Konklawe 1799–1800

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Konklawe 1799-1800
Ilustracja
Daty i miejsce
30 listopada 1799 – 14 marca 1800
klasztor św. Jerzego, Wenecja
Główne postacie
Dziekan

Giovanni Francesco Albani

Kamerling

Vacat

Protoprezbiter

Francesco Carafa

Protodiakon

Antonio Maria Doria Pamphili

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


35
10

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Gregorio Barnaba Chiaramonti
Przybrane imię: Pius VII

Konklawe 30 listopada 1799 – 14 marca 1800 – konklawe, które po śmierci Piusa VI wybrało Piusa VII na jego następcę. Było to jedyne konklawe po Soborze w Konstancji (1417), które odbywało się poza Rzymem (w Wenecji).

Śmierć Piusa VI[edytuj | edytuj kod]

Ostatnie lata długiego, 24-letniego pontyfikatu Piusa VI to okres rewolucji francuskiej i wojen rewolucyjnej Francji. Jedną z głównych aren tych wojen były Włochy, gdzie Francuzi pod dowództwem Napoleona Bonaparte walczyli z Austriakami i podbijali suwerenne dotąd państwa włoskie. Inwazja francuska nie ominęła Państwa Kościelnego, które na mocy Traktatu z Tolentino (1797) poniosło poważne straty terytorialne na rzecz Francji. W lutym 1798 Francuzi wkroczyli do Rzymu, gdzie proklamowano republikę. Papież Pius VI uciekł wtedy do Toskanii, tam jednak został schwytany i wywieziony do Francji jako jeniec. Zmarł w areszcie domowym w Valence 29 sierpnia 1799, a wielu uważało, że nie będzie miał następcy (mawiano „Pius szósty i ostatni”)[1].

Przygotowania do konklawe[edytuj | edytuj kod]

Pius VI w ostatnich latach swojego życia wydał dwie bardzo ważne bulle dotyczące wyboru swego następcy: Christi Ecclesiae regendae mundus (3 stycznia 1797) i Cum nos superiori anno (13 listopada 1798). Z uwagi na aktualną sytuację polityczną zarządził w nich, że wybór jego następcy ma się odbyć tam, gdzie uda się zgromadzić możliwie największą liczbę kardynałów i zapewnić im swobodę wyboru (a nie, jak nakazywały dotychczasowe normy, w Rzymie lub miejscu śmierci papieża). Wyznaczenie czasu i miejsca konklawe należało do obowiązków dziekana Kolegium Kardynalskiego[2].

Giovanni Francesco Albani, 79-letni dziekan Świętego Kolegium, zgodnie z powyższymi normami wyznaczył na miejsce konklawe benedyktyński klasztor św. Jerzego w Wenecji, należącej wówczas do Austrii.

Urząd kamerlinga Świętego Kościoła Rzymskiego, najważniejszy w zarządzie Kościołem w okresie sediswakancji, wakował po śmierci kardynała Carlo Rezzonico w styczniu 1799. Współczesny periodyk Diario Ordinario di Roma w wydaniu z dnia 19 października 1799 informował, jakoby papież Pius VI jeszcze przed śmiercią miał wyznaczyć na to stanowisko swojego siostrzeńca, kardynała Romoaldo Braschi-Onesti[3], nic jednak nie wskazuje, by faktycznie objął on wówczas ten urząd[4]. Sekretarzem konklawe wybrano Ercole Consalviego, przyszłego kardynała.

Lista uczestników[edytuj | edytuj kod]

W konklawe wzięło udział 35 z 45 kardynałów, w tym 31 Włochów oraz po jednym Angliku (Stuart), Hiszpanie (Lorenzana), Francuzie (Maury) i Czechu (Herczan):

Po dwóch elektorów mianowali papież Benedykt XIV (Stuarta i Albaniego) i Klemens XIV (Carafę i Zeladę), pozostali byli nominatami Piusa VI.

Nieobecni[edytuj | edytuj kod]

10 kardynałów nie przybyło do Wenecji:

Wśród nieobecnych było trzech Włochów, dwóch Niemców, trzech Francuzów i Hiszpan, Portugalczyk. Wszyscy byli nominatami Piusa VI, z wyjątkiem arcybiskupa Wiednia, którego mianował jeszcze Klemens XIII.

Frakcje[edytuj | edytuj kod]

Święte Kolegium było podzielone na trzy grupy[5]:

  • neutralnych (zwanych volanti), do których zaliczano Gerdila i Zeladę;
  • partię Gorliwych, radykalnych przeciwników zarówno przemian rewolucyjnych, jak i świeckich nacisków na Kościół: Albani, Stuart, Calcagnini, Honorati, Bellisomi, Chiaramonti, Busca, Borgia, Caprara, Maury, Bussi, Pignatelli, Roverella, della Somaglia, Braschi, Rinuccini, Giuseppe Doria i Antonio Doria;
  • proaustriackie stronnictwo: Antonelli, Valenti Gonzaga, Carafa, Gioanetti, Martiniana, Mattei, Herczan (oficjalny przedstawiciel Wiednia na konklawe), Archetti, Livizzani, Lorenzana, Dugnani, Vincenti, Carandini, Flangini i Ruffo.

Zgodnie z instrukcjami cesarza Franciszka II stronnictwo proaustriackie miało dążyć do wyboru kardynała Mattei. Kandydatem Gorliwych był niemile widziany przez Austrię Carlo Bellisomi. Swoich przedstawicieli miały też Hiszpania (kardynał Lorenzana) i Neapol (kardynał Ruffo), a nawet wygnany król Francji Ludwik XVIII (kardynał Maury), jednak ich znaczenie było dużo mniejsze. Hiszpania sprzeciwiała się jednak proaustriackiej kandydaturze kardynała Mattei[6].

Przebieg konklawe[edytuj | edytuj kod]

Konklawe rozpoczęło się 30 listopada 1799, 3 miesiące po śmierci Piusa VI. Początkowo najwięcej głosów (maksymalnie 14 w porannym głosowaniu 19 grudnia) otrzymywał stary, 81-letni prefekt Kongregacji Propaganda Fide Hiacynt Gerdil, ale jego kandydatura upadła wskutek opozycji kardynała Herczana, który przybył 14 grudnia[7].

Następnie przez kilka tygodni trwał impas: Gorliwi głosowali na kardynała Bellisomi, który regularnie dostawał ok. 19 głosów, a stronnictwo austriackie na kardynała Mattei, który regularnie dostawał ok. 13 głosów[8]. Nie pomagały żadne próby mediacji. Kiedy na początku marca 1800 ponownie zaproponowano Gerdila, Herczan oświadczył, że cesarz sprzeciwia się tej kandydaturze i że gdyby miało dojść do jego wyboru, zostanie zgłoszone przeciwko niemu weto[9].

Impas został przełamany dopiero, kiedy w połowie marca zaproponowano benedyktyńskiego kardynała Gregorio Barnabę Chiaramonti, biskupa Imoli. Nie jest jasne, kto pierwszy zaproponował tę kandydaturę, ale uzyskała ona poparcie wpływowych kardynałów: Maury, Braschi oraz Albaniego. Gorliwi uznali ją za możliwą do zaakceptowania, mimo że Chiaramonti znany był z dość liberalnych poglądów. O wyniku ostatecznie przesądziło zaangażowanie sekretarza konklawe Ercole Consalviego na rzecz Chiaramontiego, zdołał on bowiem przekonać niezdecydowanego kardynała Herczana do tej kandydatury[10].

Wybór Piusa VII[edytuj | edytuj kod]

14 marca 1800, po trzech i pół miesiąca obrad, 58-letni kardynał Gregorio Barnaba Chiaramonti został jednogłośnie wybrany na papieża (tylko on sam zagłosował na dziekana Albaniego) i przyjął imię Piusa VII, na cześć swojego poprzednika. 21 marca nowy papież został koronowany w jednym z weneckich kościołów przez protodiakona Doria-Pamphili. W ciągu kilku miesięcy Pius VII z pomocą nowego sekretarza stanu Ercole Consalviego unormował (choć nie na długo) stosunki z napoleońską już wówczas Francją i 3 lipca wkroczył do Rzymu, owacyjnie witany przez jego mieszkańców[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Piazzoni, s. 299-300.
  2. ↑ Piazzoni, s. 300-301.
  3. ↑ Diario ordinario. 19-10-1799. s. 3. [dostęp 2018-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-09)].
  4. ↑ Romoaldo Braschi-Onesti został mianowany na urząd kamerlinga dopiero przez Piusa VII, a dokument nominacyjny z dnia 30 października 1800 wskazuje, że od śmierci kardynała Rezzonico urząd kamerlinga pozostawał nieobsadzony.
  5. ↑ Roberto Regoli: Ercole Consalvi: le scelte per la Chiesa, s. 196-197.
  6. ↑ Sede Vacante 1799-1800; The Catholic Encyclopedia: Pius VII; Nielsen, s. 200-202.
  7. ↑ Sede Vacante 1799-1800; The Catholic Encyclopedia: Pius VII.
  8. ↑ Pełne wyniki głosowań między 2 grudnia 1799 a 14 stycznia 1800 dostępne na stronie Votes in the conclave 1800
  9. ↑ Sede Vacante 1799-1800
  10. ↑ Sede Vacante 1799-1800; The Catholic Encyclopedia: Pius VII; Piazzoni, s. 301-302.
  11. ↑ The Catholic Encyclopedia: Pius VII.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Ambrogio Piazzoni, Historia wyboru papieży, Kraków 2003

Uzupełniające źródła internetowe[edytuj | edytuj kod]

Papieskie elekcje i konklawe
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konklawe_1799–1800&oldid=70718860”