Dwór w Grzędzie

Dwór w Grzędzie
	nr rej. 46-227-0094
	; Dwór
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Miejscowość	Grzęda
Typ budynku	dwór
Rozpoczęcie budowy	XVII w.
Ważniejsze przebudowy	XIX w.
Pierwszy właściciel	Stanisław Lubomirski,
Kolejni właściciele	Ludwika Honorata Pociej Lubomirska, Józef Schneider, Aleksander Sozański, Stanisław Sozański, Mieczysław Piniński, Stanisław Skarbek, Kajetan Czarkowski-Golejewski
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Dwór w Grzędzie
	Położenie na mapie Ukrainy Dwór w Grzędzie
	49°56′16″N 24°02′03″E/49,937778 24,034167
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dwór w Grzędzie – zabytkowy dwór wybudowany w XVII w. w Grzędzie. Pierwotnie obiekt mógł być małą fortecą^[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Niewielki murowany, jednokondygnacyjny dwór z parterem, kaplicą oraz lochami i piwnicami z XVII w. Głębokie piwnice i pomieszczenie na parterze^[2] z pięknym sklepieniem pochodzą z co najmniej XVII w. Drugie piętro, nie posiadające specjalnych elementów architektonicznych, zostało zbudowane w XIX w.^[3] Od frontu dwór posiada ciężki i głęboki portyk z czterema masywnymi kolumnami, na których oparty jest balkon piętra. Portyk utworzył zadaszone wejście do dworu^[3]. Dookoła majątku są ślady dość potężnych wałów, a także ostatki parku ze starymi drzewami.

Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Ostatni właściciel (dzierżawca^[4]) majątku Kajetan Czarkowski-Golejewski mieszkał tu przed rozpoczęciem II wojny światowej niecałe dwa lata, ale udało mu się zgromadzić w swojej posiadłości wiele cennych dzieł sztuki. W jednej sali, ściany były obwieszone trofeami myśliwskimi, znajdowało się tu pudełko z karpackiego cedru – prezent od Andrzeja Szeptyckiego, metropolity ukraińskiego kościoła greckiego. Centralne miejsce w jadalni zajmował ogromny dębowy stół z intarsjami, z gdańskimi nogami z XVII w. Został kupiony w 1939 roku w Prusach Wschodnich. Wokoło stały krzesła dębowe wykonane na wzór antyczny. Również w jadalni były dwa gdańskie kredensy z XVIII w. W innym pokoju na parterze, w którym zachował się oryginalny kamienny kominek, były białe meble w stylu Ludwika XV, a także importowane z Prus. W specjalnej niszy na schodach stała drewniana rzeźba św. Jana z XVII w. Górna sala służyła jako salon. W sali balowej, która nie została odpowiednio wyposażona w 1939 r. stał tylko fortepian Steinway, przy którym został namalowany kompozytor Ignacy Paderewski. Ćwiczył na nim podczas koncertów, które dał w 1914 roku. W dwóch sąsiednich salonach były również stylowe meble, empirowy sekretarzyk, kredens w kształcie liry, w tym samym kształcie stolik, empirowa kołyska, w której wzrosło pięć pokoleń przodków ówczesnych właścicieli, dwie szafy, duże wiedeńskie biuro w stylu Marii Teresy, dwie bardzo cenne skrzynie, które zostały zakupione ze zbiorów Dzieduszyckich, łóżko w stylu empirowym. Był srebrny talerz, w którego wnętrzu grawerowano daty śmierci poprzedników, w tym właściciela Klemensa Rudnickiego. Wśród zbiorów obrazów były dwa Juliusza Kossaka i dwa stare pejzaże szkoły holenderskiej zakupione u Dzieduszyckich, wielkie portrety rodzinne, marmurowe popiersie Marii Felicji Czarkowskiej-Golejewskiej (1909-1994)^[5], córki Cyryla Czarkowskiego-Golejewskiego (1885-1940)^[6] brata przyrodniego Kajetana, zegar w stylu imperialnym, kandelabry, kolekcja 20 zegarków z XVIII i XIX w. (m.in. ręczny i słoneczny), posągi Buddy z Syjamu (jeden ponadmetrowy), głowa Buddy z brązu, którą hr. Kajetan znalazł w ruinach świątyń syjamskiej, portret chińskiego mandaryna na jedwabiu, dwa komplety toaletowe, zbiór miniatur. Najbardziej cenna w bibliotece była pierwsza edycja Adama Mickiewicza z jego osobistą dedykacją w wydaniu Pana Tadeusza, album fotografii i dagerotypów o sławnych Polakach epoki Napoleona III^[3]. Za czasów władzy radzieckiej pałac przerobiono na wielomieszkaniowy dom. Obecnie jest zaniedbany i powoli popada w ruinę.