Ulica Stanisława Worcella we Wrocławiu

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica Stanisława Worcella
Przedmieście Oławskie
Ilustracja
Od nr 2 w kierunku ul. K. Pułaskiego
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

383 m

Poprzednie nazwy

Paradiesstrasse

Przebieg
ul. Z. Krasińskiego
ul. gen. K. Pułaskiego
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Ulica Stanisława Worcella”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Ulica Stanisława Worcella”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Ulica Stanisława Worcella”
51°06′14,457″N 17°02′41,926″E/51,104016 17,044979
Multimedia w Wikimedia Commons
Dół zdjęcia: skwer Z. Krasińskiego i zabudowa Przedmieścia Oławskiego
Pierzeja południowa od nr 3
Od nr 14 w kierunku ul. Z. Krasińskiego
Nr 15, 17 i 19
Budynki ul. K. Pułaskiego 44-46 (po lewej) i St. Worcella 33, 31 (po prawej)
LO XIII, w tle budynek szkolny ul. St. Worcella 32-36
Kaplica Metodystów
Ul. St. Worcella 29-33
Nr 29
Nr 29 i 31
Nr 31
Nr 33
Nr 23

Ulica Stanisława Worcella – ulica położona we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Oławskie, a wcześniej w dawnej dzielnicy Krzyki. Biegnie od ulicy Zygmunta Krasińskiego do ulicy gen. Kazimierza Pułaskiego. Jest drogą gminną, która ma 383 m długości. Przebiega przez teren zabudowy śródmiejskiej, który jako obszar objęty jest ochroną i wpisany jest do rejestru zabytków. Przy ulicy znajdują się między innymi budynki wpisane do gminnej ewidencji zabytków, w tym kamienica i kaplica ujęte w rejestrze zabytków. Ponadto mieszczą się tu takie instytucje jak Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych oraz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przed powstaniem ulicy[edytuj | edytuj kod]

Ulica przebiega przez teren stanowiący niegdyś przedpole dla fortyfikacji miejskich[1][2][3]. Już na planie Wernera z 1562 r. na śladzie dzisiejszej ulicy Stanisława Worcella zaznaczona była droga biegnąca z zachodu na wschód. Stanowiła ona nienazwany trakt wśród terenów wolnych od zabudowy. Pierwszy raz nazwa dla niego pojawia się na planie z 1741 r. jako Droga Rajska[4].

Na zachodnim krańcu tej drogi założono 1777 r. pierwsze cmentarze, następnie kolejne. Były to począwszy od północy 3 cmentarze protestanckie: św. Bernardyna (do 1868 r.), św. Krzysztofa (do 1891 r. ?), Zbawiciela (do 1867 r.), oraz cmentarz katolicki św. Doroty (czynny w latach 1816-1861). Od 1888 r. teren był sukcesywnie przekształcany w skwer z placem zabaw dla dzieci, następnie w 1892 r. według projektu H. Richtera, przed 1945 r. modernizowany, oraz gruntownie poddany rewaloryzacji po 2000 r.[5][6][7][8]. Obecnie nosi nazwę Skweru Zygmunta Krasińskiego[9] i przeznaczony jest na zieleń parkową z dopuszczeniem lokalizacji określonych obiektów parkowych, takich jak ogrody zimowe, altany, pergole, oraz toalety ogólnodostępne[10].

Powstanie i rozwój ulicy do 1945 r.[edytuj | edytuj kod]

W 1808 r., po zburzeniu w 1807 r. fortyfikacji miejskich, obszar ten został włączony do miasta[1][2], jako Przedmieście Oławskie (Ohlauer Vorstadt)[2], a sama droga z czasem otrzymała miano ulicy[4]. Zabudowa posesji położonych przy ulicy rozpoczęła się od 1840 r. Prowadzono także prace związane z jej poszerzeniem (do 50 stóp) i właściwym urządzeniem, w tym brukowaniem, które zakończyły się w 1857 r.[4][11].

Po północnej stronie ulicy w 1845 r. powstał zespół budowlany fabryki oleju (Vereinigte Breslauer Ölfabriken Actien Gesellschaft.) pod numerem 16-18 (oraz Józefa Haukego-Bosaka 19-23). W 1910 r. powstały kolejne budynki[12]. Fabryka została zamknięta, a od 1928 r. przystąpiono do projektu budowy dużej szkoły dla dziewcząt (Berufsschule) przy ulicy Józefa Haukego-Bosaka (Clausewitzstrasse) pod numerami 19-23, roboty budowlane prowadzono w latach 1929-1930 – współcześnie Zespół Szkół Teleinformatycznych i Elektronicznych imienia Polskich Zwycięzców Enigmy przy ulicy Józefa Haukego-Bosaka 21[8][12][13]. Natomiast z dawnej fabryki przy ulicy Stanisława Worcella 18 zachował się budynek biurowy[12][14], obecnie z funkcją mieszkalną[15]. Podawane są informacje, że istniały plany rozbudowy szkoły o skrzydło położone wzdłuż ulicy Stanisława Worcella[13].

