Węgierska Górka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artykuł

49°36′23″N 19°6′55″E

- błąd

39 m

WD

49°36'0.0"N, 19°7'59.9"E, 49°36'27.94"N, 19°6'58.97"E

- błąd

14 m

Odległość

1566 m

Węgierska Górka
wieś
Ilustracja
Węgierska Górka, widok z Glinnego
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

żywiecki

Gmina

Węgierska Górka

Liczba ludności (2021)

4080[1]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-350[2]

Tablice rejestracyjne

SZY

SIMC

0075268

Położenie na mapie gminy Węgierska Górka
Mapa konturowa gminy Węgierska Górka, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Węgierska Górka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Węgierska Górka”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Węgierska Górka”
Położenie na mapie powiatu żywieckiego
Mapa konturowa powiatu żywieckiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Węgierska Górka”
Ziemia49°36′23″N 19°06′55″E/49,606389 19,115278

Węgierska Górkawieś gminna w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Węgierska Górka. Jest siedzibą tej gminy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Leży w dolinie Soły, rozdzielającej tu Beskid Śląski (po stronie zachodniej) od Beskidu Żywieckiego (po stronie wschodniej), u ujścia do niej jej prawobrzeżnego dopływu, potoku Żabniczanka, ok. 11 km na południowy zachód od Żywca. Zdecydowana większość zabudowy znajduje się na prawym brzegu Soły.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Węgierska Górka[3][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
1003733 Bukowina część wsi
1003740 Górka część wsi (zniesiona w 2023 r.[5])
1003756 Nad Zieloną część wsi
1003762 U Juraszków część wsi (zniesiona w 2023 r.)
1003779 Zawodzie część wsi
1003785 Zielona część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o Węgierskiej Górce pochodzą z 1477 roku, kiedy doszło do zatargów granicznych między królem Polski Kazimierzem Jagiellończykiem, a królem Węgier Maciejem Korwinem. Mówi o tym legenda: Węgrzy, którzy mieli wielki apetyt na Żywiecczyznę, aby nie popełnić krzywoprzysięstwa, świadczyli, że im jest przynależna ziemia, na której klęczą (po uprzednim wypełnieniu nogawic ziemią z Węgier, rzeczywiście klęczeli na ziemi węgierskiej). Fortel ten się nie udał, a z ziemi z nogawic spodni usypano „górki” – stąd, według legendy, wywodzi się nazwa Węgierska Górka.

W 1706 roku Franciszek Wielopolski założył u ujścia Żabnicy do Soły folwark lokowany na gruntach wsi Cięcina i nazwał go Węgierską Górką.

Huta w Węgierskiej Górce[edytuj | edytuj kod]

Huta w Węgierskiej Górce (1914)

W 1838 roku Adam Wielopolski założył w Węgierskiej Górce hutę żelaza. Wybudowano dwa wielkie piece bez oprzyrządowania i halę odlewniczą. W październiku 1838 roku powódź zniszczyła jaz, urządzenia do transportu drewna opałowego i kanał doprowadzający wodę dla huty. Straty oszacowano na 8 tysięcy złotych reńskich w srebrze. Pierwszy piec uruchomiono w 1840 roku. Podstawowym surowcem była ruda syderytowa wydobywana metodą odkrywkową m.in. na terenach Kamesznicy, Ujsół, Milówki, Jeleśni i Rychwałdu. Arcyksiążę Karol Ludwik Habsburg w lipcu 1844 zakończył przebudowę huty i wyposażył ją w cztery młoty. Aby produkcja była opłacalna, zaczęto sprowadzać większe ilości rudy z Brzeszcz i okolic Krakowa. Od tego czasu w hucie rozpoczęto produkcję żelaza kutego na własne potrzeby i zakładu w Sporyszu. Drugi wielki piec uruchomiono w grudniu 1852. Od tego czasu odnotowywano szybki rozwój miejscowości. Już w 1845 roku w hucie wytwarzano: piece i drzwiczki paleniskowe, ruszty, kraty kanałowe, odlewy maszynowe, hydranty, kotły na bieliznę, garnki, rondle, moździerze, a nawet odważniki lwowskie i wiedeńskie. W 1844 roku wykonano 450 ton odlewów. Towar sprzedawano w krajach monarchii Austro-Węgierskiej i na Śląsku. Do transportu gotowych wyrobów używano furmanek, nie rezygnując z nich nawet po otwarciu linii kolejowej w 1884 roku. W latach 1841–1870 produkcja wzrosła ośmiokrotnie. Huta była jedną z największych w Galicji. W 1905 roku wygaszono wielki piec, zaś produkcję oparto na importowanej surówce, rozwijając odlewnictwo. Eksploatacja nisko wydajnych rud żelaza z terenu Karpat przestała być opłacalna. Po roku 1918 hutę przekształcono w spółkę, która stała się własnością kapitału czeskiego i francuskiego. Po modernizacjach huta stała się odlewnią Metalpol Węgierska Górka sp. z o.o., należącą od 2000 roku do francuskiej Grupy Odlewnictwa i Metalurgii CF2M.

