 Dywizja Piechoty

Dowódcy
Pierwszy

gen. bryg. Wojciech Jaruzelski

Obecny

generał dywizji Maciej Jabłoński

Działania zbrojne
Irak, Afganistan
Organizacja
Numer

3427

Kryptonim

Meteor

Dyslokacja

Szczecin

Rodzaj sił zbrojnych

Wojska Lądowe

Rodzaj wojsk

Wojska zmechanizowane

Podległość

POW – do 2001
Dowództwo Wojsk Lądowych – do 2013Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych[2]

Bolesław Krzywousty – patron dywizji
Rozlokowanie w 2010 r
Znak na pojazdach dywizji w okresie PRL

12 Szczecińska Dywizja Zmechanizowana im. Bolesława Krzywoustego (12 DZ, 12 SDZ) – związek taktyczny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej

Formowanie i zmiany organizacyjne

12 Dywizja Zmechanizowana powstała w 1958 z przeformowania 12 Dywizji Piechoty. Dowodzenie tą jednostką powierzono gen. Wojciechowi Jaruzelskiemu. Dywizja podlegała dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Do 1990 r., na czas wojny, dywizja wchodziła w skład 1 Armii Ogólnowojskowej tworzonej z jednostek operacyjnych Pomorskiego Okręgu Wojskowego.

W lipcu 1961 przeniesiono dywizję na etaty wojenno-pokojowe[3].

10 maja 1975 roku minister obrony narodowej, gen. armii Wojciech Jaruzelski udekorował sztandar dywizji Orderem Sztandaru Pracy I klasy.

W latach 80. XX wieku sztab dywizji używał kryptonimu Meteor.

Z dniem 15 kwietnia 1994 roku Minister Obrony Narodowej Piotr Kołodziejczyk polecił 12 Dywizji Zmechanizowanej przyjąć nazwę wyróżniającą „Szczecińska” oraz imię Bolesława Krzywoustego[4].

W 1999 dywizja weszła w operacyjne podporządkowanie Wielonarodowego Korpusu Północ-Wschód. Po zredukowaniu w 2001 jej stanu liczebnego z 12 tys. do 7 tys. żołnierzy, została przeznaczona do działań w operacjach reagowania kryzysowego. W latach 2001-2004 dywizja wchodziła w skład 1 Korpusu Zmechanizowanego.

W 2003/2004, 2006 i 2008 dywizja była jednostką ramową PKW Irak, a w 2007/2009 i 2012 PKW Afganistan.

W wyniku reformy struktur dowodzenia od 1 stycznia 2014 roku dywizja podlega pod Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych

Decyzją nr 231/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 czerwca 2015 roku wprowadzono dla dywizji odznakę pamiątkową[5]

Dywizja w wydarzeniach grudniowych 1970 roku

W godzinach rannych 15 grudnia 1970 roku dowódca POW gen. dyw. Józef Kamiński wprowadził dla oddziałów dywizji stan podwyższonej gotowości bojowej[6]. Działając na prośbę I sekretarza KW PZPR w Szczecinie, Antoniego Walaszka, polecił dowódcy 12 DZ płk. Mieczysławowi Urbańskiemu opracowanie, wspólnie z władzami polityczno-administracyjnymi, planu przedsięwzięć zmierzających do przygotowania ochrony najważniejszych obiektów i instytucji państwowych na terenie Szczecina. W myśl planu dowódca 12 DZ podporządkował sobie wszystkie jednostki garnizonu Szczecin.

17 grudnia w godzinach przedpołudniowych po strajkach i wiecach w Stoczni im. Adolfa Warskiego, w Stoczni Remontowej Gryfia i kilku innych zakładach część robotników wyszła na ulice. W tej sytuacji dowódca 12 DZ, po uzgodnieniu z zastępcą dowódcy POW do spraw liniowych gen. bryg. Piotrem Przyłuckim oraz zastępcą szefa Sztabu Generalnego WP gen. dyw. Eugeniuszem Molczykiem, postawił dowódcy 5 pz płk. Henrykowi Ziemiańskiemu zadanie zorganizowania ochrony budynku KW PZPR. Zgodnie z zaleceniem wydzielone siły 5 pz zgrupowane zostały na podwórzu obiektu, by dopóki będzie to możliwe — utrzymać w tajemnicy wprowadzenie do akcji wojsk operacyjnych. Wejście tych żołnierzy do działań nastąpiło około godziny 13.00, czyli wówczas, gdy mniej więcej 5-tysięczny tłum zaatakował gmach KW PZPR, obrzucając go kamieniami i butelkami z benzyną[7].

