Peter Handke: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m lit. |
→Życiorys: drobne redakcyjne |
||
Linia 9: | Linia 9: | ||
Prowokacyjną sztuką ''Publiczność zwymyślana'' udało się Handkemu w 1966 roku zyskać uznanie na spotkaniu „[[Grupa 47|Grupy 47]]” w [[Princeton]]. Był członkiem-założycielem [[Frankfurt nad Menem|frankfurckiego]] Wydawnictwa Autorów w [[1969]] roku i w latach 1973–1977 członkiem Stowarzyszenia Autorów w [[Graz]]u. W [[Lata 80. XX wieku|latach 80.]] podróżował m.in. po [[Alaska|Alasce]], [[Japonia|Japonii]] i [[Jugosławia|Jugosławii]]. Wydana w 1996 roku jako relacja z podróży ''Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii'' (''Eine winterliche Reise zu den Flüssen Donau, Save, Morawa und Drina oder Gerechtigkeit für Serbien''), w której również [[Serbowie]] przedstawieni są jako ofiary wojny domowej, wywołała i wywołuje do dziś liczne kontrowersje. W 2005 roku postawiony przed [[Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii|trybunałem ONZ]] w [[Haga|Hadze]] były serbski prezydent, [[Slobodan Milošević]], powołał Handkego jako świadka obrony. Pisarz odmówił, niemniej napisał [[esej]] ''Die Tablas von Daimiel'', którego podtytuł brzmi ''Zakamuflowana wypowiedź świadka w procesie przeciwko Slobodanowi Miloševićowi''. |
Prowokacyjną sztuką ''Publiczność zwymyślana'' udało się Handkemu w 1966 roku zyskać uznanie na spotkaniu „[[Grupa 47|Grupy 47]]” w [[Princeton]]. Był członkiem-założycielem [[Frankfurt nad Menem|frankfurckiego]] Wydawnictwa Autorów w [[1969]] roku i w latach 1973–1977 członkiem Stowarzyszenia Autorów w [[Graz]]u. W [[Lata 80. XX wieku|latach 80.]] podróżował m.in. po [[Alaska|Alasce]], [[Japonia|Japonii]] i [[Jugosławia|Jugosławii]]. Wydana w 1996 roku jako relacja z podróży ''Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii'' (''Eine winterliche Reise zu den Flüssen Donau, Save, Morawa und Drina oder Gerechtigkeit für Serbien''), w której również [[Serbowie]] przedstawieni są jako ofiary wojny domowej, wywołała i wywołuje do dziś liczne kontrowersje. W 2005 roku postawiony przed [[Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii|trybunałem ONZ]] w [[Haga|Hadze]] były serbski prezydent, [[Slobodan Milošević]], powołał Handkego jako świadka obrony. Pisarz odmówił, niemniej napisał [[esej]] ''Die Tablas von Daimiel'', którego podtytuł brzmi ''Zakamuflowana wypowiedź świadka w procesie przeciwko Slobodanowi Miloševićowi''. |
||
Handke po pobycie w [[Graz]]u mieszkał w [[Düsseldorf]]ie i [[Berlin]]ie, potem w [[Kronberg im Taunus|Kronbergu]], w [[Stany Zjednoczone|USA]] (1978–1979), [[Salzburg]]u (1979–1988), a od 1991 w [[Chaville]] pod [[Paryż]]em ([[Francja]]), a okresowo także w Salzburgu. Ma dorosłą córkę (Amina Handke, ukończyła studia malarskie i w zakresie sztuki medialnej), od 2001 |
Handke po pobycie w [[Graz]]u mieszkał w [[Düsseldorf]]ie i [[Berlin]]ie, potem w [[Kronberg im Taunus|Kronbergu]], w [[Stany Zjednoczone|USA]] (1978–1979), [[Salzburg]]u (1979–1988), a od 1991 w [[Chaville]] pod [[Paryż]]em ([[Francja]]), a okresowo także w Salzburgu. Ma dorosłą córkę (Amina Handke, ukończyła studia malarskie i w zakresie sztuki medialnej), od 2001 roku jest związany z aktorką Katją Flint. |
||
10 października 2019 roku [[Akademia Szwedzka]] przyznała mu [[Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury|Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury]]<ref>{{cytuj | url = https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2019/summary/ | język = en | data dostępu = 2019-10-10| data = 2019-10-10 | tytuł = The Nobel Prize in Literature 2019 | opublikowany = Nobel Media AB 2019}}</ref>. |
10 października 2019 roku [[Akademia Szwedzka]] przyznała mu [[Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury|Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury]]<ref>{{cytuj | url = https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2019/summary/ | język = en | data dostępu = 2019-10-10| data = 2019-10-10 | tytuł = The Nobel Prize in Literature 2019 | opublikowany = Nobel Media AB 2019}}</ref>. |
Wersja z 15:05, 10 paź 2019
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Peter-handke.jpg/150px-Peter-handke.jpg)
Peter Handke (ur. 6 grudnia 1942 w Griffen w Austrii) – austriacki pisarz i tłumacz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2019 rok.