W 1860 r. kupiec Henryk Krakowski wystąpił z wnioskiem wytyczenia dwóch nowych ulic[16] w kwartale ulicy Stanisława Worcella, gen. Kazimierza Pułaskiego (Brüderstrasse), gen. Romualda Traugutta (Klostestrasse) i Zygmunta Krasińskiego (Feldstrasse)[8][16][17][18][19]. Mały by to być dwie krzyżujące się przecznice. Jedna z nich miała przebiegać równolegle do ulic Stanisława Worcella i gen. Romualda Traugutta w układzie wschód-zachód, a druga miała przebiegać równolegle do ulic gen. Kazimierza Pułaskiego i Zygmunta Krasińskiego w układzie północ-południe, łącząc ulicę Stanisława Worcella z ulicą Romualda Traugutta. Fakt, iż teren ten obejmował prywatne działki utrudniał realizację tego projektu i z przedłożonego wniosku udało się zrealizować z pewną trudnością jedynie ulicę równoległą do ulicy Stanisława Worcella, która dziś nosi miano ulicy Józefa Haukego-Bosaka[16].

Przy ulicy w latach 1865-1868 pod numerem 3 zbudowano Gimnazjum św. Jana (Stadtisches Johannes-Gymnasium und Mittelschule)[7][8][12][14]. Projekt budynku szkolnego opracował Carl Zimmermann, przy czym określone prace prowadzono także w latach późniejszych: 1912 r., 1927 r. Kolejnym etapem rozwoju szkoły była budowa w 1890 r. sali gimnastycznej tym razem według projektu Richarda Plüddemanna. Z kolei w latach 1912-1913 r. wg projektu Fritza Behrendta dla potrzeb szkoły zbudowano drugi budynek[12]. Oba późniejsze budynki powstały we wnętrzu kwartału, w przeciwieństwie do pierwszego, który współtworzy południową pierzeję ulicy[12][14]. W 1934 r. gimnazjum zostało zamknięte, a w budynkach otworzono nową placówkę szkolną – Theodor-Körner-Schule[14]. W zespole budynków mieści się współcześnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych imienia Marii Dąbrowskiej[12][20].

Pod numerem 25-27 w 1870 r. zbudowano Szkołę Elementarną (Elementarschulhaus) oraz Miejskie Muzeum Szkolne (Städtische Schulmuseum)[8][12][14]. Od 2007 r. do budynku przeniesiono Dolnośląską Bibliotekę Pedagogiczną, przy czym w 2009 r. zakończono gruntowny remont przystosowujący obiekt do potrzeb tej instytucji[12][21].

Ponadto w budynkach pod numerem 9 znajdowała się Mittelschule[8].

Z kolei w latach 1901-1902 zbudowano na parceli pod numerem 28a kaplicę dla Kościoła Staroreformowanego[22][23][24]. Określana jest jako najpóźniejsza budowla w stylu neogotyckim we Wrocławiu. Wskazuje się przy tym na rzadkie tak późne zastosowanie form neogotyckich w wersji angielskiej[22][25]. Z powodów trudności finansowych w 1920 r. kapica została sprzedana na rzecz Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego[22][23][26]. Kapica ta przez to zgromadzenie użytkowana także była po wojnie jako Kościół Pokoju Bożego. W 1999 r. liczyło około 60 członków[26]. W 1985 r. wskazywano na bardzo zły stan techniczny obiektu. W tamtym czasie z sali nabożeństw korzystały także inne wspólnoty religijne, między innymi wrocławski zbór Chrześcijan Dnia Sobotniego istniejący od 1949 r. oraz Kościół Chrystusowy zarejestrowany w latach 70./80. XX wieku[25].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak cała okolica, podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r., w wyniku prowadzonych działań wojennych zniszczeniu uległa znaczna część zabudowy. Powstały one między innymi podczas ostrzału artyleryjskiego z okolic Wzgórz Trzebnickich prowadzonego 4 lutego 1945 r. W ich wyniku ucierpiała znaczna część miasta w tym zniszczeniu uległa zabudowa w rejonie skrzyżowania ulicy Stanisława Worcella i gen. Kazimierza Pułaskiego. Natomiast 12 i 13 lutego 1945 r. oprócz ostrzału artyleryjskiego prowadzone było w tym rejonie także bombardowanie lotnicze, które przyczyniło się do kolejnych zniszczeń ulicy i okolicznej zabudowy. Ponadto fakt, iż Niemcy ustawili działa na podwórzu szkoły mieszczącym się pomiędzy ulicą Józefa Haukego-Bosaka a ulicą Stanisława Worcella oraz na podwórzu jednej z posesji przy ulicy Stanisława Worcella, skutkował zwiększonym ostrzałem tego fragmentu okolicy, a duże szkody zanotowano między innymi 12 lutego, 25 lutego oraz 1 i 2 kwietnia 1945 r.[4][16][27][28]. Podsumowując zniszczenia z czasów II wojny światowej należy wskazać, że w gruzach legły budynki położone pod następującymi numerami: 1, 20-26, 25 oraz 32-36[4], a także narożna zabudowa przy ulicy Zygmunta Kraińskiego 48-52[27].

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie parcele, na których znajdowały się nienadające się do użytkowania budynki, odgruzowano i przeznaczono na boiska i miejsca zabaw dla dzieci lub pozostawiono niezagospodarowane. Zachowane stare XIX wieczne domy oceniano jako nieefektowne z wyjątkiem budynków pod numerem 3 stanowiących gmachy zespołu ekonomicznych szkół zawodowych, w których na 1970 r. kształciło się około 4 800 uczniów[4].

W latach 2007-2009 wzdłuż ulicy gen. Kazimierza Pułaskiego, w nowej linii zabudowy, zbudowano pod numerami 44-46 budynki mieszkalne z funkcją handlowo-usługową dla TBS Puławskiego według koncepcji architektonicznej opracowanej przez pracownię Domino Grupa Architektoniczna z siedzibą w Szczecinie. W ramach tej budowy wykonano elewację wschodnią budynku przy ulicy Stanisława Worcella 33, z uwzględnieniem fasady na ruszcie konstrukcyjnym przesłaniającej część elewacji tego budynku a nawiązującej do linii zabudowy dalszej części ulicy gen. Kazimierza Pułaskiego[29][30][31]. Budowę zrealizowano na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę nr 227/2006 z 20.02.2007 r. z późniejszymi zmianami[32].

Od maja 2012 r. do grudnia 2013 r. prowadzono pod numerem 23 budowę budynku plombowego[33][34], na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę nr 478/2011 z 17.03.2011 r.[35]. W jej efekcie powstał średniowysoki budynek mieszkalny o ośmiu kondygnacjach nadziemnych, 35 mieszkaniami oraz z powierzchnią handlowo-usługową w parterze[33][34].

W latach 2019-2022 realizowano na wolnym terenie w miejscu zniszczonej zabudowy pod numerami 30 i 38 (strona północna ulicy przy skrzyżowaniu z ulicą gen. Kazimierza Pułaskiego inwestycję polegającą na budowie bloku sportowego dla położonego przy ulicy Józefa Haukego-Bosaka 33-37 Liceum Ogólnokształcącym nr XIII imienia Aleksandra Fredry[36][37][38][39][40]. Szkoła ta mieści się w budynku dawnej szkoły elementarnej[8][12] oraz w budynku ul. Stanisława Worcella 32-36 (cofniętego względem linii zabudowy)[41]. Pomiędzy starą zabudową szkoły a nowym budynkiem przewidziano budowę nadziemnego łącznika. Inwestora reprezentował Zarząd Inwestycji Miejskich[36][42], projekt został opracowany w pracowni arch_it architektura+design[40], a generalnym wykonawcą była firma HARAS. Kwota kontraktu wynosiła ponad 20,4 mln złotych[37]. Budowę zrealizowano na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę nr 3654/2016 z 21.07.2016 r.[43].

Przedwojenna numeracja posesji położonych przy ulicy, w szczególności w zakresie zachowanych budynków, pozostała niezmieniona[8][44].

Nazwy[edytuj | edytuj kod]

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

  • Droga Rajska, przed 1741 r. (przed włączeniem obszaru do miasta)[4]
  • Paradiesstrasse (ulica Rajska), do 1945 r.[4][45]
  • Rajska, 1945 r., nazwa potoczna, nieoficjalna, dawna tzw. droga rajska[45]
  • Stanisława Worcella, od 1945 r.[4][45][46][47].

Niemiecka nazwa ulicy – Paradiesstrasse (ulica Rajska) – pochodziła od wcześniejszej nazwy drogi istniejącej przed włączeniem tego obszaru do miasta – Droga Rajska. Źródło nazwy tej drogi jest nieznane[4][45]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.12.1945 r.[a][46]. Upamiętnia ona Stanisława Worcella, urodzonego w 26.03.1799 r. w Stepaniu na Wołyniu, zmarłego w 3.02.1857 r. w Londynie, lewicowego działacza politycznego i publicysty, uczestnika powstania listopadowego, po którym udał się na emigrację do Francji, Belgii i Wielkiej Brytanii[4][48].

Na marginesie można także wspomnieć w nawiązaniu do powyższej historii nazewnictwa tej drogi i ulicy, że współcześnie nazwę ulicy Rajskiej nosi od 1946 r. zupełnie inna ulica położona na osiedlu Złotniki – ulica Rajska[49][50][51].

Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]

Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi, kołowymi oraz innymi drogami[44] (przy czym przebieg podano zgodnie z kierunkiem jazdy, jako że ulica na całej długości jest drogą jednokierunkową[52]):

Drogi powiązane
powiązanie droga nr drogi foto opis
skrzyżowanie ulica Zygmunta Krasińskiego[46][53][54]
lokalna[55] 		105778D[54][56] na wprost i dół zdjęcia
skrzyżowanie ul. gen. Kazimierza Pułaskiego[46][57][58]
główna[59] 		105848D[56][58] w lewo i w prawo

Proponuje się także powiązanie piesze lub pieszo-rowerowe do ulicy Komuny Paryskiej przez przejazd bramowy budynku przy ulicy Stanisława Worcella 23 do luki w północnej pierzei zabudowy przy ulicy Komuny Paryskiej 30[60] i dalej z kontynuacją do ulicy gen. Karola Kniaziewicza[61].

Droga[edytuj | edytuj kod]

Przebudowa ul. K. Pułaskiego, w tle skrzyżowanie z ul. St. Worcella
Skrzyżowanie z ul. gen. K. Pułaskiego
Odcinek końcowy, po lewej budynek sportowy LO XIII
Skrzydło budynku ZSTiE
Nr 20-26 (budynek sportowy)

Ulica Stanisława Worcella przebiega przez osiedle Przedmieście Oławskie w dawnej dzielnicy Krzyki[46][51]. Jest drogą publiczną, której przypisano kategorię drogową jako gminną[b][46] (numer drogi: 105748D[c][46][56][62], numer ewidencyjny drogi: G1057480264011[46]), klasy dojazdowej[63]. Ulica ma 383 m długości[46], a szerokość w liniach rozgraniczających jest zmienna i wynosi od 15 m do 16 m[64]. Położona jest na działce ewidencyjnej o powierzchni 5 669 m²[46][65] (5 717 m²[62]). Teren, przez który przebiega, leży na wysokości bezwzględnej od około 117,9 do 118,6 m n.p.m.[66]. Łączy ulicę Zygmunta Krasińskiego z ulicą gen. Kazimierza Pułaskiego[4][44][46], przy czym jest ulicą jednokierunkową z możliwością jazdy we wskazanym tu kierunku od zachodu na wschód. W całości objęta jest strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h z wyłączeniem samych skrzyżowań z głównymi przecznicami[52]. Pojedyncza jezdnia ulicy posiada nawierzchnię z masy bitumicznej, z wyłączeniem przejazdu przez torowisko tramwajowe, gdzie wykonano nawierzchnię betonową[67][68]. Przy ulicy wykonane są obustronna chodniki[69]. Ulicą nie przebiegają żadne linie w ramach wrocławskiej komunikacji miejskiej. Trasy komunikacyjne wyznaczono ulicami, z którymi ulica Stanisława Worcella się łączy: komunikacja autobusowa prowadzona jest ulicą Zygmunta Krasińskiego, a komunikacja tramwajowa ulicą gen. Kazimierza Pułaskiego[52][70]. Wzdłuż ulicy wyznaczono kontraruch dla rowerów, a droga ta łączy się z drogami rowerowymi zbudowanymi wzdłuż ulicy Zygmunta Krasińskiego oraz gen. Kazimierza Pułaskiego[52][71][72].

Układ urbanistyczny[edytuj | edytuj kod]

Ulica Stanisława Worcella przebiega przez obszar zabudowy śródmiejskiej[73][74][75], w strefie centralnej[76], gęsto wypełniony tkanką miejską[77], charakteryzującej się przemieszaniem zabudowy o podstawowej funkcji mieszkaniowej z zabudową także o innym przeznaczeniu[78], przede wszystkim zabudową mieszkalno-usługową[74][79].

Obszar zabudowy przez który przebiega ulica Stanisława Worcella uznawany jest za teren o zdefiniowanym układzie kompozycyjnym, z liniowymi i kwartałowymi elementami go tworzącymi[80][81]. W układzie urbanistycznym dominuje ukształtowanie bloków urbanistycznych w postaci kwartałów zabudowy, w ramach których umiejscowiono funkcje reprezentacyjne na zewnątrz kwartału, a funkcje użytkowe do wewnątrz. Dominuje tu pierzejowa, zwarta zabudowa wzdłuż ulic[74][78][81], ale z występującymi zaburzeniami w postaci luk w zabudowie[74]. Wskazuje się ponadto na gęstą sieć uliczną i linii transportu publicznego[70][82]. Ulica przebiega przez obszar zabudowy średniowysokiej do 25 m, przy czym w ramach tej strefy wyznaczono tu śródmiejski obszar podwyższenia wysokości zabudowy[83].

Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]

Przy ulicy przeważa zabudowa pierzejowa budynków mieszkalnych i mieszkalno-usługowych, w tym kamienic, o wysokości od czterech do ośmiu kondygnacji nadziemnych, z wyjątkiem budynku dawnej fabryki olejów pod numerem 18 o dwóch kondygnacjach nadziemnych, budynku sportowego i kaplicy[12][74][78][84]. Budynki ujęte w gminnej ewidencji zabytków wymieniono w tabelarycznym zestawianiu zawartym w rozdziale "Ochrona i zabytki"[12]. Pozostała zabudowa przy ulicy obejmuje:

  • budynek mieszkalno-usługowy przy ulicy Stanisława Worcella 1, oraz przy ulicy Zygmunta Krasińskiego 48-52 (siedem kondygnacji nadziemnych)[85][86]
  • budynek mieszkalno-usługowy przy ulicy Stanisława Worcella 23 (osiem kondygnacji nadziemnych, powierzchnia mieszkalna około 1 500 m² w 35 lokalach mieszkalnych, powierzchnia handlowo-usługowa około 100 m²)[33][34]
  • budynek przy ulicy Stanisława Worcella 20-26[87]: budynek sportowy (dwie kondygnacje nadziemne)[88]
  • budynek mieszkalny przy ulicy Stanisława Worcella 29 (o pięciu kondygnacjach nadziemnych)[89][90]
  • budynek mieszkalny przy ulicy Stanisława Worcella 31 (o czterech kondygnacjach nadziemnych)[91][92]
  • budynek mieszkalny przy ulicy Stanisława Worcella 33 (o czterech kondygnacjach nadziemnych)[31][93]
  • budynek bloku sportowego dla Liceum Ogólnokształcącym nr XIII (sześć kondygnacji nadziemnych, jedna podziemna, powierzchnia użytkowa 3 040 m2, 21 miejsc postojowych)[36][37][39][40].

Placówki oświaty i użyteczności publicznej:

Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]

Ulica przebiega na terenie Przedmieścia Oławskiego wpisanego jako obszar do rejestru zabytków dnia 20.06.2005 r. decyzją o wpisie nr 538/A/05[99][100][101][102][103]. W ramach wskazanego obszaru ochronie podlega przede wszystkim układ przestrzenny kształtowany od XIII do XIX wieku[81][102][104].

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków (według stanu na kwiecień 2022 r.)[12]:

Obiekty zabytkowe
obiekt[d], położenie powstanie, rodzaj ochrony[e] fotografia
zamknięcie osi widokowej w kierunku zachodnim
Cmentarze: świętych Bernarda, Krzysztofa, Salwadora i Doroty, obecnie skwer Zygmunta Krasińskiego[12][105][106]
 około 1880 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
strona północna
Kamienica
ulica Zygmunta Krasińskiego 46[12][107][108] 		około 1870-1880 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 2[12][109][110] 		około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 4[12][111][112] 		około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z usługowym przyziemiem
ulica Stanisława Worcella 6[12][113][114] 		około 1891-1900 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 8[12][115][116] 		około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 10[12][117][118] 		około 1871-1880 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 12[12][119][120] 		około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 14[12][121][122] 		około 1891-1900 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 14a[12][123][124] 		około 1891-1900 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Budynek z zespołu fabryki oleju (Vereinigte Breslauer Ölfabriken Actien Gesellschaft.), obecnie budynek biurowy
ulica Stanisława Worcella 18[12][125][126]
 1845 r., 1910 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kaplica Wolnego Kościoła Ewangelicko-Reformowalnego pod wezwaniem Bożego Pokoju, obecnie Kaplica Zboru Pokoju Bożego Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w RP
ulica Stanisława Worcella 28a[12][127][128][129][130][131]
 lata 1901-1902 (projekt Alfred Uber), 1929 r., po 1949 r.
rodzaj ochrony: rejestr zabytków nr A/1021 z dnia 24.08.2007 r.[12][127][128][129][130][131]
strona południowa
Gimnazjum św. Jana (Stadtisches Johannes-Gymnasium und Mittelschule), obecnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych imienia Marii Dąbrowskiej
ulica Stanisława Worcella 3[12][132] (kamienica[f][133])
 lata 1865-1868 (projekt Carl Johann Christian Zimmermann), 1912 r., 1927 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Budynek II w zespole Gimnazjum św. Jana (Stadtisches Johannes-Gymnasium und Mittelschule), obecnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych imienia Marii Dąbrowskiej
ulica Stanisława Worcella 3[12][134] (oficyna[f][135]) 		1912-1913 r. (projekt Fritz Behrendt)
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Sala gimnastyczna w zespole Gimnazjum św. Jana (Stadtisches Johannes-Gymnasium und Mittelschule), obecnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych imienia Marii Dąbrowskiej
ulica Stanisława Worcella 3[12][136] 		1890 r. (projekt Richard Plüddemann)
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 5[12][129][137][138][139][140]
 lata 1889-1890 (projekt Joseph Hanke)
rodzaj ochrony: rejestr zabytków nr A/5444 z dnia 16.12.2011 r.[12][129][137][138][139][140]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 5a[12][129][141][142][143][144]
 około 1880/1881-1890 r.[12]
rodzaj ochrony: rejestr zabytków nr A/6117 z dnia 25.10.2018 r.[129][143] (nr A/6107[141][142][144] / gez, mpzp[12])
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 7[12][145][146]
 około 1901-1910 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 9[12][147][148] (oraz oficyna[149]) 		około 1880 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Budynek szkolny (prawdopodobnie), obecnie Dom Słuchacza przy bursie szkolnictwa zawodowego
ulica Stanisława Worcella 9a[12][150][151] 		około 1901-1910 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 11[12][152][153]
 około 1880 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 13[12][154][155] 		około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 15[12][156][157] 		około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 17[12][158][159] 		około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 19[12][160][161]
 około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica
ulica Stanisława Worcella 21[12][162][163] 		około 1871 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Szkoła Elementarna i Miejskie Muzeum Szkolne (Elementarschulhaus, Städtische Schulmuseum), obecnie Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna
ulica Stanisława Worcella 25-27[12][164][165]
 1870 r., 2009 r. (remont)
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
zamknięcie osi widokowej w kierunku wschodnim
Zespół klasztorny Ojców Bonifratrów pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej (założenia przestrzenne)
ulica Romualda Traugutta 57-59[12][166][167] 		początek XVIII wieku, połowa XIX wieku (rozbudowa)
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Skrzydło szpitala w zespole klasztornym Ojców Bonifratrów wraz z południową przybudówką, obecnie budynki nieużytkowane
ulica Romualda Traugutta 57-59[12][168][169] 		1864 r. (szpital), 1895 r. (dobudówka)
rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Po lewej nr 33, 31 i 29

Ponadto ochroną konserwatorską w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ujęto kamienice nie wymienione w gminnej ewidencji zabytków położone pod numerami 29, 31 i 33[170], a ochronie podlegają: pokrycie i forma dachu budynków, elewacje z detalami architektonicznymi budynków od strony ulic oraz zabytkowe elementy wystroju wnętrz[171].

Baza TERYT[edytuj | edytuj kod]

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)[172]:

  • województwo: DOLNOŚLĄSKIE (02)
  • powiat: Wrocław (0264)
  • gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Krzyki (0264039) delegatura
  • Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Krzyki (0986544) delegatura
  • kategoria/rodzaj: ulica
  • Nazwa ulicy: ul. Stanisława Worcella (24742)[44][173].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W zestawieniu dróg udostępnianym przez zarządcę drogi – Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ZDiUM) – podano datę ogłoszenia okólnika nr 97, którym nadano ulicy współczesną nazwę, na 31.11.1945 r.[174], co w oczywisty sposób jest błędne. Tu podano datę prawidłową – 31.12.1945 r.[175].
  2. ↑ Nadanie ulicy Stanisława Worcella kategorii drogi gminnej nastąpiło uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej z 14.05.1987 r. nr XVII/107/87[46].
  3. ↑ Nadanie numeru drodze gminnej (ulicy Stanisława Worcella) nastąpiło uchwałą Zarządu Województwa Dolnośląskiego z 25.06.2003 r. nr 351/II/03[46].
  4. ↑ Uwaga, część informacji o aktualnym stanie budynku i sposobie jego użytkowania zapodana na wrocławskim geoportalu, mapie gminnej ewidencji zabytków, a uwidoczniona w niniejszym zestawieniu zabytków, może być nieaktualna.
  5. ↑ Rodzaj ochrony: gez – gminna ewidencja zabytków, mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, inny lub rejestr zabytków.
  6. ↑ a b Prawdopodobnie błędne wpisy w wojewódzkiej ewidencji zabytków dotyczące adresu ul. Stanisława Worcella 3, w której widnieją wpisy odpowiednio: kamienica i oficyna[133][135], zamiast szkoła (dwa budynki) i sala gimnastyczna[12][132][134][136].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 723 (Przedmieście Świdnickie.
  2. ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 722 (Przedmieście Oławskie).
  3. ↑ UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1807.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Antkowiak 1970 ↓, s. 287 (Worcella).
  5. ↑ Bińkowska 2013 ↓, s. 564 (poz. 497).
  6. ↑ Bińkowska 2013 ↓, s. 728-729 (poz. 720).
  7. ↑ a b UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1901.
  8. ↑ a b c d e f g h UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1926-37.
  9. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa przyrodnicza.
  10. ↑ RMWr 2004 ↓, § 15.
  11. ↑ UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1866.
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  13. ↑ a b ZSTiE 2022 ↓, O szkole.
  14. ↑ a b c d e Eysymontt i in. 2008 ↓, s. 44-45 (poz. 38).
  15. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.56/2.6_BUD.
  16. ↑ a b c d Antkowiak 1970 ↓, s. 66-67 (Haukego-Bosaka).
  17. ↑ Heyduk 2012 ↓, s. 29 (Brüderst.).
  18. ↑ Heyduk 2012 ↓, s. 84 (Klostestrt.).
  19. ↑ Heyduk 2012 ↓, s. 44 (Feldstr.).
  20. ↑ a b ZSEA 2022 ↓, Strona główna.
  21. ↑ DBP 2022 ↓, Historia biblioteki.
  22. ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 347 (Kaplica Kościoła Staroreformowanego).
  23. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 420 (Kościół Staroreformowany).
  24. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 411 (mapa: Kościoły-rozmieszczenie).
  25. ↑ a b Stachurska 1985 ↓, s. 192-193.
  26. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 410 (Kościół Ewangelicko-Metodystyczny).
  27. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 121-122 (Krasińskiego).
  28. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 213-214 (Pułaskiego).
  29. ↑ urbanity.pl 2022 ↓, TBS Puławskiego.
  30. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.89/14.2_BUD.
  31. ↑ a b ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.89/3.1_BUD.
  32. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Decyzje administracyjne, nr 227/2006.
  33. ↑ a b c urbanity.pl 2022 ↓, Worcella 23.
  34. ↑ a b c ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.74/26.1_BUD.
  35. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Decyzje administracyjne, nr 478/2011.
  36. ↑ a b c UMWr PW 2022 ↓.
  37. ↑ a b c Matejuk 2020 ↓.
  38. ↑ LOXIII 2022 ↓, Lokalizacja i kontakt.
  39. ↑ a b ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.63/3.5_BUD.
  40. ↑ a b c urbanity.pl 2022 ↓, Blok sportowy wraz z salą do szermierki.
  41. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.63/3.2_BUD.
  42. ↑ UMWr LOXIII 2022 ↓.
  43. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Decyzje administracyjne, nr 3654/2016.
  44. ↑ a b c d UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1527 (ul. Stanisława Worcella).
  45. ↑ a b c d Heyduk 2012 ↓, s. 112 (Paradiesstr.).
  46. ↑ a b c d e f g h i j k l m ZDiUM drogi 2022 ↓, 6635 (Worcella Stanisława).
  47. ↑ UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1948.
  48. ↑ PWN 2022 ↓, 3997979 (Worcell Stanisław Gabriel).
  49. ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 4787-4794 (Rajska).
  50. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 736 (ul. Rajska).
  51. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Osiedla Wrocławia.
  52. ↑ a b c d UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Komunikacja i transport.
  53. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1416 (ul. Krasińskiego).
  54. ↑ a b ZDiUM drogi 2022 ↓, 2560-2564 (Krasińskiego Zygmunta).
  55. ↑ RMWr 2004 ↓, § 49 ust. 1.
  56. ↑ a b c UMWD 2022 ↓, BDOT10k.
  57. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 962 (ul. Pułaskiego).
  58. ↑ a b ZDiUM drogi 2022 ↓, L.p. 4713-4719 (Pułaskiego Kazimierza).
  59. ↑ RMWr 2004 ↓, § 46 ust. 1.
  60. ↑ RMWr 2010 ↓, § 16 ust. 2 pkt 4.
  61. ↑ RMWr 2010 ↓, § 17 ust. 3 pkt 4.
  62. ↑ a b ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.66.
  63. ↑ RMWr 2004 ↓, § 53 ust. 1.
  64. ↑ RMWr 2004 ↓, § 53 ust. 2 lit. a.
  65. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa własności, dz. nr Południe, AR_5, 66.
  66. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa wysokościowa.
  67. ↑ GUGiK 2022 ↓, Geoportal krajowy, obiekty topograficzne.
  68. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, BDOT500.
  69. ↑ RMWr 2004 ↓, § 53 ust. 2 lit. b.
  70. ↑ a b UMWr SKM 2022 ↓.
  71. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa rowerowa.
  72. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Inwestycje miejskie, ID 08704.
  73. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13).
  74. ↑ a b c d e UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. Karta jednostki urbanistycznej A8.
  75. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 8.
  76. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 14.
  77. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 32.
  78. ↑ a b c Mironowicz 2016 ↓, s. 34.
  79. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 6.
