Pałac Wiśniowieckich i Mniszchów w Wiśniowcu: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Bibliografia: uzupełnienie |
drobne merytoryczne |
||
Linia 54: | Linia 54: | ||
|Plik:Wiśniowiec Plan.JPG|Fortyfikacje otaczające pałac |
|Plik:Wiśniowiec Plan.JPG|Fortyfikacje otaczające pałac |
||
}} |
}} |
||
Zapewne w miejscu wznoszącej się obecnie budowli istniała wcześniejsza, być może w typie palazzo in fortezza. Przemawia za tym fakt eksponowania bardzo regularnych, bastionowych fortyfikacji. Najprawdopodobniej zastąpiła ją kolejna, pochodząca z przełomu XVII i XVIII wieku. |
Zapewne w miejscu wznoszącej się obecnie budowli istniała wcześniejsza, być może w typie ''palazzo in fortezza''. Przemawia za tym fakt eksponowania bardzo regularnych, bastionowych fortyfikacji. Najprawdopodobniej zastąpiła ją kolejna, pochodząca z przełomu XVII i XVIII wieku. |
||
Budowla ta miała zostać następnie przekształcona za sprawą francuskiego architekta majora Jakuba Daprèsa Blangeya około roku 1720 z fundacji księcia [[Michał Serwacy Wiśniowiecki|Michała Serwacego Wiśniowieckiego]]. Rozbudowa skrzydeł pałacowych nastąpiła zapewne po 1728 r., po ślubie hetmana z Teklą Rożą z Radziwiłłów. Powstały ostatecznie układ założenia z dwustopniową gradacją dziedzińców ''avant-cour'' i ''cour d’honneur'' stanowi najbardziej klarowny przykład kompozycji przestrzennej o genezie francuskiej. |
Budowla ta miała zostać następnie przekształcona za sprawą francuskiego architekta majora Jakuba Daprèsa Blangeya około roku 1720 z fundacji księcia [[Michał Serwacy Wiśniowiecki|Michała Serwacego Wiśniowieckiego]]. Rozbudowa skrzydeł pałacowych nastąpiła zapewne po 1728 r., po ślubie hetmana z Teklą Rożą z Radziwiłłów. Powstały ostatecznie układ założenia z dwustopniową gradacją dziedzińców ''avant-cour'' i ''cour d’honneur'' stanowi najbardziej klarowny przykład kompozycji przestrzennej o genezie francuskiej. |
||
Po śmierci Michała Serwacego Wiśniowieckiego w 1744 roku majątek przeszedł poprzez jego córkę do majątku [[Jan Karol Mniszech|Jana Karola Mniszcha]]. Za czasów jego rządów pałac rozszerzono i przebudowano w stylu [[rokoko]]wym kończąc prace około 1781 roku. Okres, kiedy Wiśniowiec należał do przedstawicieli rodziny Mniszchów, jest uznawany za czas największego rozkwitu rezydencji<ref>https://www.academia.edu/28864355/Pa%C5%82ac_w_Wi%C5%9Bniowcu_w_%C5%9Bwietle_inwentarzy_staropolskich_Krak%C3%B3w_2016</ref>. W 1783 roku pałac objął [[Michał Jerzy Mniszech]]. W pałacu w 1781 i dwukrotnie w 1787 roku gościł król [[Stanisław August Poniatowski]]<ref name="Tokarski" />. W 1806 roku zmarł Michał Jerzy i pałac po nim objął jego syn Karol Filip Mniszech. |
|||
W 1846 wraz bardzo zadłużony majątek odziedziczyli bracia [[Andrzej Jerzy Mniszech]] i jego brat Jerzy. W 1852 roku Andrzej Jerzy sprzedał pałac księżnej Abamelek i wywiózł z Wiśniowca do Paryża znaczną część kolekcji malarskiej i sprzedał bibliotekę. W 1857 roku pałac kupił Włodzimierz de Broel-Plater, jednak zadłużony majątek został zlicytowany w 1876 roku co doprowadziło do długiego procesu sądowego. |
|||
⚫ | Pałac przetrwał I wojnę światową stosunkowo dobrze |
||
⚫ | Pałac przetrwał I wojnę światową stosunkowo dobrze i dopiero w 1920 r. w czasie wojny Polski z ZSRR został doszczętnie zniszczony i obrabowany. Odnowiony został w okresie międzywojennym przez architekta [[Władysław Horodecki|Władysława Horodeckiego]] w roku 1924<ref>Петро Гуцал, ''Городецький Владислав Владиславович'' w ''[[Tarnopolski Słownik encyklopedyczny]]'', t. 1, s. 400. {{lang|uk}}</ref>. Ponownie ucierpiał w 1944 r., w czasie II wojny światowej, po której w latach 50. XX wieku odbudowano go i zamieniono na szkołę<ref name="Ukraina">{{cytuj książkę | autor = Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman| tytuł =Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu...| wydawca = Wyd. Bezdroża| miejsce = Kraków | rok =2005| isbn =83-921981-6-6|strony =224-5}}</ref>. |
||
==Architektura== |
==Architektura== |
Wersja z 16:10, 29 sie 2017
Pałac Wiśniowieckich i Mniszchów | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny | |
Ukończenie budowy |
1720 r. |
Zniszczono | |
Odbudowano |
lata 50. XX wieku |
Pierwszy właściciel | |
Kolejni właściciele |
Mniszchowie, Andrzej Mniszech |
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Ukrainy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} |
Pałac Wiśniowieckich i Mniszchów – położony jest na wysokiej skarpie, nad jarem Horynia[1] i otoczony systemem fortyfikacji bastionowych. Jest to jedno z najznakomitszych barokowych rezydencjalnych założeń magnackich na Wołyniu.
Historia
Zapewne w miejscu wznoszącej się obecnie budowli istniała wcześniejsza, być może w typie palazzo in fortezza. Przemawia za tym fakt eksponowania bardzo regularnych, bastionowych fortyfikacji. Najprawdopodobniej zastąpiła ją kolejna, pochodząca z przełomu XVII i XVIII wieku.
Budowla ta miała zostać następnie przekształcona za sprawą francuskiego architekta majora Jakuba Daprèsa Blangeya około roku 1720 z fundacji księcia Michała Serwacego Wiśniowieckiego. Rozbudowa skrzydeł pałacowych nastąpiła zapewne po 1728 r., po ślubie hetmana z Teklą Rożą z Radziwiłłów. Powstały ostatecznie układ założenia z dwustopniową gradacją dziedzińców avant-cour i cour d’honneur stanowi najbardziej klarowny przykład kompozycji przestrzennej o genezie francuskiej.
Po śmierci Michała Serwacego Wiśniowieckiego w 1744 roku majątek przeszedł poprzez jego córkę do majątku Jana Karola Mniszcha. Za czasów jego rządów pałac rozszerzono i przebudowano w stylu rokokowym kończąc prace około 1781 roku. Okres, kiedy Wiśniowiec należał do przedstawicieli rodziny Mniszchów, jest uznawany za czas największego rozkwitu rezydencji[2]. W 1783 roku pałac objął Michał Jerzy Mniszech. W pałacu w 1781 i dwukrotnie w 1787 roku gościł król Stanisław August Poniatowski[1]. W 1806 roku zmarł Michał Jerzy i pałac po nim objął jego syn Karol Filip Mniszech.
W 1846 wraz bardzo zadłużony majątek odziedziczyli bracia Andrzej Jerzy Mniszech i jego brat Jerzy. W 1852 roku Andrzej Jerzy sprzedał pałac księżnej Abamelek i wywiózł z Wiśniowca do Paryża znaczną część kolekcji malarskiej i sprzedał bibliotekę. W 1857 roku pałac kupił Włodzimierz de Broel-Plater, jednak zadłużony majątek został zlicytowany w 1876 roku co doprowadziło do długiego procesu sądowego.
Pałac przetrwał I wojnę światową stosunkowo dobrze i dopiero w 1920 r. w czasie wojny Polski z ZSRR został doszczętnie zniszczony i obrabowany. Odnowiony został w okresie międzywojennym przez architekta Władysława Horodeckiego w roku 1924[3]. Ponownie ucierpiał w 1944 r., w czasie II wojny światowej, po której w latach 50. XX wieku odbudowano go i zamieniono na szkołę[4].
Architektura
Pałac zbudowany jest w kształcie podkowy z parterowymi, potężnymi skrzydłami, w środkowej części dwukondygnacyjny.
Fortyfikacje
Pałac był otoczony fortyfikacjami bastionowymi z trzema dużymi wysuniętymi bastionami i czwartym mniejszym w narożu od strony rzeki.
Zobacz też
Bibliografia
- Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 5, Ziemie ruskie Korony: Województwo wołyńskie, Warszawa 1994
- Alina Barczyk, Księgozbiór pałacowy w Wiśniowcu w świetle inwentarza z ok. 1760 roku, [w:] Trzeci Ogólnopolski Kongres Studentów i Doktorantów Historii Sztuki. Wybrane materiały, Łódź 2016, s. 5–17
- Andrzej Betlej, Agata Dworzak, Anna Markiewicz, Pałac w Wiśniowcu w świetle inwentarzy staropolskich, Kraków 2016
- Franciszek M. Eysymont, Na zamku wiśniowieckim, „Kłosy”, nr 632, 1877, s. 92–93; nr 634, 1877, s. 116, 118–119, 122.
- Jerzy Kowalczyk, Rezydencje późnobarokowe na Wołyniu, „Przegląd Wschodni”, t. IV, z. 1 (13), 1997, s. 25–73 (artykuł powtórzony następnie w: „Zamojsko-Wołyńskie Zeszyty Muzealne”, t. 2, 2004, 91–137)
- Józef Ignacy Kraszewski, Podróż króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do Kaniowa w 1787 roku: podług listów Kazimierza Konstantego hrabiego de Bröl Platera, starosty inflantskiego, Warszawa 1860.
- M. Piotrowski, W sprawie biblioteki i archiwum zamku Wiśniowieckiego, „Miesięcznik Heraldyczny”, t. 9, 1930, s. 146-147.
- Zbigniew Rewski, Rachunki budowy pałacu i kościoła w Wiśniowcu, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury”, t. 7, 1939, s. 69-75
- Tomasz F. de Rosset, Obrazy z Wiśniowca w kolekcji Andrzeja Mniszcha, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno--Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”, t. 25 (z. 280), 1994, s. 141-168
- Władysław Tomkiewicz, Dzieje zbiorów zamku Wiśniowieckiego, „Rocznik Wołyński”, t. 3, 1934, s. 413-433.
- Tokarski Jacek, Lwów i okolice, Bielsko-Biała : Wyd. Pascal 2007, ISBN 978-83-7304-776-1, s. 333-4.
- Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu..., zespół red. A. Strojny, K. Bzowski, A. Grossman, Kraków : Wyd. Bezdroża 2005, ISBN 83-921981-6-6, s. 224-5
Linki zewnętrzne
- ↑ a b Tokarski J.: Lwów i okolice. Bielsko-Biała: Pascal, 2007, s. 333-4. ISBN 978-83-7304-776-1.
- ↑ https://www.academia.edu/28864355/Pa%C5%82ac_w_Wi%C5%9Bