Hajle Syllasje I

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Hajle Syllasje)
Hajle Syllasje
Ilustracja
Cesarz Etiopii
Okres

od 1930
do 1935

Poprzednik

Zauditu

Następca

Wiktor Emanuel III

Cesarz Etiopii
Okres

od 1941
do 1974

Poprzednik

Wiktor Emanuel III

Dane biograficzne
Dynastia

salomońska

Data i miejsce urodzenia

23 lipca 1892
Ydżersa Goro

Data i miejsce śmierci

27 sierpnia 1975
Addis Abeba

Ojciec

Ras Mekonnen

Matka

Jeszi Ymmebiet Ali

Odznaczenia
Order Salomona Łańcuch Orderu Świętej Trójcy (Etiopia) Krzyż Wielki Orderu Menelika II (Etiopia) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Etiopii Krzyż Wielki Orderu Wyzwoliciela San Martina (Argentyna) Klasa Specjalna Odznaki Honorowej za Zasługi Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Krzyż Wielki Narodowego Orderu Dahomeju (Benin) Wielki Łańcuch Narodowego Orderu Kondora Andów (Boliwia) Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (Brazylia) Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Chile) Order Narodowy (Czad) Order Lwa Białego I Klasy (CSRS) Order Słonia (Dania) Order Mohameda Alego Łańcuch Orderu Nilu (Egipt) Krzyż Wielki Orderu Sikatuny (Filipiny) Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Wojskowy (Francja) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Równika (Gabon) Towarzysz Orderu Gwiazdy Ghany Order Narodowy (Górna Wolta) Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Medal Zasługi Wojskowej (Grecja) Kryż Wielki Orderu Narodowego (Gwinea) Krzyż Wielki Narodowego Orderu Honoru i Zasługi (Haiti) Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Wilhelma (Holandia) Order Gwiazdy Indonezji I klasy Łańcuch Wielkiego Orderu Haszymitów (Irak) Order Pahlawich I klasy (Iran) Order Chryzantemy (Japonia) Order Al-Husajna Ibn Alego (Jordania) Order Jugosłowiańskiej Gwiazdy (Jugosławia) Wielka Wstęga Orderu Męstwa (Kamerun) Order Złotego Serca I klasy (Kenia) Łańcuch Orderu Zasługi (Kongo) Order Zasługi dla Ustanowienia Państwa I klasy (Korea Południowa) Medal za Wojnę Koreańską (Korea Południowa) Stopień Specjalny Orderu Zasługi (Liban) Wielka Wstęga Orderu Pionierów Liberii Wielki Łańcuch Orderu Idrisa I (Królestwo Libii) Order Lwa Złotego (Nassau) Wielka Wstęga Orderu Narodowego (Madagaskar) Wielki Komandor Orderu Lwa (Malawi) Order Korony Królestwa – DMN (Malezja) Krzyż Wielki Orderu Narodowego (Mali) Krzyż Wielki Orderu Zasługi Narodowej (Mauretania) Łańcuch Orderu Orła Azteckiego (Meksyk) Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi RFN Krzyż Wielki Orderu Narodowego (Niger) Wielki Komandor Orderu Republiki Federalnej - kl. cywilna (Nigeria) Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru Order Orła Białego (1921–1990) Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Wstęga Trzech Orderów (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Chrystusa Krzyż Wielki Orderu św. Jakuba od Miecza (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Republika Środkowoafrykańska) Łańcuch Orderu Gwiazdy Rumunii Krzyż Wielki Orderu Narodowego Lwa (Senegal) Główny Komandor Legii Zasługi (USA) Wielka Wstęga Orderu Umajjadów (Syria) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Order Domowy Chakri (Tajlandia) Krzyż Wielki Orderu Mono (Togo) Łańcuch Orderu Niepodległości (Tunezja) Order Źródła Nilu I klasy (Uganda) Złoty Łańcuch Orderu Piusa IX Wielki Łańcuch Orderu Oswobodziciela (Wenezuela) Order Flagi z Diamentami (Węgry) Order Podwiązki (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Św. Michała i Św. Jerzego (Wielka Brytania) Królewski Łańcuch Wiktoriański (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Republiki Wietnamu (Wietnam Południowy) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy z Wielkim Łańcuchem (1951-2001) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Order Suworowa I klasy (ZSRR) Order Świętego Włodzimierza I klasy (Imperium Rosyjskie) Wielka Wstęga Narodowego Orderu Lamparta (Zair) Łańcuch Orderu Orła Zambii
Teferi Mekonnen
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 lipca 1892
Ydżersa Goro

Data śmierci

27 sierpnia 1975

Premier Etiopii
Okres

od 1927
do 1 maja 1936

Poprzednik

Habte Giorgis

Następca

Wolde Tzaddick

Przewodniczący Organizacji Jedności Afrykańskiej
Okres

od 25 maja 1963
do 17 lipca 1964

Następca

Gamal Abdel Naser

Okres

od 5 listopada 1966
do 11 września 1967

Poprzednik

Joseph Ankrah

Następca

Mobutu Sese Seko

Hajle Syllasje I (także Hajle Selasje I, Haile Selassie I; geez ኃይለ፡ ሥላሴ, „Potęga Trójcy”; ur. 23 lipca 1892 w Ydżersa Goro, zm. 27 sierpnia 1975 w Addis Abebie) – ostatni cesarz Etiopii (1930–1936 i 1941–1974). Oficjalnie używał imienia „Cesarz Haile Selassie I, Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży”[1][2][3][4].

Jest także znany jako symbol religijny ruchu Rastafari. Według wyznawców jest mesjaszem[3][4].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 1892 roku koło Hareru jako Teferi Mekonnen. Syn rasa Mekonnena i kuzyn cesarza Menelika II. W 1907 roku został gubernatorem prowincji Sidamo[2][1]. W 1916 roku został regentem po tym, jak od władzy odsunięto cesarza Lydż Ijasu. Współrządził wraz z cesarzową Zeuditu[5][2]. W 1923 roku wprowadził kraj do Ligi Narodów. Później rozpoczął działania mające na celu zniesienia niewolnictwa[2], które zostało zniesione jednak dopiero po włoskiej inwazji w 1935 roku. Problem niewolnictwa w Etiopii został wykorzystany propagandowo przez Włochów z jednej strony, aby ukazać Etiopię jako niecywilizowany kraj, z drugiej, dać jeden z pretekstów do inwazji[6].

Złożył wizyty we Francji, Włoszech, Szwecji, Grecji i Wielkiej Brytanii, które przyniosły mu międzynarodowy rozgłos. Zyskał rozgłos wśród czarnoskórych mieszkańców Ameryki Północnej, zwłaszcza Jamajki, gdzie jego postać stała się symbolem ruchu religijnego Rastafari[4].

Koronowany na cesarza 2 kwietnia 1930 roku w wyniku intryg i krwawego rozprawienia się z konkurentami do tronu[7]. Jego pełny tytuł jako cesarza brzmiał „Cesarz Haile Selassie I, Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży“. W chwili objęcia przez niego władzy kraj był monarchią absolutną niemal całkowicie odizolowaną od świata. Cesarz rozpoczął stopniowe reformowanie kraju. W 1931 roku wprowadził pierwszą w historii kraju konstytucję oraz zwołał parlament. Choć kraj na mocy dokumentu stał się monarchią konstytucyjną, to Hajle Syllasje zachował absolutną władzę[1][5]. Reformowanie kraju utrudniały rewolty w Ogadenie i na północy kraju. Rządy cesarza przerwała włoska inwazja zakończona okupacją kraju i włączeniem go w skład Włoskiej Afryki Wschodniej. Po wojennej klęsce udał się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdzie przebywał do 1941 roku[2]. W 1935 roku przyznano mu tytuł Człowiek Roku 1935 według tygodnika „Time[8].

Po wyzwoleniu kraju w 1941 roku (przez wojska brytyjskie i etiopskich partyzantów) ponownie objął rządy[2]. Wprowadzał dalsze reformy społeczne, gospodarcze i edukacyjne. Dążył do stopniowego unowocześnienia i europeizacji kraju, zachowując przy tym poszanowanie rdzennej kultury i tradycji. Jednocześnie wzmacniał swoją własną pozycję poprzez centralizację i pozbawianie gubernatorów przywilejów i samodzielności. Prowadził aktywną politykę zagraniczną, był przeciwnikiem łączenia się z blokami politycznymi i wojskowymi oraz jednym ze współzałożycieli Organizacji Jedności Afrykańskiej. Brał udział w mediacjach w konflikcie między Marokiem i Algierią oraz interweniował po stronie rządu Nigerii, gdy od tego kraju odłączyła się Biafra. W 1952 roku włączył w skład kraju Erytreę (wcześniej znajdowała się ona pod zarządem brytyjskim) jako republikę autonomiczną. W 1955 roku doprowadził do przyjęcia nowej konstytucji. W 1960 roku przeciwko jego rządom miał miejsce nieudany wojskowy zamach stanu. Od tego czasu narastała opozycja przeciwko jego rządom (szczególnie pośród wykształconych na europejski wzór wojskowych i cywilów). Cesarz obwiniany był o gospodarczy chaos i utrzymywanie feudalnych struktur władzy. Sytuację skomplikowała decyzja cesarza z 1962 roku. Pozbawił wówczas autonomii Erytreę i zaanektował ją, co wywołało walki partyzanckie w regionie i przyczyniło się do narodzenia tendencji separatystycznych w pozostałych miejscach państwa. W 1974 nastąpił duży kryzys polityczny spowodowany skutkami kilkuletniej suszy. Kryzys przyczynił się do wojskowego zamachu stanu w czerwcu tego samego roku. W jego wyniku władzę objął Komitet Koordynacyjny Sił Zbrojnych, tzw. Derg z Amanem Mikaelem Andomem jako przewodniczącym. We wrześniu tego samego roku wojsko zdetronizowało cesarza. Do końca życia przebywał w areszcie domowym[2][1][2][3][4] w swoim dawnym pałacu[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Wybraniec Boży - cesarz Haile Selassie I, polskieradio.pl (pol.).
  2. a b c d e f g h Hajle Syllasje I, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-09-10].
  3. a b c Haile Selassie I, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  4. a b c d Haile Selassie, Encyclopedia.com (ang.).
  5. a b Etiopia. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-09-10].
  6. Hanibal Goitom, Abolition of Slavery in Ethiopia, blogs.loc.gov, 14 lutego 2012 [dostęp 2018-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2012-03-23] (ang.).
  7. Technika Wojskowa Historia, nr. 2/2014, s. 3
  8. Okładki z Człowiekiem Roku „Time’u”. time.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-15)]. oraz artykuł z 6 stycznia 1936 roku.
  9. Alan Palmer, Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860. Warszawa 1998, s. 168.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]