Żołnierze uniemożliwili demonstrantom wdarcie się do budynku. Przebywający w podpalonym gmachu pracownicy KW mieli odcięty przez płomienie odwrót. Sekretarz KW Łochowicz uratował się skacząc z III piętra na dach sali konferencyjnej, gdzie znieśli go żołnierze i wozem dowódcy 5 pz przewieźli do 109 Wojskowego Szpitala Garnizonowego. Żołnierzom udało się wyprowadzić z płonącego gmachu wszystkie osoby[7].

Do pomocy żołnierzom 5 pz skierowano w rejon KW PZPR pododdziały 16 batalionu rozpoznawczego i 12 pułku pontonowego. Około 14.30 atak tłumu skierował się na gmach Komendy Wojewódzkiej MO. Dowódca 12 DZ skierował do obrony KW MO siły 5 pz i 41 pz, 16 brozp, 12 bpont, batalionu szkolnego WOP, batalionu 12 ppont i batalionu czołgów 5 pz. Do budynku KW MO bez powodzenia usiłowały dotrzeć grupy transporterów opancerzonych. Dopiero wprowadzenie do akcji 2 batalionu 41 pz oraz 16 brozp, pozwoliło na przedarcie się części sił pod gmach KW MO i ewakuowanie przez tylne wyjście chroniącego się tam sekretariatu i 24 pracowników KW PZPR, komendanta KW MO i jego zastępcy do spraw bezpieczeństwa[8].

Około godziny 14.30, część demonstrantów zaatakowała budynek Prezydium MRN i podpaliła Archiwum Wydziału Oświaty MRN. W wyniku zdecydowanej postawy kompanii szkolnej 5 pz demonstrantów rozproszono i do godzin wieczornych pożar został ugaszony, a gmach PMRN zabezpieczony przed dewastacją. Mimo podpalenia wozów bojowych i realnego zagrożenia spaleniem załóg żołnierze strzelali amunicją bojową tylko w powietrze. Po rozproszeniu demonstrantów pododdziały wojska przystąpiły do blokowania ulic i placów w rejonie KW PZPR, KW MO i PMRN[8].

Około 16.30 około dwa i pół tysiąca ludzi zaatakowało więzienie i Prokuraturę Wojewódzką, ochraniane przez pododdziały 124 paplot i 36 pułk inżynieryjno-budowlany. Podpalone zostały bramy więzienia i wejście do Prokuratury Wojewódzkiej. Atakujący tłum nie reagował na salwy ostrzegawcze. W tym czasie strażnicy więzienia zaczęli z wież obserwacyjnych strzelać do atakujących. Kilka osób cywilnych zostało zabitych, kilka zaś rannych. Do wzmocnienia pododdziałów broniących więzienia skierowano dwie kompanie z 25 pcz[9]. Zołnierze 36 pib opanowali stację CPN przy ul. Kopernika, gdzie demonstranci zaopatrywali się w benzynę używaną do tworzenia środków zapalających w walce z siłami porządkowymi. W godzinach wieczornych 17 grudnia do Szczecina przybył 9 pz[9].

W późnych godzinach wieczornych sytuacja na ulicach miasta została opanowana. Od strzałów z broni strzeleckiej i pokładowej śmierć poniosło 11 osób, a jedna zginęła pod kołami SKOT-a[10]. Działania przeniosły się do Stoczni im. Warskiego i Stoczni Remontowej. Pododdziały wojska na teren obu stoczni przetransportowano do godziny 4.00 18 grudnia. Miały one blokować stocznie oraz przylegające do nich, rozmieszczone na wschodnim brzegu Odry zakłady[9].

