Polskie Towarzystwo Religioznawcze

Polskie Towarzystwo Religioznawcze

Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa
Data założenia	1958
Status	stowarzyszenie
Profil działalności	nauka
Zasięg	ogólnopolski
Prezes	Jerzy Kojkoł
Nr KRS	0000138025
Powiązania	Przegląd Religioznawczy, Międzynarodowe Stowarzyszenie Historii Religii, Europejskie Stowarzyszenie Studiów Religioznawczych
Położenie na mapie Warszawy Polskie Towarzystwo Religioznawcze
Położenie na mapie Polski Polskie Towarzystwo Religioznawcze
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Polskie Towarzystwo Religioznawcze
52°14′15″N 21°01′05″E
Strona internetowa

Polskie Towarzystwo Religioznawcze (PTR) – założona w 1958 organizacja skupiająca polskich naukowców zajmujących się religioznawstwem i naukami pokrewnymi. Podstawowym celem stowarzyszenia jest szerzenie i pogłębianie wiedzy w dziedzinie religioznawstwa. Towarzystwo swoją działalność finansuje ze składek członkowskich oraz środków publicznych przeznaczonych na działalność wydawniczą i konferencyjną.

PTR realizuje swoje zadania m.in. poprzez:

• wydawnictwa periodyczne, seryjne i monograficzne z zakresu religioznawstwa,
• współpracę z innymi instytucjami naukowymi,
• udostępnianie społeczeństwu wyników badań religioznawczych przez wydawnictwa, wykłady, zebrania dyskusyjne.

Historia

Inicjatywę zorganizowania Polskiego Towarzystwa Religioznawczego podjęto 18 czerwca 1957 na zebraniu pracowników naukowych zajmujących się zagadnieniami religioznawczymi. W zebraniu tym udział wzięli m.in.: Eugeniusz Kriegelewicz, Jan Legowicz, Witold Łukaszewicz, Mirosław Nowaczyk, Andrzej Nowicki, Adam Szelągowski, Henryk Świątkowski. Pierwszy statut PTR zatwierdzono 24 czerwca 1958, a 26 września 1958 odbyło się w Warszawie I Walne Zebranie PTR. Towarzystwo początkowo postawiło sobie za cel swojej działalności: rozwijanie wiedzy religioznawczej, prowadzenie i organizowanie badań w zakresie religioznawstwa, rozwijanie działalności wydawniczej, współdziałanie w przygotowaniu wykwalifikowanej kadry naukowo-dydaktycznej oraz współpraca z instytucjami naukowymi podejmującymi w swoich badaniach problematykę religioznawczą.

W latach 1958–1965 Towarzystwo prowadziło działalność naukową poprzez swój Ośrodek Badań Naukowych, w którego skład wchodziły pracownie: Historii Filozofii i Krytyki Religii, Historii Kościoła, Historii Doktryn Chrześcijańskich, Religioznawstwa Ogólnego oraz Punkt Dokumentacji i Bibliografii Religioznawczej, a także funkcjonujący w latach 1958–60 w Lublinie Punkt Informacyjno-Dokumentacyjny Religioznawstwa Porównawczego. W latach 1966–89 funkcjonowały prężne ośrodki religioznawcze w instytucjonalnych strukturach naukowych i uniwersyteckich takie jak: Zakład Filozofii i Socjologii Religii w IFiS PAN w Warszawie, Zakład Religioznawstwa i Polityki Wyznaniowej w WSNS, przekształcony następnie w Instytut Religioznawstwa ANS w Warszawie, Instytut Religioznawstwa UJ (utworzony w 1974), Podyplomowe Studium Religioznawstwa UW, Katedra Religioznawstwa WAP i wiele Zakładów Filozofii Religii, Socjologii Religii i Zakładów Religioznawstwa w strukturach wyższych uczelni. Towarzystwo w tym okresie, zgodnie ze statutem, koncentruje się na organizacji życia naukowego, upowszechnianiu badań i wiedzy religioznawczej oraz na działalności wydawniczej.

Towarzystwo do 1989 było organizatorem i współorganizatorem wielu międzynarodowych i ogólnopolskich konferencji, które były poświęcone m.in. problematyce: definicji religii (1958), metodologicznej i filozoficznej krytyce religii (1958), religioznawstwa w Polsce (1964), religioznawstwa radzieckiego (1967), religioznawstwa w kontekście nauk społecznych (1989 – wspólnie z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Historii Religii).

W tym czasie PTR opublikowało:

• na łamach czasopisma "Euhemer":
  • Słownik religioznawców, Euhemer 1967, nr 3
  • Mała encyklopedia religioznawstwa marksistowskiego, Euhemer 1970, nr 3–4
  • Podręcznik religioznawstwa, Euhemer 1986, nr 3–4
  • Mała encyklopedia religioznawcza, Euhemer 1988 nr 1

• w ramach serii Rozprawy i materiały PTR
  • A. Nowicki, Filozofowie o religii, t. 1–2, Warszawa 1960–1963
  • Z. Poniatowski, Problematyka nauki w piśmiennictwie katolickim, Warszawa 1960
  • A. Nowicki, Wykłady z historii krytyki religii, Warszawa 1962
  • S. Matuszewski, Filozofia Filona z Aleksandrii i jej wpływ na wczesne chrześcijaństwo, Warszawa 1962
  • W. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, Warszawa 1963
  • Michał Servet. Wybór pism, oprac. L. Szczucki, Warszawa 1967

PTR współcześnie

Od 1988, po przyjęciu nowego statutu, za czołowe zadanie towarzystwo uznaje szerzenie i pogłębianie wiedzy w dziedzinie religioznawstwa poprzez: prowadzenie działalności wydawniczej, współpracę z innymi instytucjami naukowymi oraz udostępnianie wyników badań naukowych. W 1995 XIV Walne Zebranie PTR wprowadziło do statutu drobne modyfikacje będące konsekwencją zmian systemowych zachodzących w Polsce. Na przełomie XX i XXI w. PTR znacznie zaktywizowało swoją działalność naukową. W latach 1990–2001 zorganizowało w wielu ośrodkach akademickich ponad trzydzieści konferencji o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym, m.in. geografia i ekologia religii (Lublin 1991), mniejszości narodowe, etniczne i religijne w procesie transformacji (Wrocław 1992), małżeństwo i rodzina w religiach świata (Gdańsk 1993), wychowanie a religia (Zielona Góra 1993), religia a rynek (Warszawa 1994), religia a ruchy ekofilozoficzne (Olsztyn 1995), idea narodu i państwa w religiach i kościołach narodów słowiańskich (Rzeszów 1996), nowe ruchy religijne (Zielona Góra 1997), religie i religijność Europy Wschodu i Zachodu (Poznań 1998), tożsamość europejska (Rzeszów 1999), pamięć dla przyszłości (Tyczyn 2000), człowiek i kultury (Tyczyn 2001).

Kongresy Religioznawcze

• I Kongres Religioznawczy, pt. Religioznawstwo polskie w XXI wieku, (Tyczyn 2003);
• II Międzynarodowy Kongres Religioznawczy pt. O wielowymiarowości badań religioznawczych, (Poznań 2008, współorganizator: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Centrum Badań Interdyscyplinarnych, Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych, Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Poznaniu);;
• III Międzynarodowy Kongres Religioznawczy pt. Religie i religijność w świecie współczesnym, (Toruń 2011, współorganizator: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu);;
• IV Międzynarodowy Kongres Religioznawczy pt. Religia a społeczno-polityczne przemiany współczesnego świata, (Gdynia 2015, współorganizator: Akademia Marynarki Wojennej);;
• V Międzynarodowy Kongres Religioznawczy pt. Religie w dialogu kultur. (Toruń 2017 współorganizator: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Fundacja Societas et Ius);.

Członkowie

O przyjęciu do PTR członków zwyczajnych decyduje Zarząd na podstawie złożonej deklaracji podpisanej przez dwóch członków wprowadzających.

Liczba członków zwyczajnych w wybranych latach:

• 1958 – 127 członków zwyczajnych;
• 2007 – 103 członków zwyczajnych;
• 2017 – 40 członków zwyczajnych.

Władze

Zarząd

• Prezes  – Jerzy Kojkoł
• Wiceprezes – Zbigniew Drozdowicz
• Sekretarka naukowa – Ewa Stachowska
• Członek – Henryk Hoffmann
• Członek – Artur Jocz

Komisja Rewizyjna

• Juliusz Iwanicki
• Sławomir Sztajer
• Paweł Kusiak

Sąd Koleżeński

• Jerzy Ochmann
• Gracjan Cimek
• Ryszard Wójtowicz

Prezesi i Sekretarze naukowi w latach 1958–2015

Prezesi:

• Witold Łukaszewicz (1958–1965)
• Józef Keller (1965–1973)
• Andrzej Nowicki (1973–1988)
• Witold Tyloch (1988–1990)
• Henryk Swienko (1990–1991)
• Zbigniew Stachowski (1991–2015)

Sekretarze naukowi:

• Zygmunt Poniatowski (1958–1962)
• Witold Tyloch (1962–1988)
• Zbigniew Stachowski (1988–1991)
• Andrzej Wojtowicz (1991–2004)
• Andrzej Szyjewski (2005–2008)
• Jerzy Kojkoł (2008–2015)

Honorowy Prezes

Na posiedzeniu Zarządu PTR w dniu 13.11.2015 przyjęto uchwałę o nadaniu Zbigniewowi Stachowskiemu tytułu „Honorowego Prezesa Polskiego Towarzystwa Religioznawczego”.