Metalpol – Odnowiony biurowiec firmy

Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

W okresie międzywojennym Węgierska Górka uzyskała status zimowiska. Frekwencja roczna wynosiła 1500 osób. W pensjonatach do dyspozycji było 50 miejsc. Koszt miesięcznego pobytu wynosił ok. 20 zł, a utrzymanie dzienne – 3,50 zł. Dojazd dorożką z dworca kolejowego kosztował 50 gr. Na miejscu rezydował lekarz oraz funkcjonowała apteka. Przepływająca przez wieś Soła nadawała się do kąpieli. Poza tym w Węgierskiej Górce znajdowały się boiska sportowe, korty tenisowe i strzelnica małokalibrowa. Większość obiektów posiadała oświetlenie elektryczne, co ułatwiało organizowanie licznych festynów i dancingów. Szlaki turystyczne prowadziły na Romankę, Baranią Górę i Górę Prusów.

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 osada Węgierska Górka jako przysiółek Cięciny liczyła 428 mieszkańców, z czego 405 katolików rzymskich, 21 ewangelików i 2 grekokatolików. 410 mieszkańców miejscowości podało narodowość polską, a 18 – niemiecką[6].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W 1939 roku wybudowane zostały schrony bojowe przeciw inwazji niemieckiej. Powstał rygiel obronny „Węgierska Górka”, który przez 3 dni wrześniowe odpierał bohatersko ataki 7 Bawarskiej Dywizji Piechoty, przez co opóźnione zostało rozbicie Armii „Kraków”. Dzięki wydarzeniom wrześniowym z 1939 roku Węgierska Górka nie tylko została odznaczona Krzyżem Grunwaldu III klasy, ale otrzymała nazwę „Westerplatte Południa”.

Bitwa pod Węgierską Górką[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Bitwa pod Węgierską Górką.

Węgierska Górka była ważnym punktem oporu podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Współcześnie można zwiedzić tutaj polskie fortyfikacje z tego okresu. Pierwotnie zaplanowano budowę 16 schronów bojowych mających zamykać dolinę, ale jedynie 5 z nich zdołano wybudować. Były to ciężkie schrony żelbetowe, uzbrojone w ciężkie karabiny maszynowe. Jeden ze schronów („Waligóra”) był schronem artyleryjskim dla dwóch armat kalibru 75mm. Wszystkie schrony miały być wyposażone w kopuły pancerne do prowadzenia ognia karabinowego i obserwacji, ale do wybuchu wojny nie zdążono ich zabudować. Dowódcą odcinka był kpt. Tadeusz Franciszek Semik. Fortyfikacje zostały zdobyte 3 września po ciężkich walkach, w których Niemcy stracili około 200 żołnierzy.

Schrony bojowe[edytuj | edytuj kod]

Schron Wędrowiec
  • „Waligóra” – dowódcą schronu był por. Leopold Galocz. Tradytor artyleryjski, czyli schron o uzbrojeniu artyleryjskim służący do ostrzeliwania podejść pod punkt oporu. Na wyposażeniu miał dwa działa kal. 75 mm. Załoga późnym wieczorem 2 września wycofała się wraz z żołnierzami Batalionu KOP „Berezwecz” do Oczkowa.
  • „Wędrowiec” – dowódcą schronu był kpt. Tadeusz Semik. Ciężki schron piechoty, pełniący funkcje schronu dowodzenia oraz schronienia dla drużyny piechoty. Obecnie w obiekcie mieści się muzeum. Jest ono czynne w okresie wakacyjnym od godziny 10.00.
  • „Włóczęga” – dowódcą schronu był ppor. Marian Małkowski. Uzbrojenie schronu stanowiło działo kal. 37 mm oraz ckm i rkm. Obecnie wybudowany jest na nim dom.
  • „Wyrwidąb” – nie brał udziału w walce, ponieważ w chwili wybuchu wojny nie był jeszcze gotowy, uzbrojony i wyposażony. Wojnę przetrwał w idealnym stanie. Po wojnie, Wojsko Polskie testowało na nim materiały wybuchowe, więc jest najbardziej zniszczonym schronem.

Węgierska Górka w PRL[edytuj | edytuj kod]

Szkoła tysiąclecia w Węgierskiej Górce (1973)
Blok na Osiedlu XX-lecia II RP, wybudowany w 1974 (2010)

Do czasu reformy administracyjnej przeprowadzonej w 1954 roku Węgierska Górka była przysiółkiem gminnej wówczas miejscowości Cięcina. Wówczas to utworzono gromadę Węgierska Górka. Z dniem 1 stycznia 1958 wieś otrzymała status osiedla typu miejskiego[7]. W 1961 roku Węgierską Górkę zamieszkiwało 2215 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 331 osób/km². Osiedle ulokowane było na 6,7 km²[8].

23 lipca 1961 oddana do użytku została Szkoła Podstawowa im. Manifestu Lipcowego w Węgierskiej Górce, później Szkoła Tysiąclecia[9].

W 1962 roku nad brzegiem Soły otwarto ośrodek sportowy z boiskiem piłkarskim[10].

Na przełomie lat 60. i 70. w centrum Węgierskiej Górki wybudowane zostało osiedle mieszkaniowe, noszące początkowo nazwę XX-lecia PRL, po 1990 roku zmienioną na XX-lecia II RP.

Miejscowość utrzymała status osiedla aż do kolejnej reformy z dnia 1 stycznia 1973, która przyniosła likwidację osiedli[11]. Wtedy Węgierska Górka stała się siedzibą gminy o tej samej nazwie[12].

W związku z reformą administracyjną, 1 czerwca 1975 miejscowość, jak i cały powiat żywiecki, znalazła się w granicach nowo utworzonego województwa bielskiego[13].

W 1981 roku ukończona została budowa kościoła Przemienienia Pańskiego. Problem braku kościoła w Węgierskiej Górce podjął w swojej tece wizytacji parafii w Cięcinie kardynał Karol Wojtyła w 1972 roku. Już w 1978 roku dokonał wmurowania kamienia węgielnego pod budowę kościoła, która została ukończona trzy lata później. W kościele, którego bryła przypomina trzy namioty, znajdują się największe organy piszczałkowe na Żywiecczyźnie[14].

1 września 1983 rozpoczęło działanie pięcioletnie Technikum Odlewnicze, któremu 6 grudnia 1984 nadano imię Jerzego Buzka, wybitnego specjalisty w zakresie metalurgii i odlewnictwa oraz długoletniego (1913-1939) dyrektora naczelnego Odlewni Żeliwa w Węgierskiej Górce[15].

Przemysł[edytuj | edytuj kod]

Odlewnia Metalpol

Największym zakładem przemysłowym w Węgierskiej Górce jest METALPOL Węgierska Górka sp. z o.o. będąca kontynuatorką huty utworzonej w roku 1838. W latach powojennych zakład funkcjonował pod nazwą Fabryka Armatury i Odlewnia Węgierska Górka S.A. Spółka specjalizuje się w produkcji odlewów z żeliwa sferoidalnego dla potrzeb przemysłu maszynowego i motoryzacji oraz armatury przemysłowej i kształtek wodociągowych[10].

