Zamek w Olesku
Na mapach: 
49°57′N 24°53′E/49,950000 24,883333
49°57′N 24°53′E/49,950000 24,883333.jpg) Widok zamku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
zamek |
| Styl architektoniczny |
gotycki, renesansowy |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV-XV wiek |
| Odbudowano |
1963 |
| Pierwszy właściciel |
Sienieńscy |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°57′N 24°53′E/49,950000 24,883333
| |
Kolekcja malarstwa
.jpg)
Zamek w Olesku – zamek na Ukrainie. Przez długi czas w ruinie. Odbudowany w latach 1963–1974 z inicjatywy Borysa Woźnyckiego. Pierwotnie własność rodziny Sienieńskich z Sienna, Daniłowiczów, a następnie Sobieskich i Rzewuskich.
Położenie i wygląd[edytuj | edytuj kod]
Zamek znajduje się po stronie północno-wschodniej miejscowości, na szczycie górującego nad okolicą wzgórza, wśród mokradeł i bagien[1]. Od innych zamków kresowych odróżnia go zwarty, częściowo dwupiętrowy gmach. Owalny kształt zamku jest związany z kształtem wzgórza. Wybudowany początkowo w stylu gotyckim, a później rozbudowany w stylu renesansowym.
Historia[edytuj | edytuj kod]
- 1327 – pierwsza wzmianka o istnieniu w Olesku warowni należącej do księcia Bolesława Jerzego II.
- 1432 – zdobyty przez Władysława Jagiełłę w trakcie wojny ze swoim bratem Świdrygiełłą[1] i przekazany Janowi z Sienna[2]. W posiadaniu Sienieńskich znajdował się do 1511, kiedy to drogą wiana przeszedł w ręce rodziny Herburtów i Kamienieckich z Odrzykonia.
- 1512 – zniszczony przez najazd tatarski. Odbudowany przez Fryderyka Herburta.
- 1605 – Jan Daniłowicz, wojewoda ruski, zjednoczywszy w swym ręku Olesko, obrał go sobie na stałą siedzibę i przebudował zamek. Wojewoda zmarł w 1628, zostawiając wdowę, Zofię Żółkiewską (córkę hetmana) i dzieci: Teofilę (żonę Jakuba Sobieskiego), Dorotę i Stanisława.
- 1629 – Teofila Sobieska podczas odwiedzin u matki, powiła na zamku w Olesku dnia 17 sierpnia, syna Jana[1], przyszłego króla. Odtąd imię pogromcy Turków na stałe wiąże się z murami zamku.
- 1637 – po wygaśnięciu rodu Daniłowiczów zamek zmienił właścicieli. Ich majątek odziedziczył Jakub Sobieski[1] i jego żona, Teofila. Wojny kozackie, jak i polsko-tureckie (1497–1699) przyczyniają się do degradacji zamku.
- 1664 – przeprowadzony wówczas inwentarz obiektu dostarcza informacji o jego dawnej świetności. W raporcie odnotowano m.in.: „obok kaplicy Św. Anny, bogato ozdobionej, większość komnat zamkowych była malowana, miała posadzki marmurowe, stropy ‘rzezane’, drzwi czerwono malowane, okna w ołów oprawne, piece kaflowe lub kominki z ciosów kamiennych. Wielka sala stołowa ozdobiona była portretami królów”.
- kwiecień 1682 – do zamku przybywa król Jan III Sobieski aby, jak piszą kronikarze odwiedzić miejsce i pokój, w którym się urodził[1]. Już wtedy zamek i miasto były bardzo spustoszone. Fakt ten stał się bodźcem dla królowej, Marii Kazimiery, która nie szczędząc kosztów, zarządziła odrestaurowanie i upiększenie zamku.
- 1687 – w zamku ponownie gości król Jan III Sobieski i jego żona, Maria Kazimiera. Towarzyszący im dworzanin, francuz, Daleyrac, napisał ciekawy opis ówczesnego stanu zamku.
- 1719 – Jakub Sobieski sprzedał cały klucz odeski Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu[1]
- 1725 – królewicz Konstanty Sobieski sprzedaje zamek i dobra oleskie Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu, hetmanowi wielkiemu koronnemu. Wkrótce zamek dziedziczy jego starszy syn, Seweryn. Po jego bezpotomnej śmierci w 1754 zamek dziedziczy Wacław, młodszy brat Seweryna. Nie osiedla się jednak w zamku. Przenosi całą spuściznę do pobliskich Podhorców. Zamek z czasem ulega dewastacji i końcem XVIII wieku jest już bliski ruiny.
- 1796 – Aleksander Zieliński nabywa zamek na licytacji. Córka nowego właściciela wychodzi za mąż za Lityńskiego. Zamek jest częścią jej posagu. Nowi właściciele z przyczyn ekonomicznych nie zdołali powstrzymać degradacji zamku.
- 1891 – restaurację zamku prowadzi architekt Lewiński ze Lwowa[3].
- 1893 – w dwusetną rocznicę odsieczy wiedeńskiej, zamek został wykupiony od rządu austriackiego.
- Podczas I wojny światowej został poważnie zniszczony. Kwaterujące w zamku wojska rosyjskie i okoliczni mieszkańcy ograbili wnętrza w barbarzyński sposób. Powyrywano drzwi, okna, posadzki i sufity, rozebrano bramę wjazdową, zniszczono malowidła ścienne, dekoracje, stiuki i rzeźby.
- 1933 – podjęto odbudowę zamku trwającą do 1939[4]
- Po trwającej kilka lat odbudowie od 1975 roku w zamku mieści się filia Lwowskiej Galerii Sztuki.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Zamek -
Zamek, 2013 rok -
Brama do zamku, 2009 rok -
Kartusz herbowy nad wejściem -
Dziedziniec zamku -
Dziedziniec zamku -
Tablica upamiętniająca 250 lecie bitwy pod Wiedniem
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Stanisław Sławomir Nicieja: Twierdze kresowe Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2006, s. 119-126. ISBN 83-244-0024-9.
- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 385-404, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Listy z kraju. Olesko. „Kurjer Lwowski”. 175, s. 5–6, 26 czerwca 1891.
- ↑ Odbudowa zamku w Olesku. „Wschód”. Nr 139, s. 2, 16 lipca 1939.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- A. Czołowski, B. Janusz: Przeszłość i zabytki województwa tarnopolskiego. Tarnopol: nakładem Powiatowej Organizacji Narodowej, 1926.
- Stanisław Sławomir Nicieja, Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2006, s. 119-126, ISBN 83-244-0024-9, ISBN 978-83-244-00249, OCLC 77510106.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia zamku
- Zamek w Olesku na filmie z drona, 2018.
- Zamek w Olesku w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej – materiał dokumentalny nakręconym z okazji 240. rocznicy śmierci króla Jana III Sobieskiego, Polska Kronika Filmowa 1936.
- Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona