Rośliny przyprawowe
Wygląd
Rośliny przyprawowe – rośliny i ich części (korzenie, kłącza, cebule, kora, kwiaty, owoce, nasiona) w stanie świeżym, wysuszonym lub po obróbce mechanicznej, stosowane jako przyprawy. Ze względu na specyficzny smak i aromat stosowane są jako dodatki do pożywienia w celu poprawienia smaku, nierzadko przypisuje się im równocześnie działanie lecznicze[1].
- Owoce baldaszkowatych:
- biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum) – anyż,
- kminek zwyczajny (Carum carvi) – kminek,
- kolendra siewna (Coriandrum sativum) – kolendra,
- fenkuł włoski (Foeniculum vulgare) – koper włoski,
- koper ogrodowy (Anethum graveolens)
- kmin rzymski (Cuminum cyminum) – kmin, kminek rzymski,
- chropawiec wonny (Trachyspermum ammi) – adżwan, ajowan,
- selery zwyczajne (Apium graveolens) – owoce selerów.
- Owoce inne:
- badian właściwy (Illicium verum) – anyż gwiaździsty,
- berberys pospolity (Berberis vulgaris),
- borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea),
- chmiel zwyczajny (Humulus lupulus),
- cytrus (Citrus sp.) – naowocnia (egzokarp) zwłaszcza cytryny (C. limon) i pomarańczy (C. sinensis) – skórka cytrynowa i pomarańczowa,
- dereń jadalny (Cornus mas),
- granatowiec właściwy (Punica granatum) – granat,
- jałowiec pospolity (Juniperus communis) – szyszkojagody, tzw. jagody jałowca,
- jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) – jarzębina,
- korzennik lekarski (Pimenta dioica) – ziele angielskie,
- melonowiec właściwy (Carica papaya) – papaja,
- oliwka europejska (Olea europaea),
- papryka (Capsicum sp.) – m.in. pieprz cayenne,
- pieprz czarny (Piper nigrum),
- pieprz długi (Piper longum),
- pieprz kubeba (Piper cubeba),
- pomidor zwyczajny (Lycopersicon esculentum) – keczup,
- rokitnik zwyczajny (Hippophaë rhamnoides),
- róża dzika (Rosa canina),
- sumak garbarski (Rhus coriaria),
- wanilia płaskolistna (Vanilla planifolia) – wanilia, laski wanilii,
- wawrzyn szlachetny (Laurus nobilis) – owoce wawrzynu,
- winorośl właściwa (Vitis vinifera) – wino, rodzynki.
- Nasiona:
- czarnuszka siewna (Nigella sativa) – czarnuszka, czarny kminek,
- gorczyca biała (Sinapis alba),
- gorczyca biała gardalska (Sinapis alba subsp. dissecta) – gorczyca gardalska,
- kapusta czarna (Brassica nigra) – gorczyca czarna,
- kapusta sitowata (Brassica juncea) – gorczyca sarepska, gorczyca brunatna, gorczyca chińska,
- kardamon malabarski (Elettaria cardamomum) – kardamon zielony,
- kakaowiec właściwy (Theobroma cacao) – kakao,
- kawa arabska (Coffea arabica),
- kola zaostrzona (Cola acuminata),
- kozieradka pospolita (Trigonella foenum-graecum) – kozieradka,
- mak lekarski (Papaver somniferum),
- migdałowiec pospolity (Amygdalus communis) – migdały, marcepan
- muszkatołowiec korzenny (Myristica fragrans) – kwiat muszkatołowy (macis, osnówka nasion)[5][6], gałka muszkatołowa,
- rokietta siewna (Eruca vesicaria subsp. sativa) – rukola, gorczyca perska,
- sezam indyjski (Sesamum indicum) – sezam,
- soja warzywna (Glycine max) – sos sojowy.
- Kwiaty:
- bez czarny (Sambucus nigra),
- czapetka pachnąca, goździkowiec korzenny (Syzygium aromaticum) – goździki,
- kapary cierniste, kapar ciernisty (Capparis spinosa) – kapary,
- ketmia szczawiowa (Hibiscus sabdariffa),
- szafran uprawny (Crocus sativus) – szafran.
- Kłącza i korzenie:
- alpinia lekarska (Alpinia officinarum) – kałgan,
- chrzan pospolity (Armoracia rusticana),
- cykoria podróżnik (Cichorium intybus),
- dzięgiel litwor, arcydzięgiel litwor (Angelica archangelica),
- imbir lekarski (Zingiber officinale) – imbir,
- Kaempferia galanga – kentior,
- lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra) – lukrecja,
- ostryż długi (Curcuma longa) – kurkuma, szafran indyjski,
- pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa) – pasternak,
- rzodkiewka (Raphanus sativus var. sativus),
- tatarak zwyczajny (Acorus calamus) – tatarak,
- zapaliczka cuchnąca (Ferula assa-foetida) – asafetyda.
- Cebule:
- cebula zwyczajna (Allium cepa) – cebula,
- czosnek askaloński (Allium ascalonicum) – szalotka,
- czosnek dęty (Allium fistulosum) – siedmiolatka,
- czosnek szczypiorek (Allium schoenoprasum) – szczypiorek,
- czosnek pospolity (Allium sativum) – czosnek,
- por (Allium ampeloprasum).
- Kora:
- cynamonowiec cejloński (Cinnamomum verum) – cynamon cejloński, cynamon seszelski,
- cynamonowiec wonny, kasja (Cinnamomum cassia) – cynamon chiński,
- cynamonowiec Burmana (Cinnamomun burmanii) – cynamon Padang, cynamon jawajski,
- Cinnamomum loureiroi – cynamon sajgoński.
- Liście i zioła:
- bazylia pospolita (Ocimium basilicum) – bazylia,
- Bergera koenigii – liście curry,
- biedrzeniec mniejszy (Pimpinella saxifraga),
- bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea),
- bylica draganek (Artemisia dracunculus) – estragon,
- bylica piołun (Artemisia absynthium) – piołun,
- bylica boże drzewko (Artemisia abrotanum),
- bylica pospolita (Artemisia vulgaria),
- cząber ogrodowy (Satureia hortensis) – cząber,
- cząber górski (Satureja montana) – cząber włoski, cząber zimowy, czubrica,
- hyzop lekarski (Hyssopus officinalis) – hyzop,
- koper ogrodowy (Anethum graveolens) – koper, koperek,
- krwiściąg mniejszy (Sanguisorba minor),
- lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) – lawenda,
- lebiodka majeranek, majeranek ogrodowy (Origanum majorana) – majeranek,
- lebiodka kreteńska (Origanum onites) – chmiel hiszpański, majeranek dziki,
- lebiodka pospolita (Origanum vulgare) – oregano (zwłaszcza O. vulgare subsp. viridulum), majeranek dziki,
- Lippia graveolens – oregano meksykańskie,
- lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale) – lubczyk, maggi,
- macierzanka tymianek (Thymus vulgaris) – tymianek,
- Thymus zygis – tymianek hiszpański,
- Thymus saturejoides – tymianek saturejski,
- Thymus mastichina – tymianek mastix,
- marchewnik anyżowy (Myrrhis odorata),
- melisa lekarska (Melissa officinalis),
- mięta zielona (Mentha spicata),
- mięta pieprzowa (Mentha piperita),
- mirt zwyczajny (Myrtus communis),
- ogórecznik lekarski (Borago officinalis),
- palczatka cytrynowa (Cymbopogon citratus) – trawa cytrynowa,
- pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum) – pietruszka,
- pieprzyca siewna (Lepidium sativum) – rzeżucha,
- pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica),
- portulaka pospolita (Portulaca oleracea),
- przytulia wonna (Galium odoratum),
- roszponka warzywna (Valerianella locusta),
- rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) – rozmaryn,
- rukiew wodna (Nasturtium officinale),
- ruta zwyczajna (Ruta graveolens),
- selery zwyczajne (Apium graveolens) – selery,
- szałwia lekarska (Salvia officinalis),
- szałwia muszkatołowa (Salvia sclarea),
- szczaw zwyczajny (Rumex acetosa)
- trybula ogrodowa (Anthriscus cerefolium) – trybula,
- wawrzyn szlachetny (Laurus nobilis) - liście bobkowe, liście laurowe,
- wrotycz balsamiczny (Tanacetum balsamita),
- wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Hans Melchior, Hans Kastner: Przyprawy, badania botaniczne i chemiczne. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1978, s. 17.
- ↑ Jan Kybal, Jirina Kaplicka: Rośliny aromatyczne i przyprawowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1985. ISBN 83-09-00959-3.
- ↑ Bohumir Hlava, Dagmar Lanska: Rośliny przyprawowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983. ISBN 83-09-00456-7.
- ↑ Uli Mautner, Bernd Kullenberg: Przyprawy ziołowe. Katowice: Videograf, 1994. ISBN 83-85516-52-2.
- ↑ Kwiat muszkatołowy [online], kuchniaazjatycka.com (Jędrzej Śpiewak, Jolanta Holband) [dostęp 2016-08-04] .
- ↑ Macis, [w:] Encyklopedia WIEM [online], Grupa Onet.pl SA [dostęp 2016-08-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-04] .