Głogówek: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
dodanie ilustracji
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zabytki: drobne merytoryczne pruski mur jest z cegłą, szachulec z innym wypełnieniem
Linia 89: Linia 89:
* [[Kolegiata św. Bartłomieja w Głogówku|kościół - kolegiata]] par. pw. św. Bartłomieja, z 1380-XVIII w. Rzadko spotykana gotycka architektura z barokowym wystrojem wnętrza z freskami Franciszka Sebastiniego i sztukateriami Jana Schuberta. Kościół nazywany jest ''Perłą Opolskiej Ziemi''
* [[Kolegiata św. Bartłomieja w Głogówku|kościół - kolegiata]] par. pw. św. Bartłomieja, z 1380-XVIII w. Rzadko spotykana gotycka architektura z barokowym wystrojem wnętrza z freskami Franciszka Sebastiniego i sztukateriami Jana Schuberta. Kościół nazywany jest ''Perłą Opolskiej Ziemi''
** kaplica [[Oppersdorffowie|Oppersdorffów]] w kościele parafialnym z 1400 r. Wewnątrz alabastrowy nagrobek i sklepienie z kamiennymi wspornikami
** kaplica [[Oppersdorffowie|Oppersdorffów]] w kościele parafialnym z 1400 r. Wewnątrz alabastrowy nagrobek i sklepienie z kamiennymi wspornikami
* [[Kościół Świętego Krzyża w Głogówku|kościół cmentarny pw. Świętego Krzyża]], wybudowany w stylu tzw. pruskiego muru - szachulcowy, z 1705 r., na cmentarzu
* [[Kościół Świętego Krzyża w Głogówku|kościół cmentarny pw. Świętego Krzyża]], szachulcowy z 1705 r., na cmentarzu
* zespół klasztorny franciszkanów, z XIV/XV w. – XIX w.: kościół pw. św. Franciszka z XV w., pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII w.; klasztor
* zespół klasztorny franciszkanów, z XIV/XV w. – XIX w.: kościół pw. św. Franciszka z XV w., pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII w.; klasztor
** [[Domek loretański w Głogówku|domek loretański]] z [[Matka Boża Loretańska w Głogówku|figurą Matki Boskiej]] z 1630 r., znajdująca się wewnątrz kościoła franciszkanów
** [[Domek loretański w Głogówku|domek loretański]] z [[Matka Boża Loretańska w Głogówku|figurą Matki Boskiej]] z 1630 r., znajdująca się wewnątrz kościoła franciszkanów

Wersja z 13:11, 8 maj 2015

Szablon:POL miasto infobox Głogówek (dodatkowa nazwa w j. niem. Oberglogau, śl-niem. Kraut Glôge, cz. Horní Hlohov, łac. Glogovia minor) – miasto w Polsce położone w zachodniej części Górnego Śląska, w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Głogówek. Leży nad rzeką Osobłogą. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do dawnego województwa opolskiego.

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 5755 mieszkańców[1].

Nazwa

Nazwa Głogówek wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie[2].
Na dziedzińcu zamkowym
Budynek bramny
Ozdobny portal budynku bramnego

W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Glogouie minoris[3].

W 1750 roku nazwa Głogówek wymieniona została w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Dolnego i Górnego Śląska[4]

Polskie nazwy Mały Głogów oraz Głogówek w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił górnośląski pisarz i ksiądz, Józef Lompa.[5]

Historia

Panorama, Głogówek - (Friedrich Gottlob Endler - 1808 r.)

Miasto najpierw znajdowało się w rękach Piastów śląskich, później niemieckiej dynastii cesarskiej Habsburgów, następnie rodu von Oppersdorffów. W 1655 r. w czasie potopu szwedzkiego znalazł tutaj schronienie król polski Jan Kazimierz wraz z rodziną. W 1806 r. gościem był Ludwig van Beethoven, który hrabiemu Franzowi von Oppersdorff zadedykował IV symfonię. W Głogówku urodził się m.i. Johann Sedlatzek (*1789; +1866), znany w ówczesnej Europie flecista, światowej sławy wirtuoz, oraz członek Instytutu Filharmonialnego w Wiedniu oraz żyjący w XX w. kompozytor Gerhard Strecke.

