Komisariat Straży Granicznej „Rybnik”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Komisariat Straży Granicznej „Rybnik” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Początek działalności Straży Celnej na Śląsku datuje się na dzień 15 czerwca 1922. W tym dniu polscy strażnicy celni w zielonych mundurach i rogatywkach wkroczyli na ziemie przyznane Polsce. W nocy z 16 na 19 czerwca 1922 Straż Celna przejęła ochronę granicy polsko niemieckiej na Śląsku. W ramach Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik” zorganizowany został komisariat Straży Celnej „Rybnik”[1]. Pierwszym kierownikiem komisariatu był komisarz Franciszek Hessek[1]. Siedziba komisariatu znajdowała się w Rybniku, a od grudnia 1926 przeniesiono ją bliżej granicy do Orzepowic. Tam funkcjonowała się do 30 kwietnia 1928. Nie wiązało się to jednak ze zmianą nazwy komisariatu[2].
Placówki komisariatu SC „Rybnik”[3].
- placówka Straży Celnej „Wilcza Dolina”
- placówka Straży Celnej „Ochojec”
- placówka Straży Celnej „Golejów”
- placówka Straży Celnej „Zwonowice”
Z czasem do komisariatu przydzielono placówki „Sumina” i „Bogunice”, a zabrano placówkę „Wilcza Dolina”. Jako zbyteczne rozwiązano placówki w Golejowie i w Zwonowicach. Placówka „Wilcza Dolina” wróciła do komisariatu w 1930 roku[4].
Powołanie komisariatu SG i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną[5]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Rybnik” do Inspektoratu Granicznego nr 16 „Rybnik” i określił jego strukturę organizacyjną[6]. Rozkazem nr 10 z 5 listopada 1929 w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[7]. W 1931 zlikwidowano placówkę II linii „Orzesze”, a jej miejsce utworzono posterunek informacyjny[8].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
W 1935 komisariat ochraniał pododcinek granicy państwowej o długości 34 kilometrów 163 metrów od kamienia granicznego nr N 270 do kamienia granicznego O 107[4].
- Sąsiednie komisariaty
- komisariat Straży Granicznej „Paniówki” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Kornowac” − 1928
- komisariat Straży Granicznej „Knurów” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Kornowac” − listopad 1929
Funkcjonariusze komisariatu[edytuj | edytuj kod]
| Kierownicy/komendanci komisariatu | |||
|---|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
| komisarz | Franciszek Hessek[4] | ||
| podkomisarz | Ildefons Klonowski[4] | ||
| podkomisarz | Michał Czyrski[4] | ||
| komisarz | Józef Griwo-Kossow[4] | ||
| podkomisarz | Józef Kubicki[4] | ||
| komisarz | Leopold Wilczyński[4] | V 1928[9] - | |
| komisarz | Wacław Romiszewski[4] | ||
| komisarz | Janusz Pawłowski | był II 1933[10] | |
| komisarz | Leon Ferencowicz[11] | był w 1934 – 24 XII 1937[12][13] | adiutant IO |
| komisarz | Jan Palta | 18 II 1938[14] – | |
| nadkomisarz | Jan Buchorzewski | 28 VII 1939[15] – | |
| Zastępcy komendanta komisariatu | |||
| starszy strażnik | Władysław Treit | 1 V 1939[16] – | |
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[6]:
- komenda − Rybnik
- podkomisariat Straży Granicznej „Szczygłowice”
- placówka Straży Granicznej I linii „Knurów”
- placówka Straży Granicznej I linii „Krywałd”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wilcza” Dolina
- placówka Straży Granicznej I linii „Ochojec”
- placówka Straży Granicznej I linii „Chwałęcice”
- placówka Straży Granicznej I linii „Sumina”Górek
- placówka Straży Granicznej II linii „Szczygłowice”
- placówka Straży Granicznej II linii „Orzesze”
- placówka Straży Granicznej II linii „Rybnik”
Organizacja komisariatu w listopadzie 1929[17]:
- 1/16 komenda − Rybnik
- placówka Straży Granicznej I linii „Wilcza” Dolina
- placówka Straży Granicznej I linii „Ochojec”
- placówka Straży Granicznej I linii „Chwałęcice”
- placówka Straży Granicznej I linii „Sumina”
- placówka Straży Granicznej II linii „Bogunice”
- placówka Straży Granicznej II linii „Rybnik”
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 4.
- ↑ Kronika komisariatu „Rybnik” ↓, s. 2.
- ↑ Kronika komisariatu „Rybnik” ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h i Kronika komisariatu „Rybnik” ↓, s. 3.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 26.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 59.
- ↑ Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 35.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1928/54.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 62.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 71.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 338.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/4.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/12.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 50/1939.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 27/1939.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 58.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Wykazy imienne Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Rybnik” z lat 1918–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Rybnik” z lat 1922–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.