  80. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 4.
  81. ↑ a b c RMWr 2010 ↓, § 8 ust. 3, 4.
  82. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 25-26.
  83. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 7a.
  84. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5.
  85. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 38827 (ul. Stanisława Worcella 1).
  86. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.95.1_BUD.
  87. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 24515 (ul. Stanisława Worcella 20-26).
  88. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.56/1.1_BUD.
  89. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 13761 (ul. Stanisława Worcella 29).
  90. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.89/5.1_BUD.
  91. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 6391 (ul. Stanisława Worcella 31).
  92. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.89/9.1_BUD.
  93. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 12512 (ul. Stanisława Worcella 33).
  94. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 38916 (ul. Stanisława Worcella 3).
  95. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, POI nr 16902 (Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych).
  96. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 17150 (ul. Stanisława Worcella 25-27).
  97. ↑ DBP 2022 ↓, Kontakt.
  98. ↑ UMWD 2022 ↓, Mapy: Baza Bibliotek.
  99. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 51.
  100. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 10411.
  101. ↑ NID geoportal 2022 ↓, Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_UU.11798.
  102. ↑ a b NID 2022 ↓, s. 210.
  103. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 12.
  104. ↑ NID zabytek.pl 2022 ↓, Przedmieście Oławskie.
  105. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 6537.
  106. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 6243.
  107. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 3796.
  108. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 3628.
  109. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10036.
  110. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9804.
  111. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10040.
  112. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9807.
  113. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10043.
  114. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9810.
  115. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10045.
  116. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9812.
  117. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10048.
  118. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9816.
  119. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10050.
  120. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9818.
  121. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10052.
  122. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9820.
  123. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10053.
  124. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9821.
  125. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10056.
  126. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9824.
  127. ↑ a b UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10060.
  128. ↑ a b WUOZ 2022 ↓, poz. 9803.
  129. ↑ a b c d e f NID 2022 ↓, s. 212.
  130. ↑ a b NID zabytek.pl 2022 ↓, Kaplica, ID g-221303.
  131. ↑ a b NID geoportal 2022 ↓, Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.106414.
  132. ↑ a b UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10037.
  133. ↑ a b WUOZ 2022 ↓, poz. 9805.
  134. ↑ a b UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10038.
  135. ↑ a b WUOZ 2022 ↓, poz. 9806.
  136. ↑ a b UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10039.
  137. ↑ a b UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10041.
  138. ↑ a b WUOZ 2022 ↓, poz. 9808.
  139. ↑ a b NID zabytek.pl 2022 ↓, Kamienica, ID 221711.
  140. ↑ a b NID geoportal 2022 ↓, Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.81211.
  141. ↑ a b UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10042.
  142. ↑ a b WUOZ 2022 ↓, poz. 9809.
  143. ↑ a b NID zabytek.pl 2022 ↓, Kamienica, ID g-297964.
  144. ↑ a b NID geoportal 2022 ↓, Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.427419.
  145. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10044.
  146. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9811.
  147. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10046.
  148. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9813.
  149. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9814.
  150. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10047.
  151. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9815.
  152. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10049.
  153. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9817.
  154. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10051.
  155. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9819.
  156. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10054.
  157. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9822.
  158. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10055.
  159. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9823.
  160. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10057.
  161. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9825.
  162. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10058.
  163. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9826.
  164. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 10059.
  165. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9827.
  166. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 9273.
  167. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9048.
  168. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 9276.
  169. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 9051.
  170. ↑ RMWr 2010 ↓, § 8 ust. 1 pkt 1.
  171. ↑ RMWr 2010 ↓, § 8 ust. 2.
  172. ↑ GUS 2022 ↓, ULIC.
  173. ↑ GUS 2022 ↓, ULIC: 24742.
  174. ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, L.p. 2190 (Kniaziewicza Karola).
  175. ↑ Jankowska 2013 ↓, s. 97 (s. 13 pdf).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Ulica Worcella Stanisława, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], fotopolska.eu, ID: u150568 [dostęp 2022-05-04] (pol.).
  • ul. Worcella Stanisława, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587743 [dostęp 2022-05-04] (pol.).
  • ul. Stanisława Worcella [online], wikimapia.org [dostęp 2022-05-09] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Stanisława_Worcella_we_Wrocławiu&oldid=73415866”