Klonazepam
![]() |
Ten artykuł należy dopracować |
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
C15H10ClN3O3 | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
315,71 g/mol | ||||||||||||||||
Wygląd |
lekko żółty proszek[2] | ||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||
Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||
ATC | |||||||||||||||||
Legalność w Polsce | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
|
Klonazepam (łac. clonazepamum) – organiczny związek chemiczny z grupy benzodiazepin, stosowany jako lek psychotropowy o silnym i długotrwałym działaniu przeciwdrgawkowym i przeciwlękowym. Profilem działania przypomina fenobarbital[3].
Działanie[edytuj | edytuj kod]
Działa na struktury ośrodkowego układu nerwowego, głównie na układ limbiczny i podwzgórze (ułatwia przekaźnictwo GABA-ergiczne). Działanie objawia się silnym i długotrwałym efektem przeciwdrgawkowym. Jest jedną z najsilniejszych benzodiazepin, wykazuje silne powinowactwo do ośrodkowego receptora benzodiazepinowego[4]. Klonazepam działa również przeciwlękowo, uspokajająco, umiarkowanie nasennie i zmniejsza napięcie mięśni szkieletowych.
Lek dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego. Całkowity czas działania wynosi powyżej 24 godzin. Czas połowicznego rozpadu wynosi 30-40 h. Przenika przez barierę krew – płyn mózgowo-rdzeniowy i przez łożysko. Ulega przemianie w wątrobie do aminoklonazepamu o znikomo małej aktywności wobec receptora benzodiazepinowego.
Wykazano, że klonazepam zmniejsza aktywność serotoninergiczną neuronów, działając jako antagonista receptorów postsynaptycznych 5-HT1A[5][6].
Wskazania[edytuj | edytuj kod]
Leczenie i zapobieganie napadom padaczki u dorosłych i u dzieci, także w leczeniu skojarzonym, somnambulizmu, w różnego typu formach wzmożonego napięcia mięśniowego, przełomy psychomotoryczne. Bezsenność i zaburzenia snu (szczególnie u chorych z organicznym uszkodzeniem OUN). Tłumienie lęków. (Obecnie w tych zaburzeniach nie jest stosowany rejestracyjnie). Niekiedy wspomagająco w neuralgiach. Leczenie wspomagające w psychozach. Obecne wskazania rejestracyjne dopuszczają stosowanie klonazepamu tylko do leczenia padaczek, głównie z uwagi na znaczny potencjał uzależniający[7].
Przeciwwskazania[edytuj | edytuj kod]
- nadwrażliwość na benzodiazepiny
- zaburzenia oddychania i ciężka niewydolność oddechowa
- miastenia
- jaskra z zamkniętym kątem przesączania
- zaburzenia świadomości
- znaczne zaburzenie czynności wątroby
- leku nie należy stosować podczas ciąży i w okresie karmienia piersią.
Dopuszcza się jego stosowanie, gdy podanie leku matce jest bezwzględnie konieczne. Długotrwałe stosowanie leku prowadzi do stopniowego osłabienia działania w wyniku rozwoju zjawiska tolerancji. Należy unikać długotrwałego podawania leku u osób w wieku podeszłym, ze względu na nasilenie działań niepożądanych w tej grupie wiekowej. Ze względu na możliwość interakcji z klonazepamem, inne leki można stosować po uzgodnieniu z lekarzem. Należy zachować ostrożność podczas podawania leku osobom z zaburzeniami czynności wątroby i nerek, z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych i u pacjentów z uzależnieniem alkoholowym oraz z zaburzeniami osobowości. W przypadku wystąpienia reakcji paradoksalnych (stany pobudzenia psychoruchowego, bezsenność) należy przerwać leczenie.
Klonazepam wykazuje znaczny potencjał uzależniający. Nawet krótkotrwałe przyjmowanie leku może doprowadzić do uzależnienia psychofizycznego oraz wystąpienia zespołu odstawiennego w przypadku nagłego odstawienia. Zespół odstawienny charakteryzuje się niepokojem psychoruchowym, drgawkami i (lub) stanami padaczkowymi - (niebezpieczne dla życia), urojeniami, omamami, depersonalizacją, wzmożoną drażliwością, bezsennością, i obniżeniem nastroju. Czas leczenia powinien być jak najkrótszy i nie powinien przekroczyć kilku tygodni włącznie z okresem stopniowego odstawiania leku. Maksymalna dawka dobowa (u dorosłych): 20 mg[8], Stosować najniższe skuteczne dawki[9].
