Sofia: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Zabytki i turystyka: merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 62: | Linia 62: | ||
Sofia była tracką osadą o nazwie Serdika, która pochodziła od [[Trakowie|trackiego]] plemienia [[Serdowie|Serdów]]. Około [[500 p.n.e.|500 r. p.n.e.]] w regionie osiedliło się inne plemię, [[Odryzowie|Odryzów]], które miało swojego króla. Przez krótki okres w czasie [[IV wiek p.n.e.|IV w. p.n.e.]] miasto było w posiadaniu [[Filip II Macedoński|Filipa Macedońskiego]] i jego syna, [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Wielkiego]]. |
Sofia była tracką osadą o nazwie Serdika, która pochodziła od [[Trakowie|trackiego]] plemienia [[Serdowie|Serdów]]. Około [[500 p.n.e.|500 r. p.n.e.]] w regionie osiedliło się inne plemię, [[Odryzowie|Odryzów]], które miało swojego króla. Przez krótki okres w czasie [[IV wiek p.n.e.|IV w. p.n.e.]] miasto było w posiadaniu [[Filip II Macedoński|Filipa Macedońskiego]] i jego syna, [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Wielkiego]]. |
||
Około [[29|29 roku n.e.]] Sofia została podbita przez Rzymian i jej nazwę zmieniono na '''Ulpia Serdica'''. Pierwsza pisana wzmianka o Serdice pojawia się u [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusza]] ok. roku [[100|100 n.e.]] W [[106]] [[Trajan]] utworzył rzymską prowincję ''[[Dacja|Dacia]]'', a Serdica stała się municipium, czyli centrem administracji lokalnej. Dzięki temu miasto rozrastało się w miarę budowy wież, [[mur obronny|murów obronnych]], łaźni publicznych i innych świeckich i religijnych budowli. Powstał także wielki [[amfiteatr]] zwany Buleterionem. Utworzoną w [[271]] roku przez cesarza [[Lucjusz Domicjusz Aurelian|Aureliana]] prowincję ''[[Dacia Aureliana]]'' ze stolicą w Serdice, cesarz [[Dioklecjan]] podzielił na dwie części, ''Dacia Ripensis'' ''(Nadbrzeżna)'' na północy leżącą wzdłuż brzegu [[Dunaj]]u i ''Dacia Mediterranea'' ''(Wewnętrzna)'' nieco bardziej na południu, stolicą tej drugiej stała się Serdica. Miasto rozwijało się przez 150 lat, a cesarz [[Konstantyn I Wielki|Konstantyn Wielki]] nazywał ją „swoim Rzymem”. |
|||
Około [[29|29 roku n.e.]] Sofia została podbita przez Rzymian i jej nazwę zmieniono na '''Ulpia Serdica'''. Miasto stało się wtedy municipium, czyli centrem administracji lokalnej za czasów cesarza [[Trajan]]a ([[98]]–[[117]]). Pierwsza pisana wzmianka o Serdice pojawia się u [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusza]] ok. roku [[100|100 n.e.]] |
|||
Miasto rozrastało się w miarę budowy wież, [[mur obronny|murów obronnych]], łaźni publicznych i innych świeckich i religijnych budowli. Powstał wtedy także wielki [[amfiteatr]] zwany Buleterionem. Kiedy cesarz [[Dioklecjan]] podzielił [[Dacja|Dację]] na dwie części, Dację Ripensis, leżącą nad brzegami [[Dunaj]]u i Dację Śródziemnomorską, Serdica stała się stolicą tej drugiej. Miasto rozwijało się przez 150 lat, a cesarz [[Konstantyn I Wielki|Konstantyn Wielki]] nazywał ją „swoim Rzymem”. |
|||
Miasto zostało zniszczone przez [[Hunowie|Hunów]] w roku [[447]], a potem, odbudowane przez [[Justynian I Wielki|Justyniana]], zmieniło nazwę na '''Triadica'''. |
Miasto zostało zniszczone przez [[Hunowie|Hunów]] w roku [[447]], a potem, odbudowane przez [[Justynian I Wielki|Justyniana]], zmieniło nazwę na '''Triadica'''. |
||
Linia 70: | Linia 68: | ||
'''Średniowiecze''' |
'''Średniowiecze''' |
||
Miasto należało do [[Cesarstwo Bizantyńskie|Cesarstwa Bizantyjskiego]] ze stolicą w Konstantynopolu, jednak w [[809]] roku po długim oblężeniu zdobył je bułgarski chan [[Krum]] i przyłączył do pierwszego imperium bułgarskiego. Na krótko odbił je bizantyjski cesarz [[Nicefor I (cesarz bizantyński)|Nicefor I]], jednak wkrótce ponownie opanował je Krum. Miasto było wtedy nazywane przez [[Słowianie|Słowian]] '''Sredec''' (środek) i nazwa ta była używana do 1879 roku, gdy oficjalnie wybrano nazwę dzisiejszą. Po zdobyciu północno-wschodniej Bułgarii przez armię cesarza bizantyjskiego [[Jan I Tzimiskes|Jana I]] w roku [[971]], [[Patriarcha Bułgarii|bułgarski patriarcha]] [[Damian (patriarcha Bułgarii)|Damian]] obrał sobie miasto na swoją siedzibę. Później po wielu nieudanych oblężeniach miasto zostało zdobyte przez [[Cesarstwo Bizantyńskie]] w roku [[1018]]. W 1190 i 1193 toczyły się o miasto walki podczas [[Powstanie Piotra i Asena w Bułgarii|Powstania Piotra i Asena]], po zakończeniu którego zostało ponownie włączone do znajdującego się pod panowaniem cara [[Asen I|Asena I]] tzw. [[Drugie państwo bułgarskie|Drugiego państwa bułgarskiego]]. Pomimo tego, że stolicą było [[Wielkie Tyrnowo|Tyrnowo]], to Sredec/Sofia od [[XII wiek|XII]] do [[XIV wiek|XIV w.]] była znaczącym centrum handlu i rzemiosła. W [[1376|1376 roku]] miasto pierwszy raz zostało wzmiankowane jako ''Sofia'', jednak wcześniejszej nazwy ''Sredec'' używano jeszcze oficjalnie do XIX wieku. |
|||
'''Panowanie osmańskie''' |
'''Panowanie osmańskie''' |
||
W [[1382|1382 roku]] miasto zostało zdobyte przez sułtana [[Imperium osmańskie|osmańskiego]] [[Murad I|Murada I]]. W [[1443]]-[[1444]] na odsiecz Bułgarii wyruszył z nieudaną wyprawą [[Władcy Polski|polski król]] [[Władysław III Warneńczyk|Władysław III]]. Po tej wyprawie chrześcijańska elita Sofii została unicestwiona, a miasto stało się stolicą osmańskiej prowincji [[Rumelia|Rumelii]]. Sofia pozostawała w rękach Turków osmańskich przez ponad 400 lat, co zachęciło [[Ludy tureckie|ludność turecką]] do osiedlania się w Sofii. Miasto zmieniło swój wygląd i przybrało zdecydowany rys orientalny. |
W [[1382|1382 roku]] miasto zostało zdobyte przez sułtana [[Imperium osmańskie|osmańskiego]] [[Murad I|Murada I]]. W [[1443]]-[[1444]] na odsiecz Bułgarii wyruszył z nieudaną wyprawą [[Władcy Polski|polski król]] [[Władysław III Warneńczyk|Władysław III]], w trakcie której król zajął miasto w dniu 1 grudnia 1443 roku. Po tej wyprawie chrześcijańska elita Sofii została unicestwiona, a miasto stało się stolicą osmańskiej prowincji [[Rumelia|Rumelii]]. W 1573 roku w mieście mieszkało 1017 muzułmanów, 257 chrześcijan, 127 żydów i 38 "Roma". Sofia pozostawała w rękach Turków osmańskich przez ponad 400 lat, co zachęciło [[Ludy tureckie|ludność turecką]] do osiedlania się w Sofii. Miasto zmieniło swój wygląd i przybrało zdecydowany rys orientalny. |
||
'''Wolna Bułgaria''' |
'''Wolna Bułgaria''' |
||
