Trebonian Gallus
| ||||
| ||||
Cesarz rzymski | ||||
Okres | od 251 do lipca 253 | |||
Dane biograficzne | ||||
Data i miejsce urodzenia | 206 Perugia | |||
Data i miejsce śmierci | lipiec 253 pod Interamną | |||
Moneta | ||||
![]() |
Gaius Vibius Trebonianus Gallus (ur. 206 w Perugii[potrzebny przypis], zm. lipiec 253) – cesarz rzymski w latach 251–253.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Trebonian Gallus pochodził ze starego rodu Wibiuszów. Ożenił się z Afinią Geminą Baebianą, miał z nią syna Gaiusa Vibiusa Volusianusa i córkę Vibię Gallę.[potrzebny przypis]
Objęcie władzy[edytuj | edytuj kod]
W czasie wojny cesarza Decjusza z Karpami i Gotami pustoszącymi prowincje nad dolnym Dunajem w latach 250-251, Gallus był zarządcą prowincji Mezja Dolna[1]. Został wybrany cesarzem przez legiony po śmierci cesarza w przegranej przez Rzymian bitwie (w czerwcu 251 r.) z Gotami dowodzonymi przez wodza Kniwę[2]. Jego pierwszą decyzją było zawarcie porozumienia ze zwycięskimi Gotami - zgodzili się oni opuścić granicę imperium, ale zatrzymali jeńców i łupy oraz mieli otrzymywać co roku pieniądze[3]. Gallus udał się następnie do Rzymu, gdzie senat zatwierdził go na stanowisku cesarza[3]. W mieście przebywał młodszy syn Decjusza, Hostylian, noszący od niedawna tytuł augusta[2]. Gallus adoptował go i uczynił formalnym współwładcą, natomiast swojemu rodzonemu synowi, Woluzjanowi, nadał tytuł cezara[3]. Po paru miesiącach Hostylian zmarł w wyniku epidemii dżumy, która przybyła do Italii w 248 r.[3]
Polityka wewnętrzna[edytuj | edytuj kod]
Gallus nigdy już nie opuścił Italii, zyskując w ten sposób opinię leniwego władcy[3]. Prześladował chrześcijan, choć jego działania było lokalne i nieudolnie zorganizowane[3]. Zaniedbał obronę granic, co zachęciło wrogów imperium do działania, a samemu cesarzowi przyniosło utratę zaufania armii[3].
Najazd perski[edytuj | edytuj kod]
W 251 r. król perski Szapur I zajął Armenię, której król, Tiridates II, pozbawiony władzy uciekł na teren imperium rzymskiego[3]. Szapur uznał udzielenie schronienia uciekinierowi za złamanie porozumienia jakie zawarł z cesarzem Filipem i rozpoczął wojnę z Rzymem[3]. W 252 r. zaatakował w Mezopotamii i Kapadocji, oraz zajął ważne miasto - Antiochię[3]. Do 253 r. pustoszył okolice Antiochii, spotykając się z oporem zorganizowanym przez lokalne władze m.in. Samsigeramusa z Emesy i Odenathusa z Palmyry[3]. Szapur w końcu opuścił obszar imperium rzymskiego nie uzyskując żadnych zdobyczy terytorialnych[3].
Bunt Emiliana[edytuj | edytuj kod]
Tymczasem nad dolnym Dunajem Goci, którzy zgodnie z porozumieniem zawartym z Gallusem mieli opuścić granice cesarstwa zatrzymali się w Dobrudży[3]. Legiony rzymskie nad Dunajem rozgoryczone nieobecnością cesarza, dały się przekonać latem 253 r. nowemu zarządcy Mezji, Emilianowi, by na własną rękę zaatakować barbarzyńców[4]. Na skutek tych wydarzeń żołnierze obwołali Emiliana cesarzem, a ten na ich czele ruszył do Italii by przejąć władzę w państwie[5]. Wódz gocki Kniwa skorzystał z osłabienia obrony granicy i ponownie wkroczył na teren cesarstwa rzymskiego. Jego armie zapędziły się aż do Macedonii, co wywołało panikę w Grecji - w Atenach pośpiesznie odbudowywano stare mury obronne, a w Termopilach i na Istmie Korynckim przygotowywano umocnienia[5].
Gallus na wieść o uzurpacji Emiliana zlecił senatorowi Walerianowi zebranie armii z prowincji zaaplejskich, jednak posiłki te przybyły za późno[5]. Pod koniec lipca 253 r. Gallus i Emilian stanęli naprzeciwko siebie pod Interamną na północ od Rzymu, lecz zanim doszło do bitwy Gallus i jego syn, Woluzjan, zostali zamordowani przez własnych żołnierzy, którzy przeszli na stronę przeciwnika[5]. Emiliana wkrótce spotkał podobny los, kiedy jego armia spotkała się we wrześniu 253 r. z dowodzoną przez Waleriana - zginął z rąk własnych żołnierzy, a cesarzem został Walerian[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- John Drinkwater: Maximinus to Diocletian and the 'crisis'. W: The Cambridge Ancient History: The Crisis of Empire, A.D. 193-337. Alan K. Bowman (red.), Peter Garnsey (red.), Averil Cameron (red.). T. XII. Cambridge University Press, 2005. ISBN 978-0-521-30199-2. (ang.)