Przejdź do zawartości

Województwo podlaskie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wnuk-pl (dyskusja | edycje)
905 edycji
→‎Zabytki: +trochę linków wewn.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
Linia 207: Linia 207:


Ważniejsze zabytki województwa (''do uzupełnienia'').
Ważniejsze zabytki województwa (''do uzupełnienia'').

'''Średniowiecze'''
'''Średniowiecze'''


Linia 229: Linia 228:
* Klasztor dominikanów z kościołem św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika w Choroszczy (poł. XVIII w.)
* Klasztor dominikanów z kościołem św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika w Choroszczy (poł. XVIII w.)
* Zaspół klasztorny O.O. Kapucynów w Łomży (1770-1798)
* Zaspół klasztorny O.O. Kapucynów w Łomży (1770-1798)
* Ratusz w Bielsku Podlaskim
* Pałac w Pawłowiczch koło Sokółki
* Synagoga w Orli
* Klasztor Bernardynów w Tykocinie (1771-1791)
* Klasztor Bernardynów w Tykocinie (1771-1791)


'''Klasycyzm'''
'''Klasycyzm'''
* [[Kościół pw. Narodzenia NMP i św. Mikołaja w Bielsku Podlaskim]]

* [[Cerkiew św. Mikołaja w Białymstoku|Sobór św. Mikołaja]] w Białymstoku (1843-1846)
* [[Cerkiew św. Mikołaja w Białymstoku|Sobór św. Mikołaja]] w Białymstoku (1843-1846)
* [[Cmentarz Katedralny w Łomży]]
* [[Cmentarz Katedralny w Łomży]]


'''Wiek XIX'''
'''Wiek XIX'''

* Pałac Lubomirskich w Białymstoku (II poł. XIX w.)
* Pałac Lubomirskich w Białymstoku (II poł. XIX w.)
* Pałac Hasbacha w Białymstoku (koniec XIX w.)
* Pałac Hasbacha w Białymstoku (koniec XIX w.)
Linia 247: Linia 248:
* Ratusz w Łomży (1822-23)
* Ratusz w Łomży (1822-23)
* Liczne zabytki przy [[Ulica Dworna w Łomży|ul Dwornej w Łomży]]
* Liczne zabytki przy [[Ulica Dworna w Łomży|ul Dwornej w Łomży]]
* Dwór w Wojnówce


'''Wiek XX'''
'''Wiek XX'''

* [[Zespół Kościoła Katedralnego Wniebowzięcia NMP w Białymstoku|Bazylika Wniebowzięcia NMP]] w Białymstoku (1900-1905, neogotycka)
* [[Zespół Kościoła Katedralnego Wniebowzięcia NMP w Białymstoku|Bazylika Wniebowzięcia NMP]] w Białymstoku (1900-1905, neogotycka)
* [[Kościół św. Wojciecha w Białymstoku|Kościół św. Wojciecha]] w Białymstoku (1906-1912, neoromański)
* [[Kościół św. Wojciecha w Białymstoku|Kościół św. Wojciecha]] w Białymstoku (1906-1912, neoromański)

Wersja z 21:54, 14 lut 2007

{{{nazwa}}}
— {{{jednostka}}} —
[[Plik:{{{herb}}}| 100x130px| alt=Herb]] [[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]]
[[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Państwo

 Polska

Siedziba wojewody

{{{stolica}}}

Wojewoda

Jan Dobrzyński

Siedziba sejmiku

{{{siedziba sejmiku}}}

Marszałek

Janusz Krzyżewski (marszałek)

Powierzchnia ({{{rok powierzchni}}})

{{{powierzchnia}}} km²

Populacja ({{{rok ludności}}})
• liczba ludności


{{{liczba ludności}}}

• gęstość

{{{gęstość zaludnienia}}} os./km²

Podział administracyjny
[[Plik:{{{plan}}}|240x240px|alt=Plan {{{dopełniacz nazwy}}}|{{{opis planu}}}]]
{{{opis planu}}}
Liczba miast na prawach powiatu

{{{liczba powiatów (M)}}}

Liczba powiatów

{{{liczba powiatów}}}

Liczba gmin miejskich

{{{liczba gmin (M)}}}

Liczba gmin miejsko-wiejskich

{{{liczba gmin (MW)}}}

Liczba gmin wiejskich

{{{liczba gmin (W)}}}

Położenie na mapie Polski
[[Plik:{{{mapa Polski}}}|240x240px|alt=Położenie na mapie Polski|]]
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]
Informacje w Wikipodróżach
województwo podlaskie I Rzeczypospolitej opisane jest w osobnym artykule

Województwo podlaskie jest jednostką podziału administracyjnego Polski, jednym z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju, w geograficznym środku Europy. Przez jego środek przepływa Narew. Stolicą jest Białystok.

Utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:

Atutami tego województwa jest nieskażone środowisko, z fragmentami pierwotnej puszczy oraz unikalnymi rozlewiskami Biebrzy. Województwo ma charakter rolniczy, lecz coraz większą rolę zaczyna odgrywać turystyka.

