Haga
52°05′N 4°19′E/52,083333 4,316667 Pomnik Wilhelma I Orańskiego, Pałac Pokoju, Ridderzaal, Scheveningen, Ratusz w Hadze | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Prowincja | |||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
98,20 km² | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
070 | ||||
| Kod pocztowy |
2491-2599 | ||||
.png)
| |||||
Położenie na mapie Holandii  | |||||
Położenie na mapie Holandii Południowej  | |||||
| 52°05′N 4°19′E/52,083333 4,316667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Haga (nid. 
Den Haag [dɛnˈɦaːx], dawna nazwa oficjalna: des-Gravenhage [desxraːvə(n)ˌɦaːɣə]) – miasto w zachodniej Holandii nad Morzem Północnym.
Haga jest siedzibą holenderskiego rządu, parlamentu i rodziny królewskiej. Większość ministerstw[2] i ambasad[3] ma tu swoje siedziby. Haga jest nazywana stolicą administracyjną Holandii, choć stolicą konstytucyjną[4] kraju jest Amsterdam. Haga jest także stolicą prowincji Holandia Południowa (Zuid Holland).
Haga stała się centrum o randze międzynarodowej, znajdują się w niej między innymi siedziby Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, Międzynarodowego Trybunału Karnego, Stałego Trybunału Arbitrażowego, Międzynarodowego Instytutu Statystycznego, Międzynarodowego Centrum Prasowego oraz Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol). W Hadze odbywały się konferencje międzynarodowe, na których zawarto Konwencje haskie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Założenie Hagi miało miejsce w XIV wieku. Początkowo była to osada obok zamku myśliwskiego hrabiów Holandii. Siedziba królewska zwana jest „des-Gravenhage”, co oznacza „leśna polana hrabiego”, nazwa pochodzi z XIII wieku, gdy hrabiowie niderlandzcy posiadali w tym miejscu pałac myśliwski w wiosce o nazwie Haghe. Około 1248 roku Wilhelm II postawił tam zamek, który stopniowo został rozbudowany. Od końca XVI wieku Haga była siedzibą Stanów Generalnych i władz administracyjnych Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów. Prawa miejskie w roku 1806 nadane zostały przez Ludwika Bonaparte[5]. Od 1815 siedziba dworu królewskiego, rządu i parlamentu.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]
- Centrum
- Escamp
- Haagse Hout
- Benoordenhout
- Bezuidenhout
- Haagse Bos
- Marlot
- Mariahoeve
- Laak
- Leidschenveen-Ypenburg
- Loosduinen
- Scheveningen
- Segbroek
- Bomen- en Bloemenbuurt
- Regentessekwartier
- Valkenboskwartier
- Vogelwijk
- Vruchtenbuurt
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]- przemysł
- poligraficzny
- papierniczy
- odzieżowy
- porcelanowo-fajansowy
- meblarski,
- farmaceutyczny
- przetwórstwa spożywczego
Znane holenderskie firmy które mają główne siedziby w Hadze:
- Royal Dutch Shell, przedsiębiorstwo petrochemiczne
- KPN, przedsiębiorstwo telekomunikacyjne
- AEGON, towarzystwo ubezpieczeniowe
- TPG, przedsiębiorstwo logistyczne
W Hadze znajduje się jedna z trzech głównych siedzib Schlumberger – największego na świecie przedsiębiorstwa zajmującego się usługami związanymi z obsługą pól naftowych (pozostałe siedziby znajdują się w Houston w Teksasie oraz w Paryżu).
W Hadze znajduje się duży port rybacki. Jest ważnym ośrodkiem handlowym.
Kultura
[edytuj | edytuj kod]Haga stanowi wiodący ośrodek naukowy i kulturalny
- Królewska Akademia Sztuki (założona w roku 1682)
- Królewskie Konserwatorium Muzyczne (założone w roku 1826)
- Biblioteka Królewska (założona w roku 1789)
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
Główną atrakcją Hagi jest Sala Rycerska (Ridderzaal) – XIII-wieczna gotycka budowla, znajdująca się w obrębie kompleksu budynków siedziby parlamentu, obejmującego dziedziniec wewnętrzny (Binnenhof) i dziedziniec zewnętrzny (Buitenhof). Niegdyś był to dawny pałac panujących. W Ridderzaal co roku, w każdy trzeci wtorek września (Prinsjesdag) zbiera się parlament, aby wysłuchać mowy tronowej (troonrede) króla. W centrum miasta znajduje się Mauritshuis – muzeum sztuki, posiadające bardzo wartościowe eksponaty, np. dzieła Rembrandta, w tym „Lekcję anatomii doktora Tulpa”, dzieła Vermeera van Delft, Jana Steena, Paulusa Pottera, Rubensa, Memlinga, van der Weydena, Holbeina, van Dycka, Fransa Halsa i innych wybitnych malarzy flamandzkich. W północnej części muzeum znajduje się „Mesdag Panorama” – obraz o rozmiarach 15 m wysokości na 130 m długości, przedstawiający wybrzeże nad Morzem Północnym, Hagę i Scheveningen.
