Trebonian Gallus

Trebonian Gallus Gaius Vibius Trebonianus Gallus
— Imperator Caesar Gaius Vibius Trebonianus Gallus Augustus —
Cesarz rzymski
Okres panowania	od 251 do lipca 253
Dane biograficzne
Data i miejsce urodzenia	206 Perugia
Data i miejsce śmierci	lipiec 253 pod Interamną
Moneta

Gaius Vibius Trebonianus Gallus (ur. 206 w Perugii^{[potrzebny przypis]}, zm. lipiec 253) – cesarz rzymski w latach 251–253.

Rodzina

Trebonian Gallus pochodził ze starego rodu Wibiuszów. Ożenił się z Afinią Geminą Baebianą, miał z nią syna Gaiusa Vibiusa Volusianusa i córkę Vibię Gallę.^{[potrzebny przypis]}

Objęcie władzy

W czasie wojny cesarza Decjusza z Karpami i Gotami pustoszącymi prowincje nad dolnym Dunajem w latach 250-251, Gallus był zarządcą prowincji Mezja Dolna. Został wybrany cesarzem przez legiony po śmierci cesarza w przegranej przez Rzymian bitwie (w czerwcu 251 r.) z Gotami dowodzonymi przez wodza Kniwę. Jego pierwszą decyzją było zawarcie porozumienia ze zwycięskimi Gotami - zgodzili się oni opuścić granicę imperium, ale zatrzymali jeńców i łupy oraz mieli otrzymywać co roku pieniądze. Gallus udał się następnie do Rzymu, gdzie senat zatwierdził go na stanowisku cesarza. W mieście przebywał młodszy syn Decjusza, Hostylian, noszący od niedawna tytuł augusta. Gallus adoptował go i uczynił formalnym współwładcą, natomiast swojemu rodzonemu synowi, Woluzjanowi, nadał tytuł cezara. Po paru miesiącach Hostylian zmarł w wyniku epidemii dżumy, która przybyła do Italii w 248 r.

Polityka wewnętrzna

Gallus nigdy już nie opuścił Italii, zyskując w ten sposób opinię leniwego władcy. Prześladował chrześcijan, choć jego działania było lokalne i nieudolnie zorganizowane. Zaniedbał obronę granic, co zachęciło wrogów imperium do działania, a samemu cesarzowi przyniosło utratę zaufania armii.

Najazd perski

W 251 r. król perski Szapur I zajął Armenię, której król, Tiridates II, pozbawiony władzy uciekł na teren imperium rzymskiego. Szapur uznał udzielenie schronienia uciekinierowi za złamanie porozumienia jakie zawarł z cesarzem Filipem i rozpoczął wojnę z Rzymem. W 252 r. zaatakował w Mezopotamii i Kapadocji, oraz zajął ważne miasto - Antiochię. Do 253 r. pustoszył okolice Antiochii, spotykając się z oporem zorganizowanym przez lokalne władze m.in. Samsigeramusa z Emesy i Odenathusa z Palmyry. Szapur w końcu opuścił obszar imperium rzymskiego nie uzyskując żadnych zdobyczy terytorialnych.

Bunt Emiliana

Tymczasem nad dolnym Dunajem Goci, którzy zgodnie z porozumieniem zawartym z Gallusem mieli opuścić granice cesarstwa zatrzymali się w Dobrudży. Legiony rzymskie nad Dunajem rozgoryczone nieobecnością cesarza, dały się przekonać latem 253 r. nowemu zarządcy Mezji, Emilianowi, by na własną rękę zaatakować barbarzyńców. Na skutek tych wydarzeń żołnierze obwołali Emiliana cesarzem, a ten na ich czele ruszył do Italii by przejąć władzę w państwie. Wódz gocki Kniwa skorzystał z osłabienia obrony granicy i ponownie wkroczył na teren cesarstwa rzymskiego. Jego armie zapędziły się aż do Macedonii, co wywołało panikę w Grecji - w Atenach pośpiesznie odbudowywano stare mury obronne, a w Termopilach i na Istmie Korynckim przygotowywano umocnienia.

Gallus na wieść o uzurpacji Emiliana zlecił senatorowi Walerianowi zebranie armii z prowincji zaaplejskich, jednak posiłki te przybyły za późno. Pod koniec lipca 253 r. Gallus i Emilian stanęli naprzeciwko siebie pod Interamną na północ od Rzymu, lecz zanim doszło do bitwy Gallus i jego syn, Woluzjan, zostali zamordowani przez własnych żołnierzy, którzy przeszli na stronę przeciwnika. Emiliana wkrótce spotkał podobny los, kiedy jego armia spotkała się we wrześniu 253 r. z dowodzoną przez Waleriana - zginął z rąk własnych żołnierzy, a cesarzem został Walerian.

Bibliografia

• John Drinkwater: Maximinus to Diocletian and the 'crisis'. W: The Cambridge Ancient History: The Crisis of Empire, A.D. 193-337. Alan K. Bowman (red.), Peter Garnsey (red.), Averil Cameron (red.). T. XII. Cambridge University Press, 2005. ISBN 978-0-521-30199-2. (ang.)