  • 1223 – wzmiankowany jako wieś[6]
  • 1264 – Władysław opolski ufundował klasztor franciszkanów i nadał prawo niemieckie oraz ściągnął kolonistów niemieckich.
  • 1275 – nadano prawa miejskie.
  • 1283–1313 – Bolko I opolski obrał Głogówek za swą siedzibę. Wcześniej stał tu gród wczesnopiastowski. Po śmierci Bolka z podziału opolskiego księstwa miasto przypadło jego synowi, Bolesławowi.
  • 1291 – Po złożeniu hołdu lennego poprzez księcia Bolka I królowi czeskiemu i niemieckiemu księciu elektorowi Wacławowi II (*1271; +1305), księstwo opolskie, a w tym i Głogówek, podlegają koronie czeskiej i pośrednio Rzeszy rzymsko-niemieckiej.
  • 1373 – prawa miejskie magdeburskie.
  • 1379 – zbudowano kolegiatę.
  • 1 poł. XV w. – książę głogówecki Bolko V gnębił mieszczan niemieckich, a popierał utrakwistów – reformatorów czeskich, którzy w czas wojen husyckich opanowali Głogówek.
  • 1532 – zmarł Jan Dobry, ostatni z Piastów opolskich. Dzielnicę zajął Georg von Hohenzollern, margrabia Ansbach.
  • 1643 – Szwedzi w trakcie oblężenia zniszczyli miasto.
  • 1646–1666 – miasto księstwa opolsko-raciborskiego we władaniu królów polskich z dynastii Wazów.
  • 1655 – Jan Kazimierz z królową Marią Ludwiką schronili się przed Szwedami w Głogówku.
  • 1741 – w wyniku I Wojny śląskiej między Prusami a Austrią miasto wraz z większością historycznego Śląska weszło w granice Prus.
  • 1765 – pożar strawił miasto.
  • na początku XIX wieku w Głogówku nadal dominował język polski[7].
  • 1806 – goszczący u Oppersdorffów Ludwig van Beethoven komponował tu IV i V symfonię.
  • XIX w. – rozwinęło się sadownictwo i warzywnictwo oraz powstały cukrownia i roszarnia lnu.
  • 1876 – doprowadzono kolej.
  • 1921 – Plebiscyt decydujący o przynależności państwowej Górnego Śląska. W Głogówku za przynależnością do Niemiec głosuje 96% mieszkańców (5.093), 4% mieszkańców (226) głosuje za Polską. W głogóweckim obwodzie wyborczym wygrywa opcja niemiecka z 88 procentami (za przynależnością do Polski głosowało 12%).
  • W latach II wojny światowej niemieccy mieszkańcy Głogówka korzystali z niewolniczej pracy przymusowych robotników z Polski. Robotnicy byli skrajnie wykorzystywani i prześladowani przez niemieckich gospodarzy, a w razie nieposzłuszeństwa kierowani do obozów koncentracynych. Taki los spotkał Jana Grabowskiego z Nowego Targu[8].
  • 1945 – po utracie przez Niemcy Dolnego i Górnego Śląska, miasto znalazło się w granicach Polski

Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[9]:

Kolegiata św. Bartłomieja (1380 r. - XVIII w.)
Szachulcowy, cmentarny kościół pw. Świętego Krzyża z 1705 r.
Klasztor franciszkanów - brama
Późnorenesansowy ratusz
Kamienice w rynku
  • kościół - kolegiata par. pw. św. Bartłomieja, z 1380-XVIII w. Rzadko spotykana gotycka architektura z barokowym wystrojem wnętrza z freskami Franciszka Sebastiniego i sztukateriami Jana Schuberta. Kościół nazywany jest Perłą Opolskiej Ziemi
    • kaplica Oppersdorffów w kościele parafialnym z 1400 r. Wewnątrz alabastrowy nagrobek i sklepienie z kamiennymi wspornikami
  • kościół cmentarny pw. Świętego Krzyża, szachulcowy z 1705 r., na cmentarzu
  • zespół klasztorny franciszkanów, z XIV/XV w. – XIX w.: kościół pw. św. Franciszka z XV w., pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII w.; klasztor
  • kaplica „Boży Grób” - replika Grobu Pańskiego powstała w 1634 r., 1714 r., 1822 r., z elementami neogotyckimi, ul. Świerczewskiego
  • kaplica pw. Najśw. Panny Marii na „Glinianej Górce”, z 1779 r., na miejscu poprzedniej z 1638 r., 1781 r., 1950 r.
  • cmentarz żydowski, zabytkowy z poł. XIX w. / XX w.
  • zespół zamkowy, z XVI-XX w.: manierystyczny zamek Oppersdorffów górny i dolny z lat 1561–1571, rozbudowany w XVII w., trójskrzydłowy, z narożnymi wieżami, ozdobnymi portalami i kaplicą z polichromią Franciszka Sebastiniego. Obecnie część zamku zajmuje Muzeum Regionalne; budynek bramny - brama zamkowa - folwarczna barokowa z 1700 r., ul. Generała Karola Świerczewskiego; park, obecnie miejski
  • mury obronne, z XIV/XV w., 1600 r.
  • baszta strażniczo-więzienna zbudowana w 1595 r.
  • zespół szpitalny, ul. Piastowska, z 1773 r.: kaplica - kościół pw. św. Mikołaja, szpital, na miejscu kompleksu szpitalnego z początku XIV wieku, obecnie dom mieszkalny
  • wieża wodna, z 1597 r.
  • ratusz, późnorenesansowy z 1608 r., 1880 r., z wieżą na rynku
  • dom, ul. Głubczycka 33 (d. 35)
  • domy, ul. Kościelna 4, 12, z XVIII w., XIX w.
  • domy, ul. Mickiewicza 1, 9 (d. 13), 11 (d. 15), 13 (d. 17), 15 (d. 19), z XVIII w., XIX w.
  • d. zajazd, ul. Pasternak 2, z XVII-XVIII w., 1962 r.
  • winiarnia, ul. Pasternak / ul. Powstańców, z XVI w.
  • dom, ul. Piastowska 35, z poł. XIX w.
  • domy, Rynek 1, 2, 3, 4, 5, 8 nie istnieje, 12 (d. 14), 13 (d. 15); 14 (d. 16), 16 (d. 18), 17 (d. 19), wypisany z księgi rejestru; 18 (d. 20), 19 (d. 21), 21 (d .30); 22 (d. 31), 24 (d. 33), 30 (d. 38), 31 (d. 39), wypisany z księgi rejestru; z XVII w., XVIII w., XIX w., XX w.
  • dom Sebastiniego, Rynek 25 (d. 34), z poł. XVIII w., XIX w., wypisany z księgi rejestru
  • domy, ul. Świerczewskiego 3, 4 wypisany z księgi rejestru, 5, 8, 10, 12, 14, 18, 20, 21, 26, 30, 32, 38, XVII, XVIII w./XIX w.
  • dom, ul. Zamkowa 19, z XVIII w.-XX w.

inne zabytki:

  • synagoga z 1864 r.
  • cmentarz ewangelicki, zaniedbany
  • cmentarz żołnierzy niemieckich poległych w czasie II wojny światowej z 1945 r.

Znani związani z Głogówkiem

Urodzeni w Głogówku

Związani z Głogówkiem, którzy się tu nie urodzili

Podczas potopu szwedzkiego schronił się w mieście

Miasta partnerskie

Zobacz też

  1. ↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2008 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008. ISSN 1734-6118. (pol.).
  2. ↑ Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"
  3. ↑ Franz Xaver Seppelt,"Die Breslauer Diözesansynode vom Jahre 1446", Franz Goerlich, Breslau 1912, str. 97. - tekst łaciński statutów w wersji zdygitalizowanej.
  4. ↑ "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750".
  5. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.29.
  6. ↑ Opolszczyzna, listopad 1961, str. 10
  7. ↑ Dorota Borowicz: "Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej". Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s.36. ISBN 83-229-2569-7
  8. ↑ S. Łukowski, Zbrodnie hitlerowskie, w Łambinowicach i Sławięcicach na Opolszczyźnie w latach 1939-1945, Katowice 1965, s. 111
  9. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 104-106. [dostęp 9.1.2013].
  10. ↑ Ancestry of Sen. John Kerry
  11. ↑ a b c Miasta partnerskie. Głogówek.pl. [dostęp 2014-08-24].

Linki zewnętrzne

Gmina Głogówek
Miasto
Wsie
Osada
Integralne
części wsi
Części
miasta

Powiat prudnicki
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat prudnicki (1945–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945–75)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)
Miasta województwa opolskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Głogówek&oldid=42639681”