Inspektorat Graniczny nr 19
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Małopolski Inspektorat Okręgowy |
Inspektorat Graniczny nr 19 – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[1]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawach organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu granicznego nr 19 „Nowy Zagórz”[2]. Jesienią 1929 roku po raz kolejny zreorganizowano inspektorat. Rozkaz dowódcy Straży Granicznej nr 7 z 25 września 1929 podpisany przez płk. Jana Jura-Gorzechowskiego nakazywał przenieść sztab inspektoratu do Krosna[3]. Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku przeniesiono siedzibę inspektoratu z Krosna do Jasła[4]. Inspektorat mieścił się w zniszczonym w 1944 roku budynku w Jaśle przy ul. Staszica 6. 29 maja 1937 został przeniesiony do nowego budynku przy ul. Wyspiańskiego 4[5]. Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski przemianował posterunek SG „Rzeszów” na placówkę II linii „Rzeszów”[6]. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, komendant Straży Granicznej nakazał zmienić nazwę Inspektoratu Granicznego „Jasło” na Obwód Straży Granicznej „Jasło”[7]. Rozkazem nr 2 z 16 stycznia 1939 roku w sprawie przejęcia odcinka granicy polsko-niemieckiej od Korpusu Ochrony Pogranicza na terenie Mazowieckiego Okręgu Straży Granicznej oraz przekazania Korpusowi Ochrony Pogranicza odcinka granicy na terenie Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej, komendant Straży Granicznej wydzielił z komendy Obwodu „Jasło” komisariat Straży Granicznej „Jaśliska” przydzielił do Obwodu SG „Sambor”[8]. Rozkazem nr 6 z 22 kwietnia 1039 roku w sprawach zmian organizacyjnych oraz działania Egzekutywy Komendy Głównej Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma do komisariatu wewnętrznego „Sandomierz” przydzielił placówkę II linii „Rzeszów”, którą to wydzielił z Komendy Obwodu „Jasło” i przemianował ją na posterunek wywiadowczy[9]. Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej wydzielił Obwód Straży Granicznej „Jasło” z Zachodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej i przydzielił go do Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej[10].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski swoim rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawach organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego określił granice inspektoratu granicznego: od zachodu: placówka Straży Granicznej „Izby” wyłącznie, od wschodu: placówka Straży Granicznej „Ustrzyki Górne” włącznie[2]. Rozkaz dowódcy Straży Granicznej nr 6 z 8 września 1928 podpisany przez mjr. Wacława Spilczyńskiego zmienił granicę inspektoratu: od zachodu − placówka Straży Granicznej „Tylicz” do wzgórza 794 wyłącznie, od wschodu − placówka Straży Granicznej „Wołosate” do wzgórza 1335 Halicz[11]. Był to odcinek karpackiej granicy od wzgórza Obidza na zachodzie, po wzgórze Pasika nad Jasielem na wschodzie[12].
- Sąsiednie inspektoraty
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Organizacja inspektoratu w maju 1928[13]:
- komenda − Nowy Zagórz
- komisariat Straży Granicznej „Gładyszów”
- komisariat Straży Granicznej „Jaśliska”
- komisariat Straży Granicznej „Baligród”
- komisariat Straży Granicznej „Dwernik”
Organizacja inspektoratu w 1931:
- komenda − Krosno
- Komisariat SG Piwniczna (34 km)
- Komisariat SG Muszyna (36 km)
- Komisariat SG Gładyszów (48 km)
- Komisariat SG Krempna (37,5 km)
- Komisariat SG Jaśliska (36 km)
Organizacja inspektoratu w 1935[14]:
- komenda − Jasło
- komisariat Straży Granicznej „Piwniczna”
- komisariat Straży Granicznej „Muszyna”
- komisariat Straży Granicznej „Gładyszów”
- komisariat Straży Granicznej „Krempna”
- komisariat Straży Granicznej „Jaśliska”
Organizacja obwodu w 1938[15]:
- komenda − Jasło
- komisariat Straży Granicznej „Rytro”
- komisariat Straży Granicznej „Krynica”
- komisariat Straży Granicznej „Uście Ruskie”
- komisariat Straży Granicznej „Krempna”
- komisariat Straży Granicznej „Posada Jaśliska”
Kierownicy inspektoratu/ komendanci obwodu[edytuj | edytuj kod]
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| nadkomisarz | Stanisław Materna[a] | 1931 - 17 X 1932[16] | zwolniony ze SG |
| nadkom. SG | Zdzisław Ruciński[17] | ||
| nadkom. | Edward Karol Okulski??? | 10 V 1938 ? – 17 VII 1939[17] | |
| nadkomisarz | Tadeusz Zieliński | 15 II 1939[18] - | |
| nadkomisarz | Edward Okulski | 17 VII 1939[19] - |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Materna – w 1914 został zmobilizowany do austriackiego 57 pułku piechoty w Tarnowie. Walczył na froncie rosyjskim w Karpatach i tam został ranny. W październiku 1915 powrócił do macierzystej jednostki. 12 sierpnia 1916 dostał się do niewoli rosyjskiej. W okresie wojny polsko-bolszewickiej walczył jako dowódca kompanii 9 pułku piechoty Legionów. W 1921 wstąpił do Straży Celnej, a w marcu 1928 do Straży Granicznej. Tam objął stanowisko kierownika (?) komisariatu SG „Karnowac”. W styczniu 1929 został przeniesiony na stanowisko oficera informacyjnego Śląskiego Inspektoratu Okręgowego SG w Katowicach, a w 1931 objął stanowisko kierownika Inspektoratu Granicznego „Jasło”. W 1933 przeszedł w stan spoczynku[16].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 27.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 50.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
- ↑ Bocheński 2009 ↓, s. 46.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 119.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 124-128.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 144.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 161.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 181.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 30.
- ↑ Bocheński 2009 ↓, s. 43.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 28.
- ↑ Promińska 2011 ↓, s. 5.
- ↑ Promińska 2011 ↓, s. 8.
- ↑ a b Kozłowski 2015 ↓, s. 204.
- ↑ a b Bocheński 2009 ↓, s. 47.
- ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 2/39.
- ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 50/39.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Waldemar Bocheński: Almanach Muszyny 2009. Formacje graniczne II RP. [dostęp 2016-12-28].
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażników oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
- Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.