Przedawkowanie[edytuj | edytuj kod]
W wyniku przedawkowania mogą wystąpić objawy:
- senność
- dezorientacja
- niewyraźna mowa
- utrata przytomności
- połączenie z alkoholem lub z lekami działającymi hamująco na OUN może doprowadzić do śmierci.
Postępowanie w przedawkowaniu sprowadza się do opróżnienia żołądka (wymioty lub płukanie żołądka), oraz do monitorowania podstawowych czynności życiowych (oddech, tętno, ciśnienie tętnicze). Specyficznym antidotum jest flumazenil.
Działania niepożądane[edytuj | edytuj kod]
Działania niepożądane, zwłaszcza te niepowiązane bezpośrednio z działaniem na OUN, pojawiają się zwykle w przypadku przewlekłego stosowania. Pacjenci donosili o takich niechcianych objawach, jak:
- senność (somnolencja)
- ospałość
- zaburzenia koordynacji ruchowej
- zmiany w zachowaniu
- zaburzenia czynności układu nerwowego
- ruchy pląsawicopodobne
- podwójne widzenie
- oczopląs
- niewyraźna mowa
- dyzartria
- bóle głowy
- zawroty głowy
- niedowład połowiczy
- Zaburzenia psychiczne:
- stan dezorientacji
- stan umiarkowanej euforii
- depresja
- zaburzenia kojarzenia
- labilność emocjonalna
- bezsenność
- omamy
- zaburzenia libido
- infantylność
- Zaburzenia układu oddechowego:
- objawy zapalenia górnych dróg oddechowych
- płytki oddech
- osłabienie czynności oddechowych
- Zaburzenia układu sercowo-naczyniowego:
- uczucie kołatania serca
- spadek ciśnienia tętniczego
- Zaburzenia skórne:
- wypadanie włosów lub nadmierne owłosienie
- wysypki skórne
- obrzęki twarzy i stawów skokowych
- Zaburzenia układu pokarmowego:
- Brak lub zwiększenie apetytu
- nalot na języku
- owrzodzenia i bolesność dziąseł
- zapalenie błony śluzowej żołądka
- nudności
- biegunka lub zaparcia
- powiększenie wątroby
- Zaburzenia układu moczowo-płciowego:
- bolesne lub mimowolne oddawanie moczu
- oddawanie moczu w nocy
- Zaburzenia układu krwionośnego:
- niedokrwistość
- zmniejszenie liczby leukocytów
- zmniejszenie liczby płytek krwi
- zwiększenie liczby granulocytów eozynochłonnych we krwi
Interakcje[edytuj | edytuj kod]
- Klonazepam nasila działanie wszystkich środków hamujących działanie OUN
- Spożywanie alkoholu w czasie zażywania klonazepamu i kilka dni po zakończeniu jego stosowania, oprócz sumowania się działania hamującego na OUN, może doprowadzić do wystąpienia reakcji paradoksalnych, takich jak pobudzenie psychoruchowe, agresywne zachowania (upojenie patologiczne).
- Działanie klonazepamu może zostać osłabione lub zmienione przez palenie tytoniu, zażywanie produktów zawierających kofeinę i innych stymulantów. Dochodzi do osłabiania działania stymulantów przez stosowany jednocześnie klonazepam. Może dojść wówczas również do zmiany działania klonazepamu i wystąpienia specyficznych objawów paradoksalnych oraz innych objawów psychicznych. Zjawiska takie obserwowano nawet przy nikotynie, palenie tytoniu nie jest w trakcie kuracji zalecane[10][11].
