Dwumian Newtona

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Dwumian Newtona – tradycyjna nazwa twierdzenia nazywanego także wzorem dwumianowym (dwumiennym) lub wzorem Newtona, zgodnie z którym potęgę dwumianu można rozwinąć w sumę jednomianów postaci W każdym z tych jednomianów współczynnik jest dodatnią liczbą całkowitą, a wykładniki przy oraz sumują się do Współczynniki przy jednomianach są symbolami Newtona i nazywane są współczynnikami dwumianowymi.

Twierdzenie[edytuj | edytuj kod]

Współczynniki dwumianowe pojawiają się jako elementy trójkąta Pascala

Jeśli są dowolnymi elementami dowolnego pierścienia przemiennego[a] (np. liczby całkowite, wymierne, rzeczywiste, zespolone), to każdą naturalną potęgę dwumianu można rozłożyć na sumę postaci

gdzie oznacza odpowiedni współczynnik dwumianowy.

Przyjmując (także w przypadku, gdy lub ), można powyższy wzór zapisać za pomocą notacji sumacyjnej

Uwagi
  1. W szczególności dla lub dostaniemy wzór na tzw. szereg Newtona
  2. Współczynniki dwumianowe są elementami wiersza w trójkącie Pascala.
Przykłady

Dowód twierdzenia[edytuj | edytuj kod]

Dowód na zasadzie indukcji matematycznej.

Dla jest

Załóżmy, że wzór zachodzi dla pewnego Wtedy dla mamy

co kończy dowód.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wzór oraz trójkątne uporządkowanie współczynników dwumianowych przypisuje się często Blaise’owi Pascalowi, który opisał je w XVII wieku, ale były one znane wielu matematykom żyjącym przed nim.

W IV w. p.n.e. grecki matematyk Euklides znał przypadek szczególny twierdzenia dla wykładnika nie większego niż 2[1][2], podobnie jak żyjący w III w. p.n.e. hinduski matematyk Pingala, który znał twierdzenie dla wyższych wykładników. Ogólniejsze twierdzenie dwumianowe i tzw. „trójkąt Pascala” były znane żyjącym:

którzy uzyskali podobne wyniki[3].

Uogólnienie[edytuj | edytuj kod]

Korzystając z uogólnionego symbolu Newtona, możemy wyprowadzić wzór na dowolną (rzeczywistą lub zespoloną) -tą potęgę sumy w której są rzeczywiste, oraz

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. W ogólności łączność pierścienia można zastąpić alternatywnością.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Eric W. Weisstein, Binomial Theorem, [w:] MathWorld [online], Wolfram Research [dostęp 2020-12-13] (ang.).
  2. J. L. Coolidge, The Story of the Binomial Theorem, The American Mathematical Monthly 56:3 (1949), s. 147–157.
  3. James A. Landau: Historia Matematica Mailing List Archive: Re: [HM] Pascal’s Triangle. [w:] Archives of Historia Matematica [on-line]. 1999-05-08. [dostęp 2007-04-13].