Scheveningen to obecnie nadmorski kurort, niegdyś wioska rybacka. Po drodze z Hagi do Scheveningen znajduje się Madurodam – miniatura całej Holandii w skali 1:25, nazwane od nazwiska George Maduro – studenta, więźnia obozu koncentracyjnego w Dachau, który odznaczył się bohaterskim udziałem w holenderskim ruchu oporu.
Inne zabytki architektury w Hadze to:
- Pałac Królewski – Paleis Huis ten Bosch
- Pałac Królewski – Paleis Noordeinde
- XVI-wieczny ratusz
- Pałac Pokoju – Vredespaleis, w którym mieści się siedziba Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.
- kościół Grote Kerk (XIV–XVI wiek), Grote of Sint-Jacobskerk – cenne renesansowo-barokowe wyposażenie i wieża
- kościół Nieuwe Kerk (XVII wiek)
- Oud Katholiekekerk (kościół starokatolicki) (1. połowa XVIII wieku)
- Kurhaus (Grand Hotel Amrâth Kurhaus The Hague otwarty w 1886 roku) w nadmorskim kurorcie Scheveningen
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Ridderzaal -
Paleis Noordeinde -
Nowy Ratusz -
Stary Ratusz -
Pałac Pokoju -
Kurhaus
Atrakcje turystyczne
[edytuj | edytuj kod]- Madurodam – miasteczko modeli najcenniejszych zabytków architektury Holandii
- Kąpielisko Scheveningen z molo
Muzea
[edytuj | edytuj kod]
- Mauritshuis
- Museum Bredius
- Kunstmuseum Den Haag (m.in. prace Pieta Mondriana)
- Panorama Mesdag – malowidło panoramiczne
- Beelden aan Zee – XX-wieczna rzeźba
- Museon – muzeum nauki i techniki
- Escher Museum
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Haga jest miastem wielonarodowościowym. Holendrzy stanowią tylko 44,4% mieszkańców. Pozostała większość 55,6% to przybysze[6]. W Hadze jest największe skupisko Polaków w Holandii, liczy 14 820 osób, co stanowi 2,7% mieszkańców miasta[6]. Polacy są obecnie piątą przybyłą grupą etniczną, a pierwszą jeśli chodzi o kraje Unii Europejskiej. Tylko osoby pochodzenia surinamskiego, tureckiego, marokańskiego i indonezyjskiego stanowią większe grupy etniczne[6].
Mieszkańcy Hagi według narodowości (01-01-2020)[6]
| Grupa ludności | Liczba mieszkańców | % |
|---|---|---|
| Holendrzy | 242 415 | 44,4% |
| Inne nie-zachodnie pochodzenie | 64 775 | 11,9% |
| Inne zachodnie pochodzenie | 59 990 | 11,0% |
| Surinamskie pochodzenie | 45 770 | 8,4% |
| Tureckie pochodzenie | 41 115 | 7,5% |
| Marokańskie pochodzenie | 32 350 | 5,9% |
| Indonezyjskie pochodzenie | 17 190 | 3,1% |
| Polskie pochodzenie | 14 820 | 2,7% |
| Pochodzenie z Antyli i Aruby | 12 684 | 2,6% |
| Niemieckie pochodzenie | 10 065 | 1,8% |
| Belgijskie pochodzenie | 3 195 | 0,6% |
| Razem | 545 715 | 100% |
Mieszkańcy Hagi ogółem w kolejnych latach[6]
| Rok | Liczba mieszk. | Rok | Liczba mieszk. | Rok | Liczba mieszk. | Rok | Liczba mieszk. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1796 | 41 300 | 1970 | 550 000 | 2006 | 475 627 | 2012 | 502 055 |
| 1830 | 56 100 | 1980 | 456 886 | 2007 | 473 941 | 2013 | 505 856 |
| 1849 | 63 600 | 1990 | 441 506 | 2008 | 475 681 | 2014 | 508 940 |
| 1879 | 113 500 | 2000 | 441 094 | 2009 | 481 863 | 2015 | 514 861 |
| 1899 | 206 000 | 2003 | 463 800 | 2010 | 488 553 | 2016 | 519 988 |
| 1925 | 394 500 | 2004 | 469 568 | 2011 | 459 082 | 2017 | 524 882 |
Liczba mieszkańców Hagi pochodzenia polskiego w kolejnych latach[6]
| Rok | Liczba Polaków | % | Rok | Liczba Polaków | % |
|---|---|---|---|---|---|
| 2006 | 2345 | 0,5% | 2012 | 8037 | 1,6% |
| 2007 | 2927 | 0,6% | 2013 | 8969 | 1,8% |
| 2008 | 3686 | 0,8% | 2014 | 9788 | 1,9% |
| 2009 | 4797 | 1,0% | 2015 | 11 031 | 2,1% |
| 2010 | 5821 | 1,2% | 2016 | 12 171 | 2,3% |
| 2011 | 6866 | 1,5% | 2017 | 13 078 | 2,5% |
Transport
[edytuj | edytuj kod]
W Hadze znajdują się dwa duże dworce kolejowe:
- Den Haag Centraal – stacja końcowa, gdzie znajduje się także główny dworzec autobusowy w mieście
- Den Haag Hollands Spoor – stacja przelotowa, gdzie zatrzymuje się większość pociągów przejeżdżających przez Hagę
Port lotniczy Rotterdam jest najbliższy, ale port lotniczy Amsterdam-Schiphol jest częściej używany ze względu na połączenie kolejowe.
- Komunikacja miejska
Cała Holandia dla komunikacji metrem, autobusowej i tramwajowej (w Hadze przedsiębiorstwo komunikacji nazywa się HTM) podzielona jest na strefy. Haskie strefy to 5400 (Centrum), 5410 (Scheveningen), 5413 (Leidschendam-Voorburg), 5414 (Kerkehout), 5416 (Rijswijk), 5419 (Den Haag Zuid-west lub inaczej Kijkduin/Loosduinen).
W mieście funkcjonuje sieć tramwajowa.
Zespoły muzyczne
[edytuj | edytuj kod]- Golden Earring,
- Shocking Blue – znani z utworu „Venus”,
- Dash Berlin – zespół DJ grający trance i progressive trance.
Osobistości
[edytuj | edytuj kod]- Paul Verhoeven – reżyser
- Jan Vermeer – malarz
- Michael Boogerd – kolarz
- Hendrik Casimir – fizyk
- Michel Faber – australijski pisarz
- Cornelis Johannes van Houten – astronom
- Conrad Busken Huet – pisarz
- Christiaan Huygens – astronom
- Gustav Krupp von Bohlen und Halbach – menedżer Friedrich Krupp AG w III Rzeszy
- Simon van der Meer – fizyk
- Aad de Mos – trener piłkarski
- Cees Nooteboom – pisarz
- Saskia Sassen – amerykańska socjolog
- Jan Tinbergen – ekonomista
- Nikolaas Tinbergen – przyrodnik
- Harry Vanda – australijski producent muzyczny
- Mariska Veres – piosenkarka Shocking Blue
- Adriaen de Vries – rzeźbiarz
- Jozias van Aartsen – polityk
- Dick Advocaat – trener piłkarski
- Anouk – wokalistka
- Willem Drees – premier
- Martin Jol – trener piłkarski
- Richard Krajicek – tenisista
- Ties Kruize – hokeista na trawie
- Mark Rutte – polityk
- Baruch Spinoza – filozof
- Enno Voorhorst – gitarzysta
- Rubi Pronk – tancerz
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Warszawa, Polska[7]
Juigalpa, Nikaragua[8]
Betlejem, Palestyna[8]
Nazaret, Izrael[8]
Al-Husajma, Maroko[9]- Nador, Maroko[9]
Paramaribo, Surinam[9]
Palembang, Indonezja[9]- Taza, Maroko[9]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ CBS Statline [online], opendata.cbs.nl [dostęp 2023-08-16] (niderl.).
- ↑ Ministerie van Algemene Zaken, Ministeries [online], rijksoverheid.nl [dostęp 2018-05-10] (niderl.).
- ↑ Alle Buitenlandse Ambassades in Nederland [online], nederlandse-ambassade.com [dostęp 2018-05-10].
- ↑ Art. 32. Konstytucji Królestwa Holandii [online], libr.sejm.gov.pl [dostęp 2019-10-24].
- ↑ Haga, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-03-25].
- ↑ a b c d e f CBS Statline [online], opendata.cbs.nl [dostęp 2021-05-31] (niderl.).
- ↑ Stedenbanden [online], www.polen.travel [dostęp 2024-02-28].
- ↑ a b c Marèl Holtermans, Warschau en Bethlehem zijn zustersteden van Den Haag: dit betekent het [online], indebuurt Den Haag, 21 września 2018 [dostęp 2024-02-28] (niderl.).
- ↑ a b c d e Taleninstituut Den Haag [online], Dagnall Talen [dostęp 2024-02-28] (niderl.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona internetowa miasta Hagi (niderl.)
- The Hague Den Haag Discovered - stara nazwa „des Gravenhage”
- Panorama Mesdag. panorama-mesdag.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-18)]. (niderl.).
- Kunstmuseum Den Haag (niderl.)
- Mapa Hagi (niderl.)
- Dokładne mapy Rijswijk i Wassenaar (niderl.)
- Haga inaczej. vanupied.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-05)].: Atmosfera Hagi, zdjęcia i video (podcast). (fr.)
- World Gazetteer
