Komisariat Straży Granicznej „Zebrzydowice”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Inspektorat Graniczny nr 16[a] |
Komisariat Straży Granicznej „Zebrzydowice” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowacka w latach 1928–1939.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Komisariat Straży Celnej „Zebrzydowice”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Cieszyn”[3].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Zebrzydowice”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Zebrzydowice” do Inspektoratu Granicznego nr 16 „Rybnik” i określił jego strukturę organizacyjną[7]. Rozkazem nr 10 z 5 listopada 1929 roku w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[8]. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył komisariat „Zebrzydowice” z Inspektoratu Granicznego „Rybnik” i przydzielił do Inspektoratu Granicznego „Bielsko”[9]. Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 roku w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski wyłączył placówkę I linii „Pogwizdów” z komisariatu Straży Granicznej „Zebrzydowice” i przydzielił do komisariatu Straży Granicznej „Cieszyn”[10].
Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 roku w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski, działając na podstawie upoważnienia Ministra Skarbu z 14 października 1938 roku zarządził przeniesienie siedzib komendy obwodu „Bielsko” do Cieszyna, a komisariatu i placówki II linii „Zebrzydowice” do Orłowej[11]. Ponadto komisariat „Zebrzydowice” miał zorganizować nowe placówki linii w miejscowościach: Szymbark, Gietwałd, Pietwałd-Szyb Albrechta i Podlesie[12].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Sąsiednie komisariaty:
Kierownicy komisariatu[edytuj | edytuj kod]
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| kom. | Wiktor Blachani | – 30 IV 1932 | kierownik komisariatu „Tarnowskie Góry”[13] |
| pkom. | Józef Jakubiec | był II[14] i IX 1933 | |
| kom. | Wacław Zerygiewicz[15] | był w 1934 | |
| komisarz | Kazimierz Kostecki | 1936[16] – |
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[7]:
- komenda − Zebrzydowice
- placówka Straży Granicznej I linii „Zebrzydowice” Górne
- placówka Straży Granicznej I linii „Kaczyce” Dolne
- placówka Straży Granicznej I linii „Pogwizdów”
- placówka Straży Granicznej II linii „Zebrzydowice”
Organizacja komisariatu w listopadzie 1929[17]:
- 4/16 komenda − Zebrzydowice
- placówka Straży Granicznej I linii „Ruptawa”
- placówka Straży Granicznej I linii „Marklowice”
- placówka Straży Granicznej I linii „Kaczyce” Dolne
- placówka Straży Granicznej I linii „Pogwizdów”
- placówka Straży Granicznej II linii „Zebrzydowice”
Organizacja komisariatu w 1935[18]:
- komenda − Zebrzydowice
- placówka Straży Granicznej I linii „Ruptawa”
- placówka Straży Granicznej I linii „Marklowice”
- placówka Straży Granicznej I linii „Kaczyce” Dolne
- placówka Straży Granicznej I linii „Pogwizdów” → w 1936 przeszła do komisariatu „Cieszyn”
- placówka Straży Granicznej II linii „Zebrzydowice”
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Komisariat Zebrzydowice pozostawał organizacyjnie w Inspektoracie Granicznym Rybnik, a podporządkowany został pod każdym innym względem kierownikowi Inspektoratu Granicznego Biała → Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 26
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 25.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 26.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 59.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 98.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 110.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 129-130.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 130.
- ↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 24.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 62.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 71.
- ↑ Muzeum Polskich Formacji Granicznych ↓.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 58.
- ↑ Promińska 2011 ↓, s. 5.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Częstochowa“ z lat 1928-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykazy imienne Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Rybnik” z lat 1918–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Muzeum Polskich Formacji Granicznych – Kazimierz Kostecki. [dostęp 2017-08-24].