Flunitrazepam
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C16H12FN3O3 | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
313,28 g/mol | |||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
biały lub żółtawy krystaliczny proszek | |||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||
| Legalność w Polsce | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Flunitrazepam – związek organiczny, pochodna benzodiazepiny zsyntetyzowana w 1962 roku przez absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego Leona Sternbacha (1908–2005). Opatentowany w roku 1970. Próby kliniczne rozpoczęto w roku 1972, natomiast wprowadzono do lecznictwa w 1975 roku (Szwajcaria) pod nazwą handlową Rohypnol przez koncern farmaceutyczny Hoffmann-La Roche początkowo w Europie, a od 1980 r. do lecznictwa światowego. W 1984 roku preparat wprowadzono do polskiego lecznictwa[4]. W szczytowym okresie Rohypnol był dostępny w ponad 80 krajach[5][6].
Flunitrazepam klinicznie odznacza się bardzo silnym działaniem hipnotycznym (nasennym). Wykazuje także działanie sedatywne, anksjolityczne, miorelaksacyjne oraz względnie słabe (w porównaniu z klonazepamem) przeciwdrgawkowe[7]. Spośród innych związków z tej grupy chemicznej wyróżnia się dużą siłą działania, np. jego działanie jest ok. 10 razy silniejsze niż diazepamu[8]. Wykazuje duże powinowactwo do ośrodkowego receptora benzodiazepinowego. Stosowany jest w premedykacji przed zabiegami chirurgicznymi oraz jako lek nasenny w klinicznie poważnych zaburzeniach snu, w których inne leki są przeciwwskazane lub nieskuteczne[9]. Podany doustnie w jednorazowej dawce 2 mg wywołuje w ciągu 20 minut długotrwały sen (7–8 godzin)[10]. Objawy zatrucia flunitrazepamem obejmują odhamowanie zachowań i obniżenie stanu świadomości, które może gwałtownie postępować aż do śpiączki[11].
Metabolizm[edytuj | edytuj kod]
Flunitrazepam jest bardzo łatwo wchłaniany z przewodu pokarmowego, osiągając po 60–70 minutach maksymalne stężenie we krwi. Okres półtrwania wynosi 16–35 h. Silnie wiąże się z białkami osocza krwi (78%), uzyskując objętość dystrybucji 3–5 l/kg. Związek jest intensywnie metabolizowany w ustroju (zaledwie 0,2% przyjętej dawki jest wydalane w formie niezmienionej) poprzez redukcję w wątrobie grupy nitrowej do aminowej, z wytworzeniem głównego metabolitu 7-aminoflunitrazepamu ulegającego dalszym, wielorakim szlakom metabolicznym – przemianie do 7-acetamidoflunitrazepamu (poprzez acetylację), desmetyloflunitrazepamu (poprzez N-demetylację), 3-hydroksyflunitrazepamu (poprzez 3-hydroksylację). Metabolity z grupą hydroksylową ulegają sprzęganiu z kwasem glukuronowym do odpowiednich glukuronianów[8].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Po połączeniu z alkoholem powoduje trwającą kilka godzin amnezję. Ta właściwość flunitrazepamu sprawia, że bywa on używany w celach przestępczych jako składnik pigułki gwałtu. Z tego powodu w wielu krajach został wycofany z lecznictwa, a w tych których pozostał zaostrzono nad nim kontrolę, np. w Holandii i Niemczech jest dostępny wyłącznie na tzw. receptę narkotyczną (niem. Betäubungsmittelrezept lub BtM-Rezept)[12].
Tabletki Rohypnolu produkowane przed 1997 rokiem były niepowlekane, koloru białego, co ułatwiało ich podstępne podanie, np. w drinkach. Z tego względu w 1998 roku ówczesny producent (Roche) opracował nową postać farmaceutyczną tabletek powlekanych, dodając do ich rdzenia niebieski barwnik (indygotynę)[13]. Jednak w niektórych krajach (m.in. w Belgii) są dostępne generyczne preparaty flunitrazepamu w niepowlekanych i niebarwionych tabletkach. Dawniej Rohypnol był produkowany także w ampułkach (iniekcje dożylne) i w czopkach[14][15].
W 2013 roku koncern Roche zakończył globalnie produkcję Rohypnolu, odsprzedając licencję na lek innym producentom – Cheplapharm GmbH (Niemcy), Eisai Co., Ltd. (Japonia), CPS Cito Pharma Services GmbH (Szwajcaria)[16][17].
W USA flunitrazepam wycofano z lecznictwa 1996 r. Został zaklasyfikowany jako substancja o dużym potencjale nadużycia i braku zastosowań medycznych[18].
Preparaty – Polska[edytuj | edytuj kod]
Do 2006 roku preparat był w Polsce zarejestrowany i dostępny w aptekach pod nazwą handlową: Rohypnol[19]. Obecnie brak preparatów zawierających flunitrazepam zarejestrowanych w Polsce[20].
W Polsce flunitrazepam należy do wykazu środków psychotropowych w grupie III-P, co jest wyjątkiem wśród innych pochodnych benzodiazepiny (większość należy do grupy IV-P).
Preparaty dostępne w krajach Europy[edytuj | edytuj kod]
- Rohypnol tabletki powlekane / Cheplapharm Arzneimittel GmbH (Niemcy)[21][22] / CPS Cito Pharma Services GmbH (Szwajcaria)[23][24].
W Polsce dostępne w aptekach wyłącznie w trybie importu docelowego[25][26].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Flunitrazepam, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01544 (ang.).
- ↑ Flunitrazepam, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 22 września 2019, numer katalogowy: F9261 [dostęp 2023-01-23]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Flunitrazepam, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 3380 [dostęp 2023-01-23] (ang.).
- ↑ USL (1984).
- ↑ Erika M Alapi and Janos Fischer. Table of Selected Analogue Classes. Part III of Analogue-based Drug Discovery Eds Janos Fischer, C. Robin Ganellin. John Wiley & Sons, 2006 ISBN 978-3-527-60749-5 Pg 537 which refers to US patent 3,116,203 Oleaginous systems.
- ↑ Jenny Bryan for The Pharmaceutical Journal, Landmark drugs: The discovery of benzodiazepines and the adverse publicity that followed, 18.09.2009.
- ↑ Pharmindex – Apteka 2002 r. – s. 936.
- ↑ a b {{Cytuj pismo |autor = Bogdan Szukalski, Marta Bykas-Strękowska, Dariusz Błachut, Ewa Taracha |tytuł = Flunitrazepam – benzodiazepina wykorzystywana w celach przestępczych. Identyfikacja metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas (GC/MS) |url = http://ain.ipin.edu.pl/archiwum/2002/3/AiN_3-2002-10.pdf |czasopismo = Alkoholizm i Narkomania |wydanie = 3 |wolumin = 15 |strony = 355–365 |data = 2002 |archiwum = http://web.archive.org/web/20141109140315/http://www.ipin.edu.pl/ain/archiwum/2002/3/AiN_3-2002-10.pdf |zarchiwizowano = 2014-11-09--> |data dostępu = 2017-05-16
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Małgorzata Rzewuska: Leczenie zaburzeń psychicznych. Wyd. 3. Warszawa: PZWL, 2006. ISBN 83-200-3354-3.