Panowanie Imperium Ottomańskiego zakończyło się, gdy wojska [[Rosja|rosyjskie]] wkroczyły do miasta 4 stycznia 1878 roku podczas [[Wojna rosyjsko-turecka (1877–1878)|wojny rosyjsko-tureckiej]]. W 1878 roku zawarto [[Pokój w San Stefano]], a następnie [[Traktat berliński (1878)|Traktat berliński]], po podpisaniu którego powstało [[Księstwo Bułgarii|Księstwo Bułgarii]]. Stosownie do propozycji wysuniętej przez [[Marin Drinow|Marina Drinowa]], stolicę kraju przeniesiono z Tyrnowa do [[Sofia|Sofii]]. To zależne od Turcji państwo w 1908 roku po ogłoszeniu deklaracji niepodległości stało się [[Carstwo Bułgarii|Carstwem Bułgarii]]. |
|||
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Bułgaria była sprzymierzeńcem [[III Rzesza|nazistowskich Niemiec]], co doprowadziło do ciężkich bombardowań [[Alianci II wojny światowej|alianckich]] w latach [[1943]]-[[1944]]. Bułgaria została zdobyta przez [[Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona|armię sowiecką]] i po II wojnie światowej Sofia stała się stolicą komunistycznej [[Ludowa Republika Bułgarii|Ludowej Republiki Bułgarii]]. |
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Bułgaria była sprzymierzeńcem [[III Rzesza|nazistowskich Niemiec]], co doprowadziło do kilkunastu ciężkich bombardowań [[Alianci II wojny światowej|alianckich]] w latach [[1943]]-[[1944]], w wyniku których zginęło 1 374 osób i zniszczono całkowicie 2 670 budynków. Bułgaria została zdobyta przez [[Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona|armię sowiecką]] i po II wojnie światowej Sofia stała się stolicą komunistycznej [[Ludowa Republika Bułgarii|Ludowej Republiki Bułgarii]]. |
||
Po roku [[1989]] Bułgaria stała się republiką wolną od wpływów sowieckich, a w roku [[2007]] przystąpiła do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]. |
Po roku [[1989]] Bułgaria stała się republiką wolną od wpływów sowieckich, a w roku [[2007]] przystąpiła do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]. |
Wersja z 12:46, 8 wrz 2016
Ilustracja | |||||
| |||||
Dewiza: Rośnie, ale się nie starzeje | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Kmet | |||||
Powierzchnia |
1038,8 km² | ||||
Wysokość |
550 m n.p.m. | ||||
Populacja (2012) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
02 | ||||
Kod pocztowy |
1000 | ||||
Tablice rejestracyjne |
C | ||||
Położenie na mapie Bułgarii Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city} | |||||
Strona internetowa |
Sofia (bułg.: София; sofia z gr. znaczy również mądrość) – stolica i największe miasto Bułgarii. Położona w zachodniej części Bułgarii, w śródgórskiej kotlinie, u stóp masywu Witoszy. Miasto leży nad rzeką Bojanską, która jest lewym dopływem rzeki Iskyr. Sofia stanowi wydzielony obwód miejski, jest ponadto ośrodkiem administracyjnym obwodu sofijskiego.
Liczba mieszkańców: 1,27 mln (2007), aglomeracja 1,38 mln (2007)
Historia
- podbita przez Rzymian, nazywana wówczas Serdica (bułg. Сердика).
- od 808 – w granicach Bułgarii.
- od końca XIV wieku pod władaniem tureckim.
- 1879 – Sofia zostaje stolicą państwa bułgarskiego
Starożytność
Sofia była tracką osadą o nazwie Serdika, która pochodziła od trackiego plemienia Serdów. Około 500 r. p.n.e. w regionie osiedliło się inne plemię, Odryzów, które miało swojego króla. Przez krótki okres w czasie IV w. p.n.e. miasto było w posiadaniu Filipa Macedońskiego i jego syna, Aleksandra Wielkiego.
