Województwo ruskie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m WP:SK, poprawa linków |
mapa |
||
Linia 66: | Linia 66: | ||
* [[powiat drohobycki]], stolica [[Drohobycz]] |
* [[powiat drohobycki]], stolica [[Drohobycz]] |
||
* [[powiat stryjski]], stolica [[Stryj (miasto)|Stryj]] |
* [[powiat stryjski]], stolica [[Stryj (miasto)|Stryj]] |
||
[[File:Beauplan Poland XVII map.jpg|thumb|Mapa Polski pd-wsch wykonana przez Beauplana na polecenie Władysława IV]] |
|||
=== [[Ziemia sanocka]] === |
=== [[Ziemia sanocka]] === |
Wersja z 12:18, 24 sty 2011
Szablon:Województwo I RP infobox
Województwo ruskie – województwo Korony Królestwa Polskiego, część prowincji Małopolska, jednostka administracyjna Królestwa Polskiego w okresie I Rzeczypospolitej, istniejąca w latach 1434-1772. Województwo powstało na mocy przywileju króla Władysława II Jagiełły. Wszystkie województwa polsko-litewskie mają swe źródło w nadaniu w 1347 przez Kazimierza Wielkiego osobnych statutów występujących w historiografii pod wspólną nazwą "statuty wiślicko-piotrkowskie" dla Wielkopolski i Małopolski, a jeszcze głębsze – w rozbiciu dzielnicowym. Po unii lubelskiej Rzeczpospolita Obojga Narodów dzieliła się na województwa wchodzące w skład prowincji małopolskiej, wielkopolskiej oraz prowincji litewskiej.
System prawny w oparciu o prawo magdeburskie. Stolicą województwa był Lwów, sejmiki generalne województwa odbywały się w Sądowej Wiszni. Diecezja przemyska istniała od 1340, diecezję chełmską utworzono w 1375, w 1412 utworzono archidiecezję lwowską na miejsce istniejącej od 1367 metropolii halickiej.
Po I rozbiorze Polski ziemie te przypadły do Austrii obejmując m.in. Lwów, Przemyśl, Rzeszów, Sanok i Bełz oraz zachodni fragment Podola (Tarnopol). Tereny te uzyskały status kraju koronnego Austrii o oficjalnej nazwie Królestwo Galicji i Lodomerii (niem. Königreich Galizien und Lodomerien). Nawiązując do tytułu Rex Galiciæ et Lodomeriæ, dyplomacja austriacka starała się uzasadnić prawo monarchów austriackich – jako spadkobierców korony węgierskiej – do zajętych ziem.
Granice
Województwo graniczyło od południa z Królestwem Węgierskim (komitaty Zemplén, Ung i Máramaros), od zachodu z krakowskim, od północy z województwem lubelskim a od wschodu z województwami: podolskim i wołyńskim. W skład województwa wchodziły poszczególne ziemie Prowincji małopolskiej:
Ziemia chełmska
stolica Chełm
- rody szlacheckie (magnackie): Rejowie, Zamoyscy, Sobiescy, Ostrogscy
- powiat chełmski
- powiat krasnostawski, stolica Krasnystaw
- powiat ratneński, stolica Ratno
Ziemia halicka
stolica Halicz
- rody szlacheckie (magnackie):
- Potoccy, Sieniawscy, Siennieńscy z Sienna, Zbarascy, Wiśniowieccy, Chodkiewicze, Czartoryscy, Sapiehowie
- powiat halicki , stolica Halicz, Sejmik szlachecki od roku 1569
- powiat kołomyjski, stolica Kołomyja
- powiat trembowelski, stolica Trembowla do 1569
- rody szlacheckie:
Ziemia lwowska
stolica Lwów, starostwo grodowe, sejmik deputacki i gospodarski
- powiat lwowski
- powiat żydaczowski, siedziba Żydaczów, starostwo grodowe
- rody szlacheckie (magnackie)
Ziemia przemyska
stolica Przemyśl, starostwo grodowe, sejmik deputacki i gospodarski, powiaty (główne):
- Rody szlacheckie (magnackie):
- powiat przemyski, stolica Przemyśl
- powiat samborski, stolica Sambor
- powiat drohobycki, stolica Drohobycz
- powiat stryjski, stolica Stryj
Ziemia sanocka
stolica Sanok, starostwo grodowe, sejmik deputacki i gospodarski
- od 7 czerwca 1734 roku przewodniczył sejmikowi Józef Kanty Ossoliński
- powiat sanocki
- Rody szlacheckie (magnackie):
Miasta i miasteczka
System prawny w oparciu o prawo magdeburskie:
Wojewodowie
- Osobny artykuł:
Grupy etniczne
Sądy
- Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego na zamku w Sanoku w oparciu o:
Bibliografia
- Akta Grodzkie i Ziemskie
- Lustracja województwa ruskiego, podolskiego i bełskiego 1564-1565, Warszawa (I) 2001, 289 stron. ISBN: 83-7181-193-4;
- Lustracje dóbr królewskich XVI-XVIII wieku. Lustracja województwa ruskiego 1661—1665. Część III ziemie halicka i chełmska. Polska Akademia Nauk – Instytut Historii, 1976;
- Lustracje województw ruskiego, podolskiego i bełskiego 1564 - 1565, wyd. K. Chłapowski, H. Żytkowicz, cz. 1, Warszawa – Łódź 1992;
- Lustracje województwa ruskiego 1661-1665, wyd. E. i K. Artanowscy, cz. 3, Ziemia halicka i chełmska, Warszawa 1976;
- Lustracja województwa ruskiego 1661-1665, cz. 1: Ziemia przemyska i sanocka, wyd. K. Arłamowski i w. Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1970;
- Aleksander Jabłonowski, Polska wieku XVI, t. VII, Ruś Czerwona, Warszawa 1901 i 1903.
Źródła
- Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352 - 1783. Karol Maleczyński, Lwów 1938