Z dniem 1 marca 2000, w następstwie przekształceń własnościowych, FAiO Węgierska Górka S.A. weszła w skład francuskiej Spółki Odlewnictwa i Metalurgii CF2M, a w roku 2010, w wyniku wykupu menedżerskiego, stała się na powrót spółką o kapitale polskim. W roku 2011 METALPOL wyprodukował 15.000 ton odlewów i zatrudniał 245 osób.

Religia[edytuj | edytuj kod]

Kościół Przemienienia Pańskiego

Na terenie Węgierskiej Górki działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

Szkoła Podstawowa w Węgierskiej Górce

W Węgierskiej Górce działają następujące placówki edukacyjne:

  • Przedszkole w Węgierskiej Górce, ul. Zielona 39[18]
  • Szkoła Podstawowa im. Obrońców Węgierskiej Górki, ul. Zielona 41[19] – budynek szkoły powstał jako pierwszy na terenie powiatu żywieckiego obiekt wybudowany w ramach akcji „Tysiąc szkół na tysiąclecie”. Prace rozpoczęte zostały w 1959 i były prowadzone przez Przedsiębiorstwo Budownictwa Terenowego w Żywcu. Ukończony gmach został otwarty 23 lipca 1961. 1 września 1961 naukę w nim rozpoczęło 445 uczniów. Początkowo szkoła nosiła imię Manifestu Lipcowego, które na wniosek nauczycieli zostało zmienione 2 września 1990 na Obrońców Węgierskiej Górki[20].
  • Zespół Szkół Zawodowych im. prof. Jerzego Buzka w Węgierskiej Górce, ul. Kościuszki 14[21] – powstała z inicjatywy profesorów Akademii Górniczo-Hutniczej: Platona Januszewicza i Kazimierza Gierdziejewskiego jako dwuletnia Szkoła Przemysłowa Odlewnicza. Pierwsi uczniowie rozpoczęli w niej naukę 1 października 1945. Budynek mieszczący jej siedzibę powstał w latach 1947–1949. Placówka została zlikwidowana w 1955, a w zajmowanym przez nią dotychczas obiekcie uruchomiono szkołę podstawową. Odlewnia czyniła jednak zabiegi w celu wznowienia działalności szkoły przyzakładowej, co powiodło się i 1 września 1961 otwarta została trzyletnia Zasadnicza Szkoła Zawodowa, która współpracowała z Fabryką Samochodów Małolitrażowych w Bielsku Białej. Powstały warsztaty szkolne i odbywało się kształcenie przyszłych pracowników zarówno na potrzeby odlewni, jak i FSM. Uczniowie szkoły z drugich i trzecich klas na kierunku mechanik pojazdów samochodowych odbywali praktyki w fabryce w Bielsku-Białej. 1 września 1973 działalność rozpoczęło również Technikum Odlewniczo-Mechaniczne dla Pracujących, prowadzące kierunki technik odlewnik i technik mechanik–obróbka skrawaniem. W 1976 powołano tu ponadto zaoczne trzyletnie studium zawodowe administracyjno-biurowe, stanowiące filię Zespołu Szkół Ekonomiczno–Gastronomicznych w Żywcu. W 1983 placówki tu działające utworzyły Zespół Szkół Odlewniczo-Mechanicznych, a 1 września tego roku działalność w jego składzie rozpoczęło pięcioletnie technikum odlewnicze dla młodzieży. 6 grudnia 1984 szkoła otrzymała imię Jerzego Buzka oraz sztandar. Wobec późniejszej rezygnacji z prowadzenia klas odlewniczych, 14 lutego 2000 dokonano zmiany nazwy na Zespół Szkół Zawodowych, który utworzyły technikum mechaniczne dla młodzieży, zasadnicza szkoła zawodowa oraz technikum mechaniczne dla Dorosłych. W marcu 2001 rozpoczęto prace przy adaptacji dawnego biurowca odlewni na potrzeby szkoły. Nowa siedziba została uruchomiona w lutym 2002. We wrześniu 2002 nastąpiła kolejna zmiana nazwy szkoły na Zespół Szkół Mechanicznych, w skład którego weszły liceum profilowane, technikum, zasadnicza szkoła zawodowa oraz technikum mechaniczne dla dorosłych. Już rok później, 1 września 2003, nazwa ta została ponownie zmieniona, przyjmując brzmienie Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących, w ramach których działało technikum i zasadnicza szkoła zawodowa[22].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Most łukowy nad Sołą
Aleja Zbójników

Noclegi[edytuj | edytuj kod]

Bazę turystyczną Węgierskiej Górki stanowią: kemping PTTK przy ul. Zielonej, domy wczasowe, pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne i kwatery prywatne.

Bulwary nad Sołą[edytuj | edytuj kod]

7 grudnia 2009 został oddany do użytkowania bulwar, podzielony na trzy części: od ul. Kamiennej prawym brzegiem rzeki Soły do ul. Zielonej, wzdłuż potoku Żabniczka oraz brzegami Młynówki. Jedną z większych atrakcji bulwaru jest most łukowy nad Sołą, wykonany z afrykańskiego drewna, który łączy ul. 3 Maja z bulwarami i parkiem oraz traktem cesarskim po drugiej stronie rzeki. Całość ma być uzupełniona drobną infrastrukturą rekreacyjno-wypoczynkową, parkami zabaw dla dzieci, oświetlona i oznakowana. Wybudowane zostaną też parkingi, zejścia do Soły i stanowiska wędkarskie. Na bulwary ma być docelowo przeniesiona cała aktywność turystyczna z centrum Węgierskiej Górki.

Zagospodarowanie prawego brzegu Soły było jednym z największych przedsięwzięć inwestycyjnych i urbanistyczno–planistycznych w powiecie żywieckim, jak i w subregionie południowym województwa śląskiego[23].

Aleja Zbójników[edytuj | edytuj kod]

Jedna z rzeźb na Alei Zbójników

Aleja Zbójników w Węgierskiej Górce powstała w 2009 roku jako efekt odbywającego się w czerwcu pleneru rzeźbiarskiego. Celem przedsięwzięcia było przedstawienie w formie rzeźb skróconego przeglądu postaci i dziejów zbójnictwa na Żywiecczyźnie. Sześciu artystów wykonało sześć postaci zbójników. Rzeźby o wysokości od 4,5 do 5 metrów zostały ustawione wzdłuż ul. Zielonej, nieopodal Urzędu Gminy Węgierska Górka[24]. Planowane jest rozszerzenie alei o kolejne rzeźby[25].

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Piesze szlaki turystyczne przebiegające przez miejscowość to:

Nadleśnictwo Węgierska Górka[edytuj | edytuj kod]

Węgierska Górka jest siedzibą Nadleśnictwa z obrębami Lipowa i Węgierska Górka. Zasięg działania administracyjnego Nadleśnictwa Węgierska Górka obejmuje teren gmin: Lipowa, Radziechowy-Wieprz i Węgierska Górka.

Lasy Nadleśnictwa w całości zostały zaliczone do lasów ochronnych, gdzie wyszczególniono lasy rezerwatowe, lasy glebochronne i wodochronne, ostoje głuszca oraz wyłączone drzewostany nasienne.

Z wyjątkiem nielicznych małych kompleksów całe Nadleśnictwo Węgierska Górka znajduje się na terenie Zespołu Parków Krajobrazowych Beskidu Śląskiego i Żywieckiego.

Lasy Nadleśnictwa Węgierska Górka są rejonem bardzo atrakcyjnym turystycznie, a stosunkowo dobrze rozwinięta sieć szlaków komunikacyjnych sprawia, że są to tereny łatwo dostępne dla turystów. Przez lasy nadleśnictwa biegnie duża ilość szlaków turystycznych pieszych, rowerowych i konnych.

Nadleśnictwo troszczy się o edukację ekologiczną społeczeństwa. W tym celu w obiektach Nadleśnictwa i jego otoczeniu funkcjonuje Izba Edukacji Przyrodniczo-Leśnej i ścieżka dydaktyczna przyrodniczo-leśna.

Sport[edytuj | edytuj kod]

Hala sportowa na osiedlu XX-lecia II RP

W Węgierskiej Górce położona jest jedna z największych w województwie śląskim hala sportowa[26]. Obiekt, położony na Osiedlu XX-lecia II RP, ma wymiary 50,2 × 33,8 m i wysokość 14,5 m. Na tej powierzchni wydzielono boisko o powierzchni 22 × 44 m z dwumetrowym obejściem, co pozwoliło na uzyskanie pełnowymiarowych boisk do gry w siatkówkę, koszykówkę i piłkę ręczną. Hol główny ma powierzchnię 3819 m².

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Stacja kolejowa Węgierska Górka

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

Przez Węgierską Górkę przebiega droga krajowa 1, łącząca ją z Bielskiem-Białą, Żywcem i Zwardoniem, drogę zastąpi biegnąca zachodnimi obrzeżami miejscowości droga ekspresowa S1. Prace miały się zakończyć w 2022 roku. Według zaawansowania robót z marca 2023, droga zostanie ukończona w 2023 roku.[27]

Kolej[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość przecina linia kolejowa nr 139 Katowice – Skalite Serafinov. Przy ul. Kolejowej położony dworzec kolejowy Węgierska Górka, na którym zatrzymują się pociągi Kolei Śląskich, które łączą go ze stacjami takimi jak Katowice, Tychy, Pszczyna, Czechowice-Dziedzice, Rajcza, Zwardoń czy Bielsko-Biała Główna.

Komunikacja lokalna[edytuj | edytuj kod]

Autobusy Thermocar łączą Węgierską Górkę z Żywcem i okolicznymi miejscowościami.

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

  • Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1979)[28]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-07-30].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1444 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. GUS. Rejestr TERYT
  5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
  6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 i innych źródeł urzędowych, t. XII, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1925, s. 40.
  7. Dz.U. z 1957 r. Nr 59, poz. 317.
  8. Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, WrocławWarszawaKraków, 1965–1967.
  9. Szkoła Podstawowa im. Obrońców Węgierskiej Górki w Węgierskiej Górce: Historia szkoły. sp_wegierska_gorka.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-24)]..
  10. a b Nad Sołą i Koszarawą: „Panorama gmin Żywiecczyzny – Węgierska Górka”. nsik.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]..
  11. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  12. Historia, wegierska-gorka.pl [dostęp 2023-07-30].
  13. Strategia Rozwoju Gminy Węgierska Górka na lata 2018-2025, Rada Gminy Węgierska Górka, grudzień 2017.
  14. zywiecczyzna.pl: „Trasa szlaku papieskiego w gminie Węgierska Górka”. [dostęp 2010-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  15. Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Węgierskiej Górce: Historia szkoły. [dostęp 2010-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  16. Biała, luteranie.pl [dostęp 2023-07-30].
  17. Rzymskokatolicka parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Cięcinie, parafiaciecina.pl [dostęp 2023-07-30].
  18. Przedszkole w Węgierskiej Górce, wegierska-gorka.pl [dostęp 2023-07-30].
  19. Szkoła Podstawowa im. Obrońców Węgierskiej Górki, wegierska-gorka.pl [dostęp 2023-07-30].
  20. Historia szkoły, sp_wegierska_gorka.republika.pl [dostęp 2023-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-21].
  21. Kontakt, zszwg.edu.pl [dostęp 2023-07-30].
  22. Historia, zszwg.edu.pl [dostęp 2023-07-30].
  23. zywiecczyzna.pl: „Wiszący, lekki most nad Sołą”. [dostęp 2010-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-12)].
  24. e-beskidy: „Aleja Zbójników”.
  25. Gazeta.pl Bielsko-Biała: „Ulicą Zieloną w Węgierskiej Górce rządzą zbóje”.
  26. Super-Nowa: „To się nazywa hala!”. super-nowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)]..
  27. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Budowa drogi ekspresowej S1 (dawniej S69), wegorka-s1.pl [dostęp 2023-04-01] (pol.).
  28. Wykaz miejscowości wyróżnionych odznaczeniami państwowymi, [w:] Urszula Lewandowska, Krystyna Malik, Przewodnik po Polsce, Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1991, s. 20, ISBN 83-217-2519-8 (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]