Komisariat Straży Granicznej „Krościenko”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Komisariat Straży Granicznej „Krościenko” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Komisariat Straży Celnej „Niedzica”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Sącz”[3].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Krościenko”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Krościenko” do Inspektoratu Granicznego nr 18 „Nowy Targ” i określił jego strukturę organizacyjną[5]. Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał jego granice[7]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[8]. Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 roku w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przemianował posterunek SG Sromowce Wyżne na placówkę Straży Granicznej I linii[9]. Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 roku w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Łęcko”[10]. Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 roku w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski, działając na podstawie upoważnienia Ministra Skarbu z 14 października 1938 roku, przydzielił placówki: Niedzica” i „Kacwin” do komisariatu „Łapsze Niżne”[11], przeniósł placówkę I linii „Szczawnica” do Leśnicy[12].
Służba graniczna
[edytuj | edytuj kod]Sąsiednie komisariaty:
- komisariat Straży Granicznej „Zakopane” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Muszyna” − 1928
- komisariat Straży Granicznej „Zakopane” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Piwniczna” − 1935[13]
Funkcjonariusze komisariatu
[edytuj | edytuj kod]| Kierownicy/komendanci komisariatu | |||
|---|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
| podkomisarz | Roman Bogdanowicz[14][a] | 1928 – 1929 | |
| nadkomisarz | Paweł Herburt[14][b] | 1929 – 1930[15] | w stan spoczynku |
| podkomisarz | Tadeusz Kuryłowicz | 2 III 1939[16] - | |
| Zastępcy komendanta komisariatu | |||
| starszy strażnik | Adam Faron | 1 V 1939[17] – | |
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]
Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[5]:
- komenda − Krościenko nad Dunajcem
- placówka Straży Granicznej I linii „Kacwin”
- placówka Straży Granicznej I linii „Czorsztyn”
- placówka Straży Granicznej I linii „Jaworki”
- placówka Straży Granicznej II linii „Krościenko”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1928[7]:
- placówka Straży Granicznej I linii „Kacwin”
- placówka Straży Granicznej I linii „Niedzica”
- placówka Straży Granicznej I linii „Szczawnica”
- placówka Straży Granicznej II linii „Krościenko”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1929[8], w 1931, w 1935[13] :
- 4/18 komenda − Krościenko (58,5 km)
- placówka Straży Granicznej I linii „Kacwin” → w 1938 do komisariatu „Łapsze Niżne”
- placówka Straży Granicznej I linii „Niedzica” → w 1938 do komisariatu „Łapsze Niżne”
- placówka Straży Granicznej I linii „Sromowce Niżne”
- placówka Straży Granicznej I linii „Szczawnica” → w 1938 przeniesiona do Leśnicy
- placówka Straży Granicznej I linii „Jaworki”
- placówka Straży Granicznej II linii „Krościenko”
Organizacja komisariatu w grudniu 1938[12]:
- komenda − Krościenko
- placówka Straży Granicznej I linii „Sromowce Niżne”
- placówka Straży Granicznej I linii „Leśnica”
- placówka Straży Granicznej I linii „Jaworki”
- placówka Straży Granicznej II linii „Krościenko”
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Roman Bogdanowicz – w I wojnie światowej walczył w armii austro-węgierskiej na froncie włoskim. W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, a w 1922 został przeniesiony do rezerwy. Od 1923 w Straży Celnej – służył w komisariacie „Komańcza”. W 1926 przeniesiony z Komańczy do komisariatu „Zakopane”, a w 1927 do komisariatu SC „Szczawnica”. Po reorganizacji formacji, w marcu 1928 wstąpił do Straży Granicznej. W 1928 był służył w komisariacie SG „Krościenko”. W 1935 został przeniesiony do ZMIO SG w Krakowie, a w 1937 wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SG „Zakopane”. We wrześniu 1939 był oficerem Brygady Strzelców Podhalańskich. W jej składzie przekroczył granicę polsko-węgierski i został internowany. Na terenie Węgier przebywał do końca II wojny światowej. Do Polski powrócił w maju 1945[14].
- ↑ Paweł Herburt – od 1914 żołnierz 3 kompanii piechoty I Brygady Legionów Polskich. W listopadzie 1918 brał udział w obronie Lwowa. W składzie 1 pułku artylerii ciężkiej walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. 28 września 1919 pod Dżwińskiem został ciężko ranny. W latach dwudziestych przeniesiony do rezerwy w stopniu kapitana. W 1929 został wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SG „Krościenko”, a z dniem 30 września 1930 przeniesiony w stan spoczynku[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 34.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 28.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 30.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 51.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 103.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 110.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 133.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 135.
- ↑ a b Promińska 2011 ↓, s. 5.
- ↑ a b c Kozłowski 2015 ↓, s. 38.
- ↑ a b Kozłowski 2015 ↓, s. 114.
- ↑ Rozkazy Maz. IO ↓, s. 31/39.
- ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 28/39.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażaków oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1929 i 1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.188/3 i 188/13.)
- Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.