Komisariat Straży Granicznej „Rudniki”

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Komisariat Straży Granicznej „Rudniki”
Komisariat SG „Jaworzno”
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1928

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

Komisariat Straży Celnej „Jelonki”

Organizacja
Dyslokacja

Jaworzno
Rudniki

Formacja

Straż Graniczna

Podległość

Inspektorat Graniczny nr 13
Obwód SG „Wieluń”

Komisariat Straży Granicznej „Rudniki” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Geneza[edytuj | edytuj kod]

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Komisariat Straży Celnej „Jelonki”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Granicznego Straży Celnej „Praszka”[3].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Jaworzno”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].

 Osobny artykuł: komisariat Straży Celnej „Jelonki”.

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Jaworzno” do Inspektoratu Granicznego nr 13 „Wieluń” i określił jego strukturę organizacyjną[7]. Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie zmian dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego potwierdził organizację komisariatu[8]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[9]. Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku podplacówkę „Bobrowa” przemianowano na placówkę I linii[10]. Rozkazem nr 2 z 24 sierpnia 1933 roku w sprawach zmian etatowych, przydziałów oraz utworzenia placówek', komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przydzielił placówkę II linii „Jaworzno” w skład komisariatu „Rudniki”[11]. Rozkazem nr 3 z 23 czerwca 1934 roku w sprawach [...] tworzenia i zniesienia posterunków informacyjnych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski utworzył placówkę II linii „Krzepice”. Tym samym rozkazem zniósł placówkę „Jaworzno”[12]. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówki I linii „Bobrowa” i „Starokrzepice” z komisariatu Straży Granicznej „Rudniki” i przydzielił do komisariatu Straży Granicznej „Panki”[13]. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę I linii „Wygiełdów” z komisariatu Straży Granicznej „Praszka” i przydzielił do komisariatu Straży Granicznej „Rudniki”[13]. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę II linii „Krzepice” z komisariatu Straży Granicznej „Rudniki” i przydzielił do komisariatu Straży Granicznej „Panki”[14].

Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]

Komisariat i placówka II linii znajdowała się w wynajętym przez skarb państwa budynku[15]. Długość ochranianej przez komisariat linii granicznej w 1936 roku wynosiła 17 kilometry i 433 metry. Rozpoczynała się od kamienia granicznego nr 042, a kończyła na kamieniu granicznym nr 061 i dalej do rzeki Piskory[16]. Do celów służbowych wykorzystywano dwa konie, często do zaprzęgu do bryczki i rower służbowy. Szeregowi komisariatu w większości posiadali rowery prywatne, które używali też w celach służbowych[15].

Kierownik Inspektoratu Granicznego „Wieluń” w dodatku do rozkazu organizacyjnego nr 3 z 19 lipca 1930 roku określił granice komisariatu[17]:

  • granica północna: od kamienia granicznego nr 47 w kierunku południowo-wschodnim przez zbocze wzgórza 205 zachodni wylot wsi Brzeziny do folwarku Raczyzna;
  • granica wewnętrzna: od folwarku Raczyzna (wył.) dalej szosą do leśniczówki na szosie Praszka-Rudniki, dalej drogą przez Błonie, Porębki, Glinki, Teodorówka do Słowikowa, drogą w kierunku południowo-zachodnim do Jaworzna (wył.), następnie od południowego wylotu wsi Jaworzno drogą do Naguby – Bugaj, dalej drogą do Stanek i do Kuźniczki na most na Liswarcie;
  • granica południowa: od kamienia granicznego nr 69 w kierunku północno-wschodnim wzdłuż koryta Liswarty do Kuźniczki na most na Liswarcie.
Sąsiednie komisariaty

Funkcjonariusze komisariatu[edytuj | edytuj kod]

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby
komisarz Edward Makowski[18] był w 1932 –
podkomisarz Henryk Milli[16] był w IV 1936 –
aspirant Wiktor Kowalski 15 VII 1938[19] -
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnik Zdzisław Engel 1 V 1939[20] –

Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[7] i we wrześniu 1928[21]:

Organizacja komisariatu w styczniu 1930[22]:

Organizacja komisariatu w styczniu 1932[24]

Organizacja komisariatu w kwietniu 1936[16]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
  2. ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
  3. ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 25.
  4. ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
  5. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 22.
  6. ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
  7. ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 23.
  8. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 33.
  9. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 71.
  10. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
  11. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 88.
  12. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 95.
  13. ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 98.
  14. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 99.
  15. ↑ a b Kronika komisariatu „Rudniki” ↓, s. 3.
  16. ↑ a b c Charakterystyka komisariatu „Rudniki” ↓, s. 1.
  17. ↑ Janiszewski 2006 ↓, s. 108.
  18. ↑ Wykaz imienny Wlkp. IO ↓, s. 8.
  19. ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/40.
  20. ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 24/1939.
  21. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 35.
  22. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 70.
  23. ↑ Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 164.
  24. ↑ Kronika komisariatu „Rudniki” ↓, s. 2.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W niektórych dokumentach archiwalnych spotyka się też nazwę – Pinki[23]. Wynika on z zapisu fonetycznego nazwy gwarowej (gwarowa wymowa Pińki). W literaturze fachowej nazywa się to uproszczenie grup spółgłoskowych. W jednych dokumentach archiwalnych jest zapis Pinki, w drugich Pieńki. Jednakowoż, obie nazwy odnoszą się do tej samej miejscowości. Błędem jest mylenie obu zapisów z niedaleko położonymi Pankami.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Straż Graniczna (1928–1939)
Inspektoraty okręgowe
od 1938 okręgi SG
Inspektoraty graniczne
od 1938 obwody SG
Obwody SG
powstałe po 1938
Komisariaty SG
Placówki I linii
Placówki II linii
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komisariat_Straży_Granicznej_„Rudniki”&oldid=73079076”