Geografia

Dane szczegółowe
Wsie 3272
Sołectwa 3307
Gminy 118
Miasta 36
Powiaty 17
Użytki rolne 1 200 600 ha
Gęstość dróg 52,4 km/100 km²
Dochód na
mieszkańca 		1106 zł
Stopa bezrobocia 14,1%/79 tys. osób (2003)

Położenie

Województwo podlaskie znajduje się na terenie Niziny Podlaskiej, Pojezierza Suwalskiego i Niziny Mazowieckiej.

Województwo podlaskie graniczy z:

Geografia historyczna

Obszar województwa podlaskiego nie pokrywa się z Podlasiem. Tworzy je:

(powiat białostocki, powiat bielskopodlaski, powiat hajnowski, powiat moniecki, część powiatu siemiatyckiego, część powiatu sokólskiego, powiat wysokomazowiecki)

(powiat augustowski, część powiatu grajewskiego, część powiatu sokólskiego, powiat sejneński, powiat suwalski)

(część powiatu grajewskiego, powiat kolneński, powiat łomżyński, powiat zambrowski)

(część powiatu siemiatyckiego)

(część powiatu siemiatyckiego)

Ponadto nie zawiera ono 42% Podlasia - części na południe od Bugu (są to ziemie od Węgrowa po Międzyrzec Podlaski

Miasta

W województwie podlaskim jest 35 miast, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Liczba ludności i powierzchnia wg. GUS z 31 grudnia 2005 r.


Podział administracyjny

Ludność 31.12.2004

Warunki naturalne

W rozległych lasach i puszczach (Puszcza Białowieska, Augustowska, Knyszyńska, Zielona), z których niektóre jako jedyne w Europie zachowały swój pierwotny charakter, można spotkać bogactwo unikatowej fauny i flory. Szata roślinna regionu jest niezwykle bogata i urozmaicona, co sprzyja bogactwu świata zwierząt. Spotkać tu można łosie, wilki, rysie i żubry żyjące w Puszczy Białowieskiej i Knyszyńskiej.

Krajobraz urozmaicony, ukształtowany na północy podczas zlodowacenia bałtyckiego, na pozostałym obszarze podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Najwyższe wzniesienia występują na północy (Rowelska Góra - 298 m n.p.m.), gdzie dominuje krajobraz pagórkowaty pojezierny. Pojezierza: Zachodniosuwalskie, Wschodniosuwalskie, Ełckie) oraz sandrowy pojezierny (Równina Augustowska); w środkowej i południowej części przeważają równiny peryglacjalne (wysoczyzny: Kolneńska, Białostocka, Wysokomazowiecka, Drohiczyńska, Wzgórza Sokólskie, Międzyrzecze Łomżyńskie, Równina Bielska), urozmaicone wcinającymi się w nie kotlinami i dolinami rzek, na zachodzie leży skraj sandrowej Równiny Kurpiowskiej. Na powierzchni przeważają piaski, żwiry, gliny morenowe, a w dolinach i kotlinach rzek iły, piaski i torfy rzeczne.

Klimat w porównaniu z innymi regionami Polski jest bardziej surowy, a Suwałki, są nazywane "polskim biegunem zimna". Jest on pod silnym wpływem mas powietrza kontynentalnego; średnia roczna temperatura powietrza poniżej 7°C, w części północno-wschodniej poniżej 6,5°C. Jest to jeden z chłodniejszych obszarów w kraju (zimy najchłodniejsze w Polsce, poza górami, o temp. poniżej 5,5°C); amplitudy temperatur powyżej 23°C, większe niż przeciętne w kraju. Opady wynoszą średnio 550 mm na południu województwa, do 700 na północy. Z warunków klimatycznych wynika długi okres zalegania pokrywy śnieżnej (ponad 3 miesiące) oraz skrócony okres wegetacyjny roślin 190-205 dni.

Województwo podlaskie należy do najczystszych ekologicznie regionów Polski - najniższa emisja (poza województwem warmińsko-mazurskim) zanieczyszczeń pyłowych (5,4 tys. t) i gazowych (23 tys. t).

Bardzo niska gęstość zaludnienia 61 os./km², największe zaludnienie (poza miastami) w zachodniej i środkowej części województwa podlaskiego; w Białymstoku i okolicach mieszka 1/3 ludności; niższy od średniej krajowej stopień urbanizacji 57,8%; wyższy przyrost naturalny 1,2, ujemne saldo migracji (0,6);

Podlaskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym w Polsce pod względem etnicznym i kulturowym. Od stuleci sąsiadują tu różne narodowości i wyznania: Poza ludnością polską mieszkają tu:

Występuje tu najliczniejsze w Polsce skupisko ludności prawosławnej (ok. 300 tys.), w Grabarce znajduje się ośrodek pielgrzymek prawosławnych (dane z 1999 roku).

Województwo podlaskie jest regionem o ogromnym, nie w pełni wykorzystanym, potencjale turystycznym (niska ilość miejsc noclegowych, brak infrastruktury). Małe miasteczka, ciekawe budowle, miejsca kultu religijnego oraz wspaniała przyroda tworzą klimat i niepowtarzalny urok województwa.