18 grudnia przez cały dzień w rejonie placu Żołnierza, KW PZPR i Poczty Głównej gromadziły się tłumy. Każdorazowo rozpraszały je pododdziały 41 pz i 16 brozp. Pozostający w odwodzie 17 bsap był kilkakrotnie używany do zapobiegania grabieży i dewastacji placówek handlowych i obiektów państwowych[9].

Około 8.00 wzmocnione czołgami pododdziały 12 pułku pontonowego i 16 batalionu pontonowego, blokujące podejścia do bramy Stoczni im. Warskiego zostały zaatakowane przez tłum wychodzący ze stoczni i nadciągający od strony miasta. Demonstranci podpalili czołg, kilka transporterów opancerzonych i obrzucili żołnierzy kamieniami. Żołnierze użyli świec łzawiących oraz oddali salwę ostrzegawczą z broni strzeleckiej[11].

W wyniku prowadzonych przez oficerów 12 DZ rozmów nie dopuszczono do wyjścia na ulice miasta załóg MPK i Szczecińskiej Fabryki Mechanizmów Samochodowych Polmo, blokowanych przez siły 2 pa i 12 batalionu remontowego. Niestety, propozycja udziału oficerów 12 DZ w bezpośrednich spotkaniach z załogami stoczni i innych zakładów nie została zaakceptowana przez władze partyjne województwa[11].

W mieście 21 grudnia w zasadzie panował spokój. Wojsko blokowało od strony lądu Stocznię im. Warskiego, ulice chronione były przez patrole wojskowe. Sytuacja radykalnie zmieniła się o godzinie 14.00 po przyjeździe do miasta członka BP KC PZPR Piotra Jaroszewicza, sekretarza KC Jana Szydlaka, wicepremiera Franciszka Kaima i ministra żeglugi Jerzego Szopy. Zgodnie z koncepcją, opracowaną przez Jaroszewicza i Szydlaka przy współudziale gen. Tuczapskiego, nakazano całkowicie zablokować Stocznię im. Warskiego. W tym celu w nocy z 21 na 22 grudnia 1970 roku ściągnięto ze Świnoujścia okręt desantowy, trałowiec, sześć kutrów trałowych i dwa ścigacze WOP i nimi zablokowano wyjścia ze stoczni na kanały portowe. W trakcie tych działań oświetlano stocznię reflektorami wojskowymi, zrzucano ze śmigłowców ulotki i przez wojskowe rozgłośnie elektroakustyczne nadawano specjalnie opracowany materiał propagandowo-agitacyjny. Działania te przyczyniły się zakończenia strajku 22 grudnia 1970 roku. Do godzin rannych 23 grudnia 1970 roku jednostki wojskowe powróciły do koszar[12]. Pozostawiono jednak na ulicach patrole. Część 124 paplot ochraniała jeszcze areszt śledczy, prokuraturę wojewódzką, oraz KM MO i stację CPN przy ul. Gdańskiej[13].

Do działań na terenie Szczecina 12 DZ wydzieliła 4591 ludzi, w tym 416 oficerów, 27 chorążych, 291 podoficerów zawodowych i 3857 żołnierzy zasadniczej służby wojskowej. Inne jednostki garnizonu podporządkowane na czas akcji dowódcy 12 DZ wydzieliły 3711 ludzi, w tym 378 oficerów, 12 chorążych, 131 podoficerów zawodowych i 3190 żołnierzy zasadniczej służby wojskowej. Łącznie zaangażowano 8302 osoby, w tym 794 oficerów, 39 chorążych, 422 podoficerów zawodowych i 7047 żołnierzy zasadniczej służby wojskowej[14].

Oddziały 12 DZ użyły 582 pojazdy, w tym 141 czołgów, 207 transporterów opancerzonych, 234 samochody, a jednostki garnizonu: 175 pojazdów, w tym 10 transporterów opancerzonych i 165 samochodów, oraz 4 okręty wojenne. Łącznie do akcji użyto 141 czołgów, 217 transporterów opancerzonych, 399 samochodów i 4 okręty[15].

