Przejdź do zawartości

Donald Sutherland

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Donald Sutherland
Ilustracja
Donald Sutherland (2013)
Imię i nazwisko

Donald McNichol Sutherland

Data i miejsce urodzenia

17 lipca 1935
Saint John

Data i miejsce śmierci

20 czerwca 2024
Miami

Zawód

aktor, producent filmowy

Współmałżonek

Lois Hardwick
(1959–1966; rozwód)
Shirley Douglas
(1966–1970; rozwód)
Francine Racette
(1972–2024; jego śmierć)

Lata aktywności

1962–2023

Odznaczenia
Order Kanady – Oficer (Officer) Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons

Donald McNichol Sutherland[1][2] (ur. 17 lipca 1935 w Saint John, zm. 20 czerwca 2024 w Miami[3]) – kanadyjski aktor i producent filmowy[4]. Laureat honorowego Oscara za całokształt twórczości. Ojciec Kiefera i Rossifa.

26 stycznia 2011 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 7024 Hollywood Boulevard[5][6].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Saint John w kanadyjskiej prowincji Nowy Brunszwik jako syn Dorothy Isobel (z domu McNichol; 1892–1956) i Fredericka McLea Sutherlanda (1894–1983), który pracował w sprzedaży i prowadził lokalną spółkę gazową, elektryczną i autobusową[7]. Jego matka była pochodzenia szkockiego, a ojciec miał korzenie szkockie, angielskie i niemieckie[8]. Jako dziecko cierpiał na gorączkę reumatyczną, zapalenie wątroby i chorobę Heinego-Medina. W wieku 14 lat pracował w radiu CKBW-FM[9]. Mając 19 lat Sutherland spędził cztery miesiące w ramach wymiany studenckiej w Finlandii, gdzie mieszkał w pobliżu kopalni żelaza w Otanmäki w regionie Kainuu[10].

Po ukończeniu Bridgewater High School, studiował w Victoria College, University of Toronto, gdzie spotkał swoją pierwszą żonę Lois Hardwick i ukończył podwójny kierunek inżynieryjny i teatru. Był członkiem zespołu komediowego „UC Follies” w Toronto. W 1957 opuścił Kanadę i wyjechał do Wielkiej Brytanii, studiując w London Academy of Music and Dramatic Art[11].

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

W 1952 debiutował na scenie w roli Wally’ego Myersa w sztuce Jamesa Thurbera Męskie zwierzę w Hart House Theatre w Toronto[7]. Pojawiał się w produkcjach na West Endzie[12]. Przeniósł się do Szkocji, gdzie od 1960 przez 18 miesięcy grał w Perth Repertory Theatre. Jego współlokatorem był aktor Michael Sheard. Od początku do połowy lat 60. Sutherland zaczął grać małe role w brytyjskich filmach i telewizji, w tym Człowiek świata (1962), Święty (1965–1966) i Rewolwer i melonik (1967). Po raz pierwszy trafił przed kamery filmowe w dramacie Świat dziesięć razy przekroczony (The World Ten Times Over, 1963) z Sylvią Syms. W 1969 trafił na Broadway w musicalu Buck White[13] z Muhammadem Ali.

W krótkim czasie jego wyraziste role wyniosły go na szczyty popularności i zapewniły stałe miejsce w historii kina w takich filmach jak: Parszywa dwunastka (1967)[14], Złoto dla zuchwałych (1970), MASH (1970) i Klute (1971)[15]. W późniejszym okresie stworzył szereg innych wybitnych kreacji w takich obrazach jak: Casanova Federico Felliniego (1976), Orzeł wylądował (1976), Zwyczajni ludzie (1980) czy Igła (1981)[16].

W 1981 powrócił na Broadway w roli Humberta Humberta w przedstawieniu Edwarda Albee’a Lolita[17] na podstawie powieści Vladimira Nabokova Lolita z udziałem Clive’a Revilla i Iana Richardsona[18].

Przez całą karierę pozostawał aktorem niezwykle aktywnym; ma na swoim koncie blisko 170 filmowych ról. Nigdy nie udało mu się jednak zdobyć nawet nominacji do nagrody Oscara. Otrzymał za to dwie statuetki Złotego Globu oraz 7 nominacji do niego. We wrześniu 2017 Amerykańska Akademia Filmowa ogłosiła przyznanie Sutherlandowi honorowego Oscara za całokształt twórczości aktorskiej[19].

W latach 70. był zagorzałym przeciwnikiem wojny w Wietnamie. Odznaczony Orderem Kanady (1978).

Zasiadał w jury konkursu głównego na 69. MFF w Cannes (2016).