Partnerzy

Od 1970 PTR jest członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Religii (IAHR) oraz od 2001 r. Europejskiego Stowarzyszenia Studiów Religioznawczych (EASR).

Działalność wydawnicza

Zdecydowana większość materiałów pokonferencyjnych została opublikowana na łamach Przeglądu Religioznawczego. Ponadto PTR wydał m.in. następujące publikacje:

• Studies on Religions in the Context of Social Sciences, W. Tyloch (red.), Warsaw 1990
• Language, Religion, Culture, M. Nowaczyk, Z. Stachowski (red.), Warsaw 1992
• Antynomie transformacji w Polsce. Chrześcijaństwo, mniejszości, liberalizm, Z. Stachowski, A. Wójtowicz (red.), Warszawa 1993
• Aborcja w Polsce. Kwadratura koła, J. Heinen, A. Matuchniak-Krasuska, Warszawa 1995
• Idea narodu i państwa w kulturze narodów słowiańskich, Warszawa 1997
• Koncepcje integracyjne w myśli narodów słowiańskich, Z. Stachowski (red.), Warszawa – Tyczyn 1999
• Nowe ruchy religijne, Warszawa – Tyczyn 2000
• Człowiek i kultury, Warszawa – Tyczyn 2001
• Religia w myśli Gentilego, M. Nowaczyk, Warszawa – Tyczyn 2002
• Dyktat, protest i integracja w kulturze, Z. Stachowski (red.), Warszawa – Tyczyn 2002
• Leksykon religioznawczy, red. nauk. M. Nowaczyk, Z. Stachowski, Przegląd Religioznawczy, 1998, nr 1–2 i nr 3–4
• Ilustrowana encyklopedia religii świata, red. nauk. Z. Drozdowicz, Z. Stachowski, Poznań 2002
• Religioznawstwo polskie w XXI wieku, Z. Stachowski, Tyczyn 2005
• Spotykając innego.Polacy w Afganistanie. Stereotypy islamu i jego wyznawców w świadomości żołnierzy zawodowych. Diagnoza i koncepcja oddziaływań w kierunku ich zmiany, J. Kojkoł, M. J. Malinowski, Warszawa 2011
• Między socjologią a religioznawstwem w teorii i badaniach Marii Libiszowskiej-Żółtkowskiej, Maria Libiszowska-Żółkowska, Warszawa 2011
• Lwowskie sacrum, kijowskie profanum. Grekokatolicyzm w ukraińskiej przestrzeni publicznej od pierestrojki do pomarańczowej rewolucji, Tomasz Szyszlak, Warszawa 2012
• Światowe Dni Młodzieży. Fenomen kulturowo-religijny, M. Kieca, Ł. Kleska, Warszawa 2017

Czasopisma

PTR od 1957 wydawał Euhemer. Przegląd Religioznawczy, który od 1992 ukazuje się jako Przegląd Religioznawczy zachowując ciągłość poszczególnych numerów od 1957. Do końca 2007 wydano 226 numerów tego czasopisma. W latach 1959–1967 wydano 5 numerów Euhemer. Przegląd Religioznawczy – Zeszyty Filozoficzne oraz 1 numer Euhemer. Przegląd Religioznawczy – Zeszyty Filozoficzne przekształcony w nowe czasopismo PTR Studia z Dziejów Kościoła Katolickiego, ukazujące się w latach 1960–67, które – po ukazaniu się 7 numerów – przejęte zostało przez Zakład Religioznawstwa PAN i dalej ukazywało się do 1991 jako Studia Religioznawcze.

Zobacz też

• Religioznawstwo
• Antropologia
• Filozofia
• Religia
• Synkretyzm religijny

Bibliografia

• Leonard Pełka. Tradycja i dzień dzisiejszy Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. „Przegląd Religioznawczy”. 1 (223), s. 181–190, 2007. Warszawa. 
• Marek Szulakiewicz: Religie w dialogu kultur. V Międzynarodowy Kongres Religioznawczy. Toruń 14-16 września 2017. Toruń: 2017, s. 291.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna Polskiego Towarzystwa Religioznawczego