Życiorys
W latach 1944–1948 Peter Handke mieszkał wraz z matką (Słowenką z Karyntii) w Berlinie, potem przeprowadzili się z powrotem do Griffen. Pogłębiający się alkoholizm ojczyma Brunona Handkego, berlińskiego tramwajarza, i zaściankowość prowincjonalnego Griffen były źródłem późniejszego buntu przeciwko panującym ograniczeniom i zwyczajom.
Mając dwanaście lat, w 1954 trafił do internatu dla chłopców katolicko-humanistycznego gimnazjum Tanzenberg. W tym okresie opublikował swoje pierwsze teksty, w czasopiśmie „Pochodnia” redagowanym przez mieszkańców bursy. Od 1959 uczył się w Klagenfurcie (Celowcu), zdał tam w 1961 maturę i zaraz potem rozpoczął studia prawnicze w Grazu. Pierwsze sukcesy literackie sprawiły, że przyłączył się do „Forum Stadtpark”, grupy z Grazu, i po przyjęciu do druku przez wydawnictwo Suhrkamp powieści Szerszenie w 1965 porzucił studia, by całkowicie poświęcić się pisarstwu.
Prowokacyjną sztuką Publiczność zwymyślana udało się Handkemu w 1966 roku zyskać uznanie na spotkaniu „Grupy 47” w Princeton. Był członkiem-założycielem frankfurckiego Wydawnictwa Autorów w 1969 roku i w latach 1973–1977 członkiem Stowarzyszenia Autorów w Grazu. W latach 80. podróżował m.in. po Alasce, Japonii i Jugosławii. Wydana w 1996 roku jako relacja z podróży Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii (Eine winterliche Reise zu den Flüssen Donau, Save, Morawa und Drina oder Gerechtigkeit für Serbien), w której również Serbowie przedstawieni są jako ofiary wojny domowej, wywołała i wywołuje do dziś liczne kontrowersje. W 2005 roku postawiony przed trybunałem ONZ w Hadze były serbski prezydent, Slobodan Milošević, powołał Handkego jako świadka obrony. Pisarz odmówił, niemniej napisał esej Die Tablas von Daimiel, którego podtytuł brzmi Zakamuflowana wypowiedź świadka w procesie przeciwko Slobodanowi Miloševićowi.
Handke po pobycie w Grazu mieszkał w Düsseldorfie i Berlinie, potem w Kronbergu, w USA (1978–1979), Salzburgu (1979–1988), a od 1991 w Chaville pod Paryżem (Francja), a okresowo także w Salzburgu. Ma dorosłą córkę (Amina Handke, ukończyła studia malarskie i w zakresie sztuki medialnej), od 2001 roku jest związany z aktorką Katją Flint.
10 października 2019 roku Akademia Szwedzka przyznała mu Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury[1].
Wyróżnienia i nagrody
- 1967 – Nagroda im. Gerharta Hauptmanna
- 1972 – Nagroda im. Schillera miasta Mannheim
- 1973 – Nagroda im. Georga Büchnera
- 1978 – Nagroda im. Georges’a Sadoula
- 1985 – Nagroda literacka Salzburga
- 1987 – Nagroda Vilenica
- 1995 – Nagroda im. Schillera
- 2004 – Nagroda im. Siegfrieda Unselda
- 2009 – Nagroda Franza Kafki[2]
- 2014 – Międzynarodowa Nagroda im. Ibsena[3]
- 2019 – Nagroda Nobla w dziedzinie literatury
Twórczość
- Szerszenie (Die Hornissen) – powieść, 1966
- Publiczność zwymyślana (Publikumsbeschimpfung und andere Sprechstücke) – dramat, prawykonanie reż. Claus Peymann, 1966
- Powitanie rady nadzorczej (Begrüßung des Aufsichtsrates), 1967
- Der Hausierer, 1967
- Kaspar (Kaspar), 1967
- Deutsche Gedichte, 1969
- Świat wewnętrzny świata zewnętrznego świata wewnętrznego (Die Innenwelt der Außenwelt der Innenwelt), 1969.
- Prosa, Gedichte, Theaterstücke, Hörspiele, Aufsätze, 1969
- Terminator. Sztuka bez słów (Das Mündel will Vormund sein) – dramat, reż. Claus Peymann, Theater am Turm, 1969
- Strach bramkarza przed jedenastką (Die Angst des Tormanns beim Elfmeter) – scenariusz, 1970, zekranizowany przez Wima Wendersa, ORF, WDR, 1972
- Geschichten aus dem Wienerwald von Ödön von Horváth – streszczenie, 1970
- Wind und Meer. Vier Hörspiele, 1970
- Chronik der laufenden Ereignisse, 1971
- Konno przez Jezioro Bodeńskie (Der Ritt über den Bodensee), 1971
- Krótki list na długie pożegnanie (Der kurze Brief zum langen Abschied), 1972
- Ich bin ein Bewohner des Elfenbeinturms, 1972
- Stücke 1, 1972
- Pełnia nieszczęścia (Wunschloses Unglück), 1972
- Die Unvernünftigen sterben aus – dramat, 1973, reż. Horst Zankl, Zurych: Theater am Neumarkt, 1974
- Stücke 2, 1973
- Als das Wünschen noch geholfen hat. Gedichte, Aufsätze, Texte, Fotos, 1974
- Der Rand der Wörter. Erzählungen, Gedichte, Stücke, 1975
- Godzina prawdziwych odczuć (Die Stunde der wahren Empfindung), 1975
- Fałszywy ruch (Falsche Bewegung), 1975
- Leworęczna kobieta (Die linkshändige Frau), 1976, ekranizacja 1977
- Das Ende des Flanierens. Gedichte, 1977
- Das Gewicht der Welt. Ein Journal, 1977
- Langsame Heimkehr, 1979
- Die Lehre der Sainte-Victoire, 1980
- Über die Dörfer, 1981
- Kindergeschichte, 1981
- Die Geschichte des Bleistifts, 1982
- Der Chinese des Schmerzes, 1983
- Phantasien der Wiederholung, 1983
- Die Wiederholung, 1986
- Niebo nad Berlinem (Der Himmel über Berlin), wraz z Wimem Wendersem, 1987
- Die Abwesenheit. Ein Märchen, 1987, ekranizacja w reżyserii autora 1992
- Gedichte, 1987
- Popołudnie pisarza (Nachmittag eines Schriftstellers), 1987
- Das Spiel vom Fragen oder Die Reise zum sonoren Land, 1989
- Esej o zmęczeniu (Versuch über die Müdigkeit), 1989
- Noch einmal für Thukydides, 1990
- Versuch über die Jukebox, 1990
- Pożegnanie marzyciela z Dziewiątym Krajem. Rzeczywistość, która przeminęła: wspomnienie o Słowenii (Abschied des Träumers vom Neunten Land), 1991
- „Esej o dobrze spędzonym dniu (Versuch über den geglückten Tag. Ein Wintertagtraum, 1991
- Godzina, w której nie wiedzieliśmy nic o sobie nawzajem (Die Stunde, da wir nichts voneinander wußten. Ein Schauspiel), 1992, prapremiera w reż. Clausa Peymanna, Wiedeń, Burgtheater, 1992
- Die Theaterstücke, 1992
- Drei Versuche. Versuch über die Müdigkeit. Versuch über die Jukebox. Versuch über den geglückten Tag, 1992
- Langsam im Schatten. Gesammelte Verzettelungen 1980-1992, 1992
- Die Kunst des Fragens, 1994
- Mój rok w zatoce niczyjej (Mein Jahr in der Niemandsbucht. Ein Märchen aus den neuen Zeiten), 1994
- Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii (Eine winterliche Reise zu den Flüssen Donau, Save, Morawa und Drina oder Gerechtigkeit für Serbien), 1996
- Sommerlicher Nachtrag zu einer winterlichen Reise, 1996
- Zurüstungen für die Unsterblichkeit. Königsdrama – dramat, reż. Claus Peymann, Wiedeń, Burgtheater, 1997
- Pewnej ciemnej nocy wyszedłem z mojego cichego domu (In einer dunklen Nacht ging ich aus meinem stillen Haus), 1997
- Am Felsfenster morgens. Und andere Ortszeiten 1982-1987, 1998
- Ein Wortland. Eine Reise durch Kärnten, Slowenien, Friaul, Istrien und Dalmatien wraz z Liesl Ponger, 1998
- Podróż w czółnie albo scenariusz do filmu o wojnie (Die Fahrt im Einbaum oder Das Stück zum Film vom Krieg) – dramat, 1999, prapramiera w Wiedniu
- Lucie im Wald mit den Dingsda. Mit 11 Skizzen des Autors, 1999
- Unter Tränen fragend. Nachträgliche Aufzeichnungen von zwei Jugoslawien-Durchquerungen im Krieg, März und April 1999, 2000
- Der Bildverlust oder Durch die Sierra de Gredos, 2002
- Mündliches und Schriftliches. Zu Büchern, Bildern und Filmen 1992–2000, 2002
- Untertagblues. Ein Stationendrama, 2003
- Sophokles: Ödipus auf Kolonos, 2003, przekład
- Don Juan: Sam o sobie opowiada (Don Juan (erzählt von ihm selbst)), 2004
- Die Tablas von Daimel, 2005
- Gestern unterwegs, 2005
Przekłady
Handke tłumaczył dzieła następujących autorów: Adonis, Ajschylos, Dimitri T. Analis, Bruno Bayen, Emmanuel Bove, René Char, Jean Genet, Georges-Arthur Goldschmidt, Julien Green, Gustav Januš, Patrick Modiano, Florjan Lipuš, Walker Percy, Francis Ponge, William Szekspir, Sofokles
Zobacz też
Przypisy
- ↑ The Nobel Prize in Literature 2019 [online], Nobel Media AB 2019, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (ang.).
- ↑ Cena Franze Kafky. Společnost Franze Kafky. [dostęp 2014-09-19]. (cz.).
- ↑ Międzynarodowa Nagroda im. Ibsena(ang.)
- ISNI: 0000000121213994
- VIAF: 14771032
- ULAN: 500352646
- LCCN: n50017858
- GND: 118545574
- NDL: 00442366
- LIBRIS: 1zcfg81k41j63gs
- BnF: 11906831s
- SUDOC: 02691395X
- SBN: CFIV024226
- NLA: 36587412
- NKC: jn19990003131
- DBNL: hand001
- BNE: XX852358
- NTA: 068638760
- BIBSYS: 90061129
- CALIS: n2011379404
- CiNii: DA00129958
- Open Library: OL4331550A
- PLWABN: 9810646549805606
- NUKAT: n94203263
- J9U: 987007262218105171
- PTBNP: 41482
- CANTIC: a11090765
- LNB: 000202246
- NSK: 000009007
- BNA: 000056941
- CONOR: 6329443
- BNC: 000038225
- ΕΒΕ: 61632
- BLBNB: 000235423
- KRNLK: KAC199611412
- LIH: LNB:V*16078;=BI, LNB:V*143803;=BF