Zamek w Rychtach
48°38′26″N 26°25′14″E/48,640556 26,420556 Pozostałość zamku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Inwestor |
Stefan Humięcki |
| Ukończenie budowy |
1507 |
| Zniszczono |
1917 |
| Pierwszy właściciel |
Humieccy |
| Kolejni właściciele |
Trzeciescy, Płońscy, Konstanty Podwysocki, Rożałowscy |
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 48°38′26″N 26°25′14″E/48,640556 26,420556
| |
Zamek w Rychtach – wybudowany w 1507 r.[1] przez Stefana[2] Humięckiego[3].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Zamek zbudowany na zboczu skalistego wzgórza opadającego ku stawowi[4], który tworzy Żwanczyk[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W czasach, gdy komendantem był Wołodyjowski obronny zamek oblegany był przez wojska kozackie i tureckie. W 1762 r. Turcy zrabowali zamek a mieszkańców złupili, zabijając przy tym 54 osoby. Od 1672 r., przez ponad dwadzieścia lat, zamek był pod władaniem Turków[6]. W zamkowych podziemiach trzymano konie baszy i wypuszczano je na okoliczne łąki nad rzeką Kizią. Miejsce to nazwano Paszówką[5]. W kolejnych latach zamek był własnością rodziny Humieckich herbu Junosza, która przebudowała zamek, potem do rodziny Trzecieskich a od 1815 r. do Płońskich. Od 1848 r. właścicielem był znany badacz przeszłości Konstanty Podwysocki, po którego śmierci drogą wiana przeszedł do Rożałowskich[5].
Pałac[edytuj | edytuj kod]
W połowie XIX w. Konstanty Podwysocki wybudował dwupiętrowy pałac z wykorzystaniem starych murów zamkowych[3], do którego wejście prowadziło przez bramę w ryzalicie zwieńczonym tympanonem[6]. Dom mieszkalny właściciela, przerobiony z dawnego zamku, bez zmiany pierwotnych jego zarysów, wznosił się na krańcu lasem porosłej skały[5]. Pałac spalony w 1917 r., ruiny po 1945 r. rozebrano[6].
Architektura, wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Obronny zamek był budowlą mała składającą się z prostokąta długiego na 50 a szerokiego na 13 m, otoczonego murem grubym na 1,5 m, po rogach którego znajdowały się cztery dwukondygnacyjne baszty[5]. Przy murze, vis-a-vis bramy głównej, znajdował się budynek mieszkalny[6]. W XIX w. w rogach starego dziedzińca stały relikty dawnej warowni: 4. czworoboczne baszty, kiedyś sprzężone murem i zwieńczone stożkowatym dachem[6]. Pod koniec XIX w. w pałacu znajdowała się cenna biblioteka, licząca 12 000 tomów, oraz inne zbiory naukowe oraz dzieła sztuki, które znalazły się w posiadaniu hr. Działyńskiego[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wynika to z tablicy znalezionej przy restauracji domu
- ↑ Antoni Urbański: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. Gdańsk: Oficyna Wydawnicza "Graf": 1991, s. 16.
- ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 9: Województwo podolskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 307-310, ISBN 83-04-04268-1, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Antoni Urbański Z czarnego szlaku i tamtych rubieży : zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie, Gdańsk: Oficyna Wydawnicza "Graf", 1991, s. 16
- ↑ a b c d e f Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X. Warszawa: 1880–1902, s. 74-75.
- ↑ a b c d e Rychty. [dostęp 2013-09-01].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rychty, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 74.
- Zamek w Rychtach