Około 29 roku n.e. Sofia została podbita przez Rzymian i jej nazwę zmieniono na Ulpia Serdica. Pierwsza pisana wzmianka o Serdice pojawia się u Ptolemeusza ok. roku 100 n.e. W 106 Trajan utworzył rzymską prowincję Dacia, a Serdica stała się municipium, czyli centrem administracji lokalnej. Dzięki temu miasto rozrastało się w miarę budowy wież, murów obronnych, łaźni publicznych i innych świeckich i religijnych budowli. Powstał także wielki amfiteatr zwany Buleterionem. Utworzoną w 271 roku przez cesarza Aureliana prowincję Dacia Aureliana ze stolicą w Serdice, cesarz Dioklecjan podzielił na dwie części, Dacia Ripensis (Nadbrzeżna) na północy leżącą wzdłuż brzegu Dunaju i Dacia Mediterranea (Wewnętrzna) nieco bardziej na południu, stolicą tej drugiej stała się Serdica. Miasto rozwijało się przez 150 lat, a cesarz Konstantyn Wielki nazywał ją „swoim Rzymem”.
Miasto zostało zniszczone przez Hunów w roku 447, a potem, odbudowane przez Justyniana, zmieniło nazwę na Triadica.
Średniowiecze
Miasto należało do Cesarstwa Bizantyjskiego ze stolicą w Konstantynopolu, jednak w 809 roku po długim oblężeniu zdobył je bułgarski chan Krum i przyłączył do pierwszego imperium bułgarskiego. Na krótko odbił je bizantyjski cesarz Nicefor I, jednak wkrótce ponownie opanował je Krum. Miasto było wtedy nazywane przez Słowian Sredec (środek) i nazwa ta była używana do 1879 roku, gdy oficjalnie wybrano nazwę dzisiejszą. Po zdobyciu północno-wschodniej Bułgarii przez armię cesarza bizantyjskiego Jana I w roku 971, bułgarski patriarcha Damian obrał sobie miasto na swoją siedzibę. Później po wielu nieudanych oblężeniach miasto zostało zdobyte przez Cesarstwo Bizantyńskie w roku 1018. W 1190 i 1193 toczyły się o miasto walki podczas Powstania Piotra i Asena, po zakończeniu którego zostało ponownie włączone do znajdującego się pod panowaniem cara Asena I tzw. Drugiego państwa bułgarskiego. Pomimo tego, że stolicą było Tyrnowo, to Sredec/Sofia od XII do XIV w. była znaczącym centrum handlu i rzemiosła. W 1376 roku miasto pierwszy raz zostało wzmiankowane jako Sofia, jednak wcześniejszej nazwy Sredec używano jeszcze oficjalnie do XIX wieku.
Panowanie osmańskie
W 1382 roku miasto zostało zdobyte przez sułtana osmańskiego Murada I. W 1443-1444 na odsiecz Bułgarii wyruszył z nieudaną wyprawą polski król Władysław III, w trakcie której król zajął miasto w dniu 1 grudnia 1443 roku. Po tej wyprawie chrześcijańska elita Sofii została unicestwiona, a miasto stało się stolicą osmańskiej prowincji Rumelii. W 1573 roku w mieście mieszkało 1017 muzułmanów, 257 chrześcijan, 127 żydów i 38 "Roma". Sofia pozostawała w rękach Turków osmańskich przez ponad 400 lat, co zachęciło ludność turecką do osiedlania się w Sofii. Miasto zmieniło swój wygląd i przybrało zdecydowany rys orientalny.
Wolna Bułgaria
Panowanie Imperium Ottomańskiego zakończyło się, gdy wojska rosyjskie wkroczyły do miasta 4 stycznia 1878 roku podczas wojny rosyjsko-tureckiej. W 1878 roku zawarto Pokój w San Stefano, a następnie Traktat berliński, po podpisaniu którego powstało Księstwo Bułgarii. Stosownie do propozycji wysuniętej przez Marina Drinowa, stolicę kraju przeniesiono z Tyrnowa do Sofii. To zależne od Turcji państwo w 1908 roku po ogłoszeniu deklaracji niepodległości stało się Carstwem Bułgarii.
W czasie II wojny światowej Bułgaria była sprzymierzeńcem nazistowskich Niemiec, co doprowadziło do kilkunastu ciężkich bombardowań alianckich w latach 1943-1944, w wyniku których zginęło 1 374 osób i zniszczono całkowicie 2 670 budynków. Bułgaria została zdobyta przez armię sowiecką i po II wojnie światowej Sofia stała się stolicą komunistycznej Ludowej Republiki Bułgarii.
