Komisariat Straży Granicznej „Szczepkowo Borowe”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Komisariat Straży Granicznej „Szczepkowo Borowe” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922[3]. Komisariat Straży Celnej „Janowo”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Chorzele”[4].
W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[5]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Szczepkowo Borowe”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[6].
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną[7]. Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Szczepkowo Borowe” do Inspektoratu Granicznego nr 2 „Przasnysz” i określił jego strukturę organizacyjną[8]. Rozkazem nr 9 z 18 października 1929 w sprawie reorganizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[9]. Rozkazem nr 5 z 2 września 1930 w sprawie nazw inspektoratów granicznych i komisariatów komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wydzielił placówkę Bonisław z komisariatu Szczepkowo Borowe do komisariatu Działdowo[10]. Rozkazem nr 4/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 20 października 1931 zniesiono placówkę SG „Janowo”[11]. Rozkaz komendanta Straży Granicznej płk. Jana Jura-Gorzechowskiego z 10 maja 1938 w sprawie terminologii w odniesieniu do władz i jednostek formacji, wydany w związku z rozkazami KSG z 25 i 29 kwietnia 1938, przemianował inspektoraty graniczne na obwody Straży Granicznej z dodaniem nazwy miejscowości, w której jednostka stacjonuje. Jednocześnie nakazał używanie w stosunku do kierowników komisariatów i placówek nowych terminów: „komendant komisariatu” i „dowódca placówki”[12]. Komisariat wszedł w skład struktury Obwodu Straży Granicznej „Przasnysz”. Rozkazem nr 5 z 3 marca 1939 w sprawie zmian organizacyjnych [...], komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma wydzielił z komisariatu „Działdowo” placówkę I linii „Bonisław” i przydzielił do komisariatu „Szczepkowo Borowe”[13]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma przemianował posterunek SG „Wieczfina” na placówkę II linii[14].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Wydarzenia
- 26 sierpnia 1939 o 6.00, w okolicach słupa granicznego 004, leżący w rowie około 200 m od granicy żołnierze niemieccy, zastrzelili kaprala 80 pułku piechoty Ignacego Grabowskiego i strażnika placówki w Bonisławiu Wojciecha Wiśniowskiego[15].
Sąsiednie komisariaty:
Funkcjonariusze komisariatu[edytuj | edytuj kod]
| Kierownicy/komendanci komisariatu | ||
|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby |
| aspirant | Czesław Gwóźdź | 25 IV 1938[16] - |
| aspirant | Józef Stępień[17] | 24 III 1939[18] – |
| Zastępcy komendanta komisariatu | ||
| przodownik | Stanisław Korpys | – 30 IV 1939[19] |
| przodownik podchorąży | Paweł Czerkies | 1 V 1939[20] – |
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Organizacja komisariatu w marcu 1928[21]:
- komenda − Szczepkowo Borowe
- placówka Straży Granicznej I linii „Janowo”
- placówka Straży Granicznej I linii „Górowo-Trząski”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gołębie”
- placówka Straży Granicznej II linii „Szczepkowo Borowe”
Organizacja komisariatu w październiku 1929[9]:
- 4/2 komenda − Szczepkowo Borowe
- placówka Straży Granicznej I linii „Janowo”
- placówka Straży Granicznej I linii „Górowo-Trząski”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gołębie”
- placówka Straży Granicznej I linii „Bonisław”
- placówka Straży Granicznej II linii „Szczepkowo Borowe”
- placówka Straży Granicznej II linii „Janowo” → zniesiona w 1931
Organizacja komisariatu w 1933 i 1934[22]:
- komenda − Szczepkowo Borowe
- placówka Straży Granicznej I linii „Janowo”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gołębie”
- placówka Straży Granicznej I linii „Górowo-Trząski”
- placówka Straży Granicznej II linii „Szczepkowo Borowe”
Organizacja komisariatu w 1937[22]:
- komenda − Szczepkowo Borowe
- placówka Straży Granicznej I linii „Wasiły-Zygny”?
- placówka Straży Granicznej I linii „Gołębie”
- placówka Straży Granicznej I linii „Janowo”
- placówka Straży Granicznej II linii „Szczepkowo Borowe”
- placówka Straży Granicznej II linii „Mława”
- placówka Straży Granicznej II linii „Działdowo”
Organizacja komisariatu w 1939[23]:
- komenda − Szczepkowo Borowe
- placówka Straży Granicznej I linii „Janowo”
- placówka Straży Granicznej I linii „Górowo-Trząski”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gołębie”
- placówka Straży Granicznej I linii „Bonisław”
- placówka Straży Granicznej II linii „Szczepkowo Borowe”
- placówka Straży Granicznej II linii „Janowo”
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Piekarz 2017 ↓, s. 28.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 25.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 134.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 13.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 56.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 65.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 80.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 120-122.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 158.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 172.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 247.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/18.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 13/39.
- ↑ Rozkazy Maz. IO ↓, s. 49/39.
- ↑ Rozkazy Maz. IO ↓, s. 60/39.
- ↑ Rozkazy Maz. IO ↓, s. 59/39.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 14.
- ↑ a b Polak 1998 ↓, s. 65.
- ↑ Sobczak 2014 ↓, s. 10.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918−1839. Studia i materiały. Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-00.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918–1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
- Antoni Krzysztof Sobczak: Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej w Ciechanowie w latach 1928–1939. Przyczynek do historii. 2014. [dostęp 2017-03-14].
- Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.