Tradycje

Zgodnie z Decyzją Ministra Obrony Narodowej nr 88 z 16 marca 2009 dywizja przejęła tradycje:

Struktura organizacyjna (2010)

Stan na rok 2010

Stan na rok 2016

Dowództwo i sztab (Szczecin)

Uzbrojenie

Jednostki dywizji, które rozformowano

Dowódcy dywizji

Od 1957 roku dywizją dowodzili[16]:

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W 2011 rozformowany.
  2. ↑ a b c W 2010 rozformowany.
  3. ↑ W 2011 podporządkowany dowódcy 12 BZ.
  4. ↑ Od 1 lipca podporządkowany 1 Regionalnej Bazie Logistycznej z Wałcza.
  5. ↑ Andrzejowi Malinowskiemu prokuratura w Poznaniu postawiła zarzut korupcji. 15 kwietnia został przeniesiony do rezerwy kadrowej Ministerstwa Obrony Narodowej.
  6. ↑ Faktycznie dowódcą jednostki był od 25 maja, ale oficjalne jednostkę przejął prawie dwa miesiące później.

Przypisy

  1. ↑ Tomasz Honkisz. Kronika. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1i2/1985. s. 549. 
  2. ↑ :: Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych :: Dowództwo / Jednostki DG RSZ - Jednostki/instytucje bezpośrednio podległe ::
  3. ↑ Puchała 2013 ↓, s. 275.
  4. ↑ Decyzja Nr 32/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 kwietnia 1994 roku w sprawie nadania nazwy wyróżniającej oraz imienia patrona 12 Dywizji Zmechanizowanej w Szczecinie (Dziennik Rozkazów MON z 1994 roku, poz. 32).
  5. ↑ Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. [dostęp 2016-05-04]. (pol.).
  6. ↑ Nalepa 1990 ↓, s. 47.
  7. ↑ a b Nalepa 1990 ↓, s. 67.
  8. ↑ a b Nalepa 1990 ↓, s. 68.
  9. ↑ a b c d Nalepa 1990 ↓, s. 69.
  10. ↑ Paziewski 2010 ↓, s. 44.
  11. ↑ a b Nalepa 1990 ↓, s. 70.
  12. ↑ Nalepa 1990 ↓, s. 71-72.
  13. ↑ Paziewski 2013 ↓, s. 307.
  14. ↑ Nalepa 1990 ↓, s. 72-73.
  15. ↑ Nalepa 1990 ↓, s. 73.
  16. ↑ Tradycje – Poczet dowódców. 12sdz.wp.mil.pl. [dostęp 2018-12-29].
  17. ↑ Nominacje w Dzień Flagi dla 14 dowódców [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2017-11-21].

Bibliografia

  • Dariusz Faszcza: Z Dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005. ISBN 83-11-10131-0.
  • Dariusz Faszcza: 12 Szczecińska Dywizja Zmechanizowana. 70 lat służby na Pomorzu Zachodnim (1945-2015). Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2015. ISBN 978-83-63755-75-1.
  • Franciszek Puchała: Budowa potencjału bojowego Wojska polskiego 1945-1990. Obszary szpiegowskich działań. Warszawa: Fundacja „Historia i Kultura”, 2013. ISBN 978-83-11-12800-2.
  • Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
  • Edward Jan Nalepa: Wojsko polskie w Grudniu 1970 roku. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07904-8.
  • Jan Edward Nalepa: Grudzień 1970 w dokumentach wojskowych. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-022-7.
  • Michał Paziewski: Grudzień 1970 w Szczecinie. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział w Szczecinie, 2013. ISBN 978-83-61336-97-6.
  • Odtajnione dokumenty Grudnia 1970. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 1, 2001. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 

Linki zewnętrzne

Wojska Lądowe
Struktura
Szkoły Wojsk Lądowych
Pozostałe

Orzeł Wojsk Lądowych

Polskie wojska zmechanizowane
Korpusy
(rozformowane)
Dywizje
Rozformowane
Współczesne
Brygady
Rozformowane
Współczesne
Pułki
(rozformowane)
Szkoły

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=12_Dywizja_Zmechanizowana&oldid=56857066”