Po roku 1989 Bułgaria stała się republiką wolną od wpływów sowieckich, a w roku 2007 przystąpiła do Unii Europejskiej.
Zabytki i turystyka
- Cerkiew Bojańska (Боянска църква), X w.
- Cerkiew Mądrości Bożej (Света София), VI w., częściowa rekonstrukcja z XX wieku
- Rotunda św. Jerzego (Свети Георги), IV w, początkowo rzymska świątynia, przebudowana w X wieku, od XVI do XIX wieku meczet, dziś cerkiew-muzeum
- Cerkiew św. Petki Samardżijskiej (Света Петка Самарджийска), XIV w.
- Meczet Bania Baszi Dżamija (XVI w.), funkcjonujący
- Meczet Bujuk Dżamija (XV w.), obecnie muzeum historyczne
- Cerkiew Świętych Siedmoczislenników, dawny meczet Kara Camii z 1528 r., przebudowany na cerkiew w 1902 r.
- Cerkiew Świętej Niedzieli (Света Неделя) z lat 1856-1863
- Sobór św. Aleksandra Newskiego (Св. Александър Невски) z lat 1904-1912
- Cerkiew rosyjska św. Mikołaja (Свети Николай), 1912-1914
- Centralna Łaźnia Mineralna (Tsentralna mineralna banya) z 1908 r.
- Teatr Narodowy "Ivan Vazov" z 1906 r., proj. biuro projektowe Fellner & Helmer
- Centralny Klub Wojskowy z lat 1883-1903, styl neorenesansowy
- Narodowa Galeria Sztuki (Natsionalna hudozhestvena galeriya) w dawnym pałacu carów bułgarskich z 1878 r., styl neorenesansowy
- Narodowa Galeria Sztuki Obcej (Natsionalna galeriya za huzhdestranno izkustvo) z 1882 r., styl neoklasycystyczny
- Pałac Vrana - letnia rezydencja królewska z 1914 roku położona na południowy-wschód od miasta
- Synagoga z 1909 roku
- Budynek Narodowej Opery i Baletu z 1947 r., neoklasycyzm
- Stara stena, pozostałości murów tureckich z XVI w.
- Grobowiec księcia Aleksandra I Battenberga z 1897 r., styl eklektyczny
- Biblioteka Narodowa śś. Cyryla i Metodego z 1940 r., neoklasycyzm
- Largo, zespół budynków z 1950 roku w stylu socrealistycznym
- Bulwar Witosza
Demografia
Liczba mieszkańców[1]
Sport
Miasto jako jedyne obok Turynu gościło uczestników tak letniej, jak i zimowej uniwersjady. W 1961 oraz 1977 roku odbyły się zawody letnie, a w 1983 oraz 1989 zimowe. Sofia była kandydatem do organizacji zimowych igrzysk olimpijskich w roku 2014 jednak odpadła w pierwszym etapie wyboru.
Kluby sportowe
- Lewski Sofia – klub piłkarski
- CSKA Sofia – klub piłkarski
- Lokomotiw Sofia – klub piłkarski
- Slavia Sofia – klub piłkarski
Transport
Główną stacją kolejową miasta jest Sofia Centralna.
Miasta partnerskie
- Algier
- Ankara
- Berlin
- Bratysława
- Bruksela
- Budapeszt
- Bukareszt
- Bursa
- Erywań
- Helsinki
- Kahramanmaraş
- Karlovac
- Kijów
- Londyn
- Madryt
- Mediolan
- Moskwa
- Paryż
- Petersburg
- Pittsburgh
- Praga
- Salala
- Tel Awiw-Jafa
- Tirana
- Warszawa
Galeria
-
Budynek Rady Ministrów
-
Pałac prezydencki
-
Narodowy Pałac Kultury
-
Pomnik Aleksandra II
-
Pałac Vrana
-
Wydział teologii
-
Targ Centralny
-
Dom Partii
-
Bułgarska Akademia Nauk
-
Narodowa Akademia Sztuki
-
Synagoga
-
Cerkiew św. Sofii
- ↑ a b гр. София, общ. Столична, обл. София (столица). Код по ЕКАТТЕ – 68134. nsi.bg. [dostęp 2013-11-02]. (bułg.).