Ulica Klemensa Janickiego we Wrocławiu
| Stare Miasto | |||||||||||||
 od pl. Dominikańskiego | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Długość |
181 m | ||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||
| 51°06′35,659″N 17°02′26,543″E/51,109905 17,040706 | |||||||||||||
_Fotopolska_392818.jpg)
Ulica Klemensa Janickiego – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście, w jego części nazywanej Nowym Miastem[1][2][3]. Łączy ulicę Wincentego Kraińskiego i Jana Ewangelisty Purkyniego z placem Dominikańskim[1][4][5]. Ulica ma 181 m długości[1]. W zachodniej pierzei ulicy znajduje się zabytkowy refektarz klasztoru Dominikanów, skwer Ormiański wraz chaczkarem oraz kompleks zabudowy dawnej poczty paczkowej, a we wschodniej pierzei budynek dawnej Królewskiej Intendentury Wojskowej[6][7][8].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do 1866 r. w miejscu dzisiejszej ulicy przebiegała jedna z odnóg rzeki Oława, w ramach jej ujścia do rzeki Odra, tzw. Biała Oława. W tym właśnie roku odnoga ta została zasypana. Wytyczono i utworzono tu ulice biegnące od ulicy św. Ducha do ulicy Nowej, sięgającej ówcześnie rejonu współczesnego placu Dominikańskiego. Dziś ulice te to ulica Klemensa Janickiego – powstała około 1900 r. – i ulica Wincentego Kraińskiego[5][9][10][11][12][13].
Zabudowa ulicy powstała do około 1910 r. Zbudowano tu kamienice, szkołę ludową pod numerem 5 oraz gmach dawnej poczty paczkowej (1901 r. w miejscu klasztoru Dominikanów), który po 1945 r. użytkowany był przez Telekomunikację Polską S.A. Z dawnych zabudowań klasztornych zachował się jedynie refektarz[5][14][15].
W wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. zabudowa w tym rejonie, szczególnie w okolicach placu Dominikańskiego, uległa częściowemu zniszczeniu. 28.04.1951 r. zlikwidowano, w ramach utworzenia placu Dominikańskiego (ówcześnie placu Feliksa Dzierżyńskiego), część ulicy Nowej przebiegającą obok nieistniejącego dziś, powojennego Hotelu Panorama, a 20.10.1956 r. kolejny jej odcinek, likwidując połączenie drogowe od ulicy Klemensa Janickiego w kierunku południowym[12][16]. W latach 1963–1969 odbudowano klasztor i refektarz[15].
W 2015 r. niewielki teren pomiędzy zabudową dawnej poczty paczkowej (później furta Klasztoru Dominikanów) i refektarzem klasztornym oraz ograniczony ulicą Klemensa Janickiego i placem Dominikańskim otrzymał nazwę Skweru Ormiańskiego[4][6][7]. Z inicjatywą nadania takiej nazwy wystąpiło Towarzystwo Ormian Polskich. W 2012 r. bowiem towarzystwo to wspólnie z Klasztorem Dominikanów przy kościele św. Wojciecha odsłoniło na bezimiennym wówczas skwerze Chaczkar, czyli kwitnący kamienny krzyż ormiański, upamiętniający wielowiekową obecność Ormian w Polsce oraz ludobójstwo Ormian i Polaków w XX wieku. Właśnie w 2015 r. przypadała setna rocznica ludobójstwa Ormian z 1915 r., dokonanego przez Kurdów i Turków w ramach Imperium Osmańskiego[8].
Nazwy[edytuj | edytuj kod]
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
Pierwotna nazwa ulicy Weiße Ohle wywodziła się od nazwy odnogi rzeki Oławy, istniejącej niegdyś w jej ujściowym odcinku, zasypanej w 1866 r., w miejscu której powstała ulicy Klemensa Janickiego i Wincentego Kraińskiego[10]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 94 z 20.12.1945 r.[1] Upamiętnia ona Klemensa Janickiego, urodzonego 17 listopada 1516 w Januszkowie, zmarłego prawdopodobnie w 1543 w Krakowie, polskiego poetę piszącego w języku łacińskim, humanistę okresu odrodzenia[18].
Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]
Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 106480D o długości 181 m[1] klasy lokalnej[19] położona na działkach o łącznej powierzchni 2757 m2[1][20]. Ulica biegnie od ulicy Wincentego Kraińskiego i Jana Ewangelisty Purkyniego do placu Dominikańskiego[1][4].
Ulice powiązane z ulicą Klemensa Janickiego:
- skrzyżowanie, z sygnalizacja świetlną[21]:
- skrzyżowanie: plac Dominikański[1].
Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
Wschodnia strona ulicy zabudowana jest jedynie na swoich krańcach. W południowej części położony jest budynek dawnej Królewskiej Intendentury Wojskowej, później budynek Zakładu Opieki Zdrowotnej[6]. Za tym budynkiem w kierunku północnym leży niezabudowany obszar, a przy ulicy Jana Ewangelisty Purkyniego 5 położony jest powojenny budynek biurowy. Cały ten obszar przeznaczono w podstawowym zakresie pod usługi, w tym między innymi kulturę i naukę, z dopuszczeniem w ograniczonym zakresie mieszkalnictwa[24] oraz z zachowaniem ochrony budynku wpisanego do gminnej ewidencji zabytków przy placu Dominikańskim 6[25].
Zachodnia strona ulicy obejmuje kompleks zabudowy dawnej poczty paczkowej, z budynkami, murem ogrodzeniowym i bramą, oraz refektarz klasztorny[6], przed którym położony jest niewielki Skwer Ormiański przy skrzyżowaniu ulicy Klemensa Janickiego i placu Dominikańskiego[4][7]. Dopuszcza się tu zabudowę nawiązująca do istniejącej z ochroną istniejących obiektów, z przeznaczeniem na usługi oraz obiekty sakralne[26][27][28].
Oś widokową ulicy w kierunku południowym zamyka budynek Galerii Dominikańskiej[29].
Ulica położona jest w obszarze znajdującym się na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117,5 a 118,5 m n.p.m.[30]. Jest on objęty rejonem statystycznym nr 933180, w którym gęstość zaludnienia wynosiła 60 osób/km² przy 19 osobach zameldowanych (według stanu na dzień 31.12.2018 r.)[31].
Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obszar, na którym położona jest ulica Wincentego Kraińskiego, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII–XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.[32][33]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[34][35]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta[36].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
| obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[a] | fotografia |
|---|---|---|
| strona zachodnia | ||
| Budynek Poczty Paczkowej, obecnie budynek TP S.A. wraz z ogrodzeniem i bramami ulica Jana Ewangelisty Purkyniego 2[6][37][38] |
1903 r. gez, mpzp[6][37][38] |
|
| Urząd poczty paczkowej i telegrafu, obecnie Klasztor Dominikanów – furta plac Dominikański 2[6][38][39] |
lata 1901-1905 gez, mpzp[6][38][39] |
|
| Klasztor Dominikanów – refektarz klasztorny plac Dominikański 2[6][40] |
około 1724 r. 240/24 z dnia 23.10.1961 r.[6][41][40] |
|
| strona wschodnia | ||
| Królewska Intendentura Wojskowa, obecnie budynek ZOZ plac Dominikański 6[6][42] |
1844 r. gez, mpzp[6][42] |
|
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez - gminna ewidencja zabytków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1667 (Janickiego Klemensa).
- ↑ SIP 2019 ↓, Osiedla Wrocławia.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 592-593 (Nowe Miasto).
- ↑ a b c d SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
- ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 318 (Janickiego Klemensa).
- ↑ a b c d e f g h i j k l SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ↑ a b c Uchwała RMWr 2015 ↓, §2.
- ↑ a b Uzasadnienie do uchwały RMWr 2015 ↓, s. 1 (pkt 2).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 70 (Biała Oława).
- ↑ a b Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 164 (Weiße Ohle).
- ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 9 (Am Ohlauufer).
- ↑ a b Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 106 (Neuegasse).
- ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 11-12 (Am Steindamm).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 681 (Poczta paczkowa).
- ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 370 (Klasztor Dominikanów).
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 164-165 (Nowa).
- ↑ a b Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 104 (Münzplatz i Münzstr.).
- ↑ encyklopediapwnpl 2016 ↓.
- ↑ Uchwała RMWr 2011 ↓, §25 ust. 2 pkt. 1.
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa własności, dz. Stare Miasto, AR_27, 33/2.
- ↑ ZDiUM sygnalizacja 2019 ↓, poz. 74.
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2398 (Kraińskiego Wincentego).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4448-4453 (Purkyniego Jana).
- ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §16, 17.
- ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §8 pkt 1 lit. d, pkt 2.
- ↑ Uchwała RMWr 2011 ↓, §9.
- ↑ Uchwała RMWr 2011 ↓, §18.
- ↑ Uchwała RMWr 2011 ↓, §21.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 222 (Galeria Dominikańska).
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
- ↑ SIP 2019 ↓, Demogrfia.
- ↑ NID 2019 ↓, s. 207.
- ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 68.
- ↑ NID 2013 ↓.
- ↑ MP 1994 ↓.
- ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7191.
- ↑ a b c d Uchwała RMWr 2011 ↓, §9 ust. 4.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 1408.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 1407.
- ↑ NID 2019 ↓, s. 213.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 1409.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zygmunt Antkowiak, Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Janicki Klemens, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-11-17].
- M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).
- Uchwała LXIII/1547/18 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 11 października 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic: Bernardyńskiej, Klemensa Janickiego i Jana Ewangelisty Purkyniego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2018 r. poz.5187. [Data ogłoszenia: 24 października 2018 r.]; Biuletyn Urzędowy RMW z 2018 r. poz.391., Wrocław, 11 października 2018 [dostęp 2019-08-19] (pol.).
- Uchwała VI/77/11 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 10 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Klemensa Janickiego i Bernardyńskiej we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; TEKST JEDNOLITY z 2013 r. ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego - Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 28 listopada 2013 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2014 r. poz.84); Biuletyn Urzędowy RMW z 21 lutego 2011 r. Nr 2, poz.84, Wrocław, 10 lutego 2011 [dostęp 2019-08-01] (pol.).
- Uchwała XIII/255/15 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie nadania nazw skwerom na terenie Wrocławia, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2015 r. poz.3209. [Data ogłoszenia: 17 lipca 2015 r.]; Biuletyn Urzędowy RMW z 2015 r. poz. 230., Wrocław, 9 lipca 2015 [dostęp 2019-10-22] (pol.).
- UZASADNIENIE do projektu uchwały Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie nadania nazw skwerom na terenie Wrocławia, „Biuletyn Informacji Publicznej”, Wrocław 2015 [dostęp 2019-10-22].
- Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 20 września 2019 [dostęp 2019-09-21] (pol.).
- Wykaz sygnalizacji świetlnych, „ZDiUM/Infrastruktura/Wykaz sygnalizacji, w tym pracujących całodobowo w trybie kolorowym”, Ewa Iwanska, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 5 września 2016 [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2019 [dostęp 2019-08-23] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ulica Ulica Janickiego Klemensa, [w:] Wrocław, Nowe Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-10-21] (pol.).
- ul. Janickiego Klemensa, [w:] Wrocław, Nowe Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 586328 [dostęp 2019-10-21] (pol.).
- ul. Klemensa Janickiego, wikimapia.org [dostęp 2019-10-21] (pol.).