Ochrona przyrody

Ochroną prawną objęto blisko 40% powierzchni województwa. Szczególnym uznaniem cieszą się 4 podlaskie parki narodowe - najstarszy w Polsce Białowieski Park Narodowy, a także o największej powierzchni czyli Biebrzański Park Narodowy. Dwa pozostałe parki narodowe to wigierski i narwiański.
Ochrona przyrody i środowiska naturalnego w województwie podlaskim obejmuje także 3 parki krajobrazowe, 85 rezerwatów przyrody oraz 2051 pomników przyrody.


Parki narodowe:

  1. Białowieski Park Narodowy
  2. Biebrzański Park Narodowy
  3. Narwiański Park Narodowy
  4. Wigierski Park Narodowy

Parki krajobrazowe:

  1. Suwalski Park Krajobrazowy
  2. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
  3. Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi

87 rezerwatów przyrody oraz liczne obszary chronionego krajobrazu.

Zabytki

Ważniejsze zabytki województwa (do uzupełnienia). Średniowiecze

Renesans

Barok

  • Klasztor dominikanów z kościołem Nawiedzenia NMP w Sejnach (1610-1619)
  • Stary Kościół Farny w Białymstoku (1617-1626)
  • Synagoga (1642) i Dom Talmudyczny w Tykocinie (XVIII w.)
  • Klasztor karmelitów trzewiczkowych z kościołem Matki Bożej z Góry Karmel w Bielsku Podlaskim (poł. XVII w.)
  • Zespół Pałacowo-Parkowy Branickich w Białymstoku (XVII-XVIII w.)
  • Letnia rezydencja Branickich w Choroszczy (1752-1759)
  • Kościół Świętej Trójcy w Tykocinie (1742-1750)
  • Klasztor dominikanów z kościołem św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika w Choroszczy (poł. XVIII w.)
  • Zaspół klasztorny O.O. Kapucynów w Łomży (1770-1798)
  • Ratusz w Bielsku Podlaskim
  • Pałac w Pawłowiczch koło Sokółki
  • Synagoga w Orli
  • Klasztor Bernardynów w Tykocinie (1771-1791)

Klasycyzm

Wiek XIX

  • Pałac Lubomirskich w Białymstoku (II poł. XIX w.)
  • Pałac Hasbacha w Białymstoku (koniec XIX w.)
  • Zespół pałacowo-parkowy Buchholtzów w Supraślu (1892-1903)
  • Zespół fabryczny Beckera w Białymstoku (XIX/XX)
  • Zespół klasztorny SS. Benedyktynek w Łomży (1863 r.)
  • Kościół Wniebowzięcia NMP w Łomży (1877 r.)
  • Gmach Seminarium w Łomży (1866 r.)
  • Ratusz w Łomży (1822-23)
  • Liczne zabytki przy ul Dwornej w Łomży
  • Dwór w Wojnówce

Wiek XX

Gospodarka

Plik:Podlaskie pieczec.PNG
Pieczęć województwa podlaskiego

Przemysł

artykuły spożywcze, napoje 46,2%
drewno, wyroby z drewna, meble 14,6%
energia elektryczna, gaz i woda 10,7%
maszyny i urządzenia 4,8%
włókiennictwo 4,4%

Jednostki gospodarcze w sektorze prywatnym

33,2%
obsługa nieruchomości i firm 11,8%
budownictwo 10,5%
przetwórstwo przemysłowe 9,7%
transport 8,3%
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 4,5%

Ważniejsze przedsiębiorstwa

Augustów
  • British American Tobacco Polska SA
Białystok
Bielsk Podlaski
  • Unibud
  • Suempol Sp. z o.o.


Grajewo
  • Spółdzielnia Mleczarska "Mlekpol"
  • Pfleiderer Grajewo SA
Hajnówka
  • Furnel SA
  • Spółdzielnia Mleczarska w Hajnówce
Łapy
  • Spółdzielnia Mleczarska w Łapach
  • ZNTK w Łapach SA
  • Cukrownia Łapy
Łomża
Mońki
  • Moniecka Spółdzielnia Mleczarska
Narew
  • Pronar Sp. z o.o.
Siemiatycze
  • Oerlemans Foods Siematycze Sp. z o.o.
  • Polser Sp. z o.o.
Sokółka
  • Fabryka Okien "Sokółka"
  • Spółdzielnia Mleczarska "Somlek"
Suwałki
  • Atlas Wigry sp. z o.o.
  • Browar Północny
  • Fabryka Mebli Forte S.A.
  • Malow Sp. z o.o.
  • SALAG Sp. Komandytowa
  • Sido i Partner S.C
  • Sudowia Spółdzielnia Mleczarska
  • Suwalskie Kopalnie Surowców Mineralnych
  • Suwalskie Zakłady Drobiarskie
Wysokie Mazowieckie
  • Spółdzielnia Mleczarska Mlekovita
Zambrów
  • PPB Zamtex SA
  • Spółdzielnia Mleczarska ZAMBRÓW

Linki zewnętrzne

Szablon:Podlaskie powiaty Szablon:Województwa

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Województwo_podlaskie&oldid=6581193”