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]

Zmarł 20 czerwca 2024 pod opieką szpitalną w Miami na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc w wieku 88 lat[20].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
Rok Nagroda Kategoria Film
1971 NAACP Image Awards Wybitny aktor pierwszoplanowy w filmie fabularnym Klute (1971)
1982 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Karlowych Warach Najlepszy aktor Próg (1981)
1983 Nagroda Genie Najlepszy występ aktora pierwszoplanowego
1995 Nagroda Emmy Najlepszy aktor drugoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym Obywatel X (1995)
1996 Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym
1999 Nagroda Satelita Najlepszy aktor drugoplanowy Przed metą (1998)
2003 Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym Na ścieżce wojennej (2002)
2014 Teen Choice Awards Najlepszy czarny charakter Igrzyska śmierci: W pierścieniu ognia (2013)
2018 Nagroda Akademii Filmowej Oscar za całokształt twórczości –
Festiwal Filmowy w Zurychu Złote Oko za całokształt twórczości –
2019 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián Nagroda Donostia za całokształt twórczości –
76. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji Nagroda Fondazione Mimmo Rotella Obraz pożądania (2019)
2021 Nagroda Critics Choice Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu limitowanym lub filmie telewizyjnym Od nowa (2020)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Personalidade: Donald Sutherland (Canadá). InterFilmes.com. [dostęp 2017-11-02]. (port.).
  2. ↑ Donald Sutherland. Listal. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).
  3. ↑ Clyde Haberman, Donald Sutherland, Star of ‘M*A*S*H’ and Much More, Dies at 88, „The New York Times”, 20 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-20] (ang.).
  4. ↑ Donald Sutherland on Why He Never Sought American Passport [online], web.archive.org, 20 czerwca 2024 [dostęp 2024-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-20].
  5. ↑ Donald Sutherland. Walk of Fame. [dostęp 2025-01-01]. (ang.).
  6. ↑ Patrick Kevin Day, Hollywood Star Walk: Donald Sutherland, Actor, „Los Angeles Times”, 21 stycznia 2011 [dostęp 2025-01-01] (ang.).
  7. ↑ a b Donald Sutherland Biography (1934?-). Film Reference. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).
  8. ↑ Donald Sutherland RIP What Nationality Ancestry Race. EthniCelebs.com, 28 listopada 2015. [dostęp 2025-01-01]. (ang.).
  9. ↑ Michael Schulman, Road Trip with Donald Sutherland and Helen Mirren, „The New Yorker”, Condé Nast, 5 lutego 2018 [dostęp 2024-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-06].
  10. ↑ Kari Pyrhönen, Nälkäpeli-tähti asui nuorena Suomessa: Rakastuin kainuulaiseen tyttöön [online], MTV Uutiset, 17 listopada 2014 [dostęp 2024-06-22] (far.).
  11. ↑ Rick Schultz, Donald Sutherland, Star of ‘MASH,’ ‘Klute’ and ‘Hunger Games,’ Dies at 88, „Variety”, 20 czerwca 2024 [dostęp 2025-01-01] (ang.).
  12. ↑ Christine Samra/Associated Press: Actor Donald Sutherland dies at 88. ktla.com. [dostęp 2024-11-02]. (ang.).
  13. ↑ Don Sutherland. Internet Broadway Database. [dostęp 2025-01-01]. (ang.).
  14. ↑ Rosanna Greenstreet, Q&A: Donald Sutherland, „The Guardian”, 16 marca 2012 [dostęp 2017-11-02] (ang.).
  15. ↑ Ronald Bergan, Donald Sutherland obituary, „The Guardian”, 21 czerwca 2024 [dostęp 2025-01-01] (ang.).
  16. ↑ Donald Sutherland. Rotten Tomatoes. [dostęp 2025-01-01]. (ang.).
  17. ↑ Donald Sutherland. Internet Broadway Database. [dostęp 2025-01-01]. (ang.).
  18. ↑ Frank Rich, Stage: Albee's Adaptation of Lolita Opens, „The New York Times”, 20 marca 1981 [dostęp 2017-11-02] (ang.).
  19. ↑ Varda, Sutherland, Burnett i Roizman z honorowymi Oscarami. tvn24.pl, 2017-09-07. [dostęp 2017-09-07]. (pol.).
  20. ↑ Donald Sutherland, 'shape-shifty' movie stalwart, dies at 88, „The Washington Post”, 20 czerwca 2024 [dostęp 2025-01-01] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Rafał Wilkusz. Bardzo poważny zgrywus. „Film”. nr 11 (2226/XLVII), s. 20, 10 lutego 1992. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Krzysztof Demidowicz. Dynastie: Jaki ojciec, taki syn. „Film”. nr 33 (2300/XLVIII), s. 62–63, wrzesień 1993. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Tomasz Jopkiewicz. Zuchwały?. „Film”. nr 6 (2321/L), s. 64–65, czerwiec 1995. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Nagroda Donostia
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Honorowe i specjalne Nagrody Akademii Filmowej
1926–1950
1951–1975
1976–2000
2001–2025
Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym
1970–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Donald_Sutherland&oldid=75707715”