Ostrzeżenia[edytuj | edytuj kod]
- nie łączyć z alkoholem etylowym,
- bezwzględnie nie łączyć z innymi benzodiazepinami, barbituranami, silnymi opioidami. Wysokie ryzyko śmiertelnego zahamowania OUN.[12]
- stosowanie klonazepamu prowadzi do stopniowego osłabienia jego działania, w wyniku rozwoju zjawiska tolerancji
- przyjmowanie klonazepamu doprowadza do uzależnienia psychofizycznego
- problemy życia codziennego nie są wskazaniem do zażywania klonazepamu
- w dużych dawkach może spowodować tzw. deficyt lęku oraz niepamięć następczą po zmetabolizowaniu (jednak ze względu na stosunkowo niską rozpuszczalność w tłuszczu amnezja jest mniejsza niż w przypadku innych silnie działających benzodiazepin[13])
- podczas stosowania klonazepamu i do 3 dni po jego zakończeniu nie należy prowadzić pojazdów i obsługiwać urządzeń mechanicznych
Przewlekły zespół odstawienia[edytuj | edytuj kod]
U niektórych osób po odstawieniu przewlekle stosowanych benzodiazepin występuje przedłużający się zespół odstawienia. Objawy mogą utrzymywać się niekiedy nawet do kilku miesięcy. W niektórych przypadkach przewlekły zespół odstawienia mógł powstać ze względu na fizykochemiczne uszkodzenia neuronów, które mogą być stałe lub powoli odwracające się[14].
Preparaty dostępne w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- Clonazepamum TZF – tabletki lub roztwór do wstrzykiwań[15]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Farmakopea Polska VI, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2002, s. 1176, ISBN 83-88157-18-3 .
- ↑ Klonazepam (nr C1277) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck KGaA). [dostęp 2018-03-31].
- ↑ M. Sullivan i inni, Phenobarbital versus clonazepam for sedative-hypnotic taper in chronic pain patients. A pilot study, „Annals of Clinical Psychiatry”, 5 (2), 1993, s. 123–128, DOI: 10.3109/10401239309148974, PMID: 8348204 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ H.C. Rosenberg , E.I. Tietz , T.H. Chiu , Tolerance to anticonvulsant effects of diazepam, clonazepam, and clobazam in amygdala-kindled rats, „Epilepsia”, 30 (3), 1989, s. 276–285, DOI: 10.1111/j.1528-1157.1989.tb05299.x, PMID: 2721464 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ J. Pratt i inni, Clonazepam induces decreased serotoninergic activity in the mouse brain, „Neuropharmacology”, 18 (10), 1979, s. 791–799, DOI: 10.1016/0028-3908(79)90024-8, PMID: 160018 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ H.R. Wagner , A. Reches , S. Fahn , Clonazepam-induced up-regulation of serotonin1 binding sites in frontal cortex of rat, „Neuropharmacology”, 24 (10), 1985, s. 953–956, DOI: 10.1016/0028-3908(85)90121-2, PMID: 2415867 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Klonazepam - Medycyna Praktyczna: opis, ceny, refundacja, www.mp.pl [dostęp 2019-11-18] .
- ↑ Klonazepam (clonazepam), Medycyna praktyczna dla lekarzy [dostęp 2019-10-16] .
- ↑ Klonopin Addiction and Abuse - Clonazepam Abuse - Addiction Center, AddictionCenter [dostęp 2019-11-18] (ang.).
- ↑ Clonazepamum TZF. Charakterystyka produktu leczniczego. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczcych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. [dostęp 2019-10-16].
- ↑ H.D. Desai , J. Seabolt , M.W. Jann , Smoking in patients receiving psychotropic medications: a pharmacokinetic perspective, „CNS drugs”, 15 (6), 2001, s. 469–494, DOI: 10.2165/00023210-200115060-00005, PMID: 11524025 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Klonopin (Clonazepam): Side Effects, Interactions, Warning, Dosage & Uses, RxList [dostęp 2019-11-18] (ang.).
- ↑ Charles E. Griffin i inni, Benzodiazepine pharmacology and central nervous system-mediated effects, „The Ochsner Journal”, 13 (2), 2013, s. 214–223, PMID: 23789008, PMCID: PMC3684331 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ H. Ashton , Protracted withdrawal syndromes from benzodiazepines, „Journal of Substance Abuse Treatment”, 8 (1-2), 1991, s. 19–28, DOI: 10.1016/0740-5472(91)90023-4, PMID: 1675688 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Preparaty zawierające: klonazepam (clonazepam), Medycyna praktyczna dla lekarzy [dostęp 2019-10-16] .
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Małgorzata Rzewuska , Leczenie zaburzeń psychicznych, wyd. 3, Warszawa: PZWL, 2006, ISBN 83-200-3354-3 .[potrzebny numer strony]