Przejdź do zawartości

Władysław Pogrobowiec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władysław Pogrobowiec
Ilustracja
ilustracja herbu
Król Węgier i Chorwacji
Okres

od 1444
do 23 listopada 1457

Koronacja

15 maja 1440

Poprzednik

Władysław III Warneńczyk

Następca

Maciej Korwin

Król Czech
Okres

od 18/20 października 1440
do 23 listopada 1457

Koronacja

28 października 1453

Poprzednik

Albrecht II Habsburg

Następca

Jerzy z Podiebradów

Książę Austrii
Okres

od 22 lutego 1440
do 23 listopada 1457

Poprzednik

Albrecht V

Następca

Fryderyk III Habsburg

Dane biograficzne
Dynastia

Habsburgowie

Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1440
Komárom

Data i miejsce śmierci

23 listopada 1457
Praga

Ojciec

Albrecht II Habsburg

Matka

Elżbieta Luksemburska

Rodzeństwo

Anna Habsburżanka
Jerzy
Elżbieta Rakuszanka

Pieczęć Władysława Pogrobowca króla Czech i Węgier. Przywilej dla miasta Waralaya / Podegrodzie Spiskie, dokument pergaminowy, Buda 1.05.1456. Pieczęć z czerwonego wosku (Ø 68 mm) w woskowej miseczce (Ø 100 mm). Kolekcja prywatna.

Władysław Pogrobowiec (ur. 22 lutego 1440 w Komarnie, zm. 23 listopada 1457 w Pradze) – książę Austrii (od 1453 arcyksiążę) w latach 1440–1457, król Czech (Ladislav Pohrobek), Węgier i Chorwacji (jako Władysław V) w latach 1453–1457 z dynastii Habsburgów. Syn króla niemieckiego, Czech i Węgier Albrechta II Habsburga i Elżbiety Luksemburskiej, córki cesarza, króla Czech i Węgier Zygmunta Luksemburskiego. Urodził się cztery miesiące po śmierci ojca i dlatego został nazwany Pogrobowcem.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Węgierscy posiadacze ziemscy wybrali Władysława III Warneńczyka, króla Polski, na swojego króla jako Władysława I (węg. I. Ulászló), ale matka Władysława Pogrobowca uknuła spisek, w ramach którego jej dwórka, Helena Kottannerin ukradła koronę z Wyszegradu i zawiozła ją do Wiener Neustadt. Według legendy, krzyż na koronie jest krzywy, ponieważ został uszkodzony podczas transportu. Elżbieta wymusiła na prymasie koronację niemowlęcia w Székesfehérvárze 15 maja 1440, gdzie, ze względów bezpieczeństwa, umieściła swoje dziecko pod ochroną jego wuja, króla niemieckiego Fryderyka III Habsburga (władcy Styrii i Karyntii), który to w rzeczywistości trzymał Władysława jako więźnia na Zamku Orth i sam rządził Austrią.

W sferze wojskowej obronę praw Władysława Pogrobowca do korony węgierskiej złożyła Elżbieta w ręce doświadczonego kondotiera, Czecha Jana Jiskry. Ten, na czele pięciotysięcznego oddziału, złożonego w znacznej części z byłych żołnierzy wojsk husyckich, zajął wkrótce zachodnią i północną część kraju, w tym Spisz i bogate miasta górnicze środkowej Słowacji. Po śmierci Elżbiety (1442) pozwoliło mu to na występowanie jeszcze przez dłuższy czas w obronie interesów nieletniego króla.

Po śmierci Władysława Warneńczyka podczas bitwy pod Warną (10 listopada 1444), węgierscy możnowładcy, mimo znaczącej opozycji, wybrali Władysława Pogrobowca na swojego króla oraz wysłali delegację do Wiednia, która żądała od cesarza oddania dziecka i korony, lecz Fryderyk pierwotnie odmówił spełnienia tych żądań. W Czechach jako regent rządził Jerzy z Podiebradów[1], natomiast na Węgrzech – tzw. Rada Siedmiu, w skład której weszli m.in. Jan Jiskra i Jan Hunyady. Po rozwiązaniu Rady przez Sejm w 1446 r. władzę w imieniu Pogrobowca – jako regent – objął Hunyady. Pozostawał on w stanie permanentnej wojny z Janem Jiskrą, występującym w dalszym ciągu jako obrońca nieobecnego króla i dzierżącym w jego imieniu ziemie dzisiejszej Słowacji.

Od roku 1450 rósł nacisk wywierany przez arystokrację na cesarza, by uwolnił dziecko. W roku 1452 znaczący posiadacze ziemscy dołączyli do konfederacji ustanowionej w mieście Mailberg pod przywództwem Ulricha z Eyczingu i Ulryka II Cylejskiego, przy pomocy której uwolnili go siłą. Cylejczyk, kuzyn matki Władysława, zwyciężył później Eyczinga i sam został obrońcą dziecka, co oznaczało również zostanie rzeczywistym władcą.

28 października 1453 Władysław Pogrobowiec – w wieku 13 lat – został koronowany na króla Czech i od tego czasu większość czasu spędzał w Pradze i Wiedniu. W związku z tym, że Cylejczyk stawał się coraz bardziej nieprzyjazny Janowi Hunyadyemu, który to ponosił największy ciężar wojny z Turkami, był on (a więc Władysław razem z nim) neutralny w stosunku do groźby tureckiej. Po śmierci Hunyadyego, Władysław mianował Cylejczyka naczelnikiem Węgier podczas zgromadzenia ustawodawczego w Futtak (październik 1456). Kiedy podczas oblężenia Belgradu Cylejczyk został zamordowany przez Władysława Hunyadyego (w akcie zemsty za próbę morderstwa na nim z 9 listopada 1456), Władysław zarządził ścięcie młodego Węgra, które zostało przeprowadzone 16 marca 1457. Spowodowało to tak duże niepokoje na terenie Węgier, że Władysław musiał uciekać do Pragi, gdzie spędził ostatni rok swojego życia.

Zmarł nieoczekiwanie 23 listopada 1457, w trakcie aranżowania mariażu z Magdaleną, córką Karola VII, króla Francji. Podejrzenie, że został zamordowany przez Jerzego z Podiebradów lub innego wroga politycznego, obalono dopiero w 80. latach XX wieku. Z badań antropologicznych wynika, że umarł na białaczkę[1]. Jego następcą na tronie austriackim był Fryderyk III Habsburg, na węgierskim – Maciej Korwin z rodziny Hunyadych, na czeskim – wcześniej wspomniany Jerzy z Podiebradów, jedyny husycki władca jego królestwa[1].

Genealogia

[edytuj | edytuj kod]
Albrecht IV
Habsburg

ur. 19 IX 1377
zm. 14 IX 1404
Joanna
Wittelsbach
1)
ur. 1373
zm. 17 X 1410
Zygmunt
Luksemburski

ur. 14/15 II 1368
zm. 9 XII 1437
Barbara
Cylejska

ur. 1390/95
zm. 11 VII 1451
         
     
  Albrecht II
Habsburg

ur. 16 VIII 1397
zm. 27 X 1439
Elżbieta
Luksemburska

ur. 28 II 1409
zm. 19/25 XII 1442
     
   
Władysław
Pogrobowiec

ur. 22 II 1440
zm. 23 XI 1457
  1. córka Albrechta I Wittelsbacha, syna Ludwika IV Bawarskiego, i Małgorzaty Brzeskiej, córki Ludwika I brzeskiego

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Jokeš 2020 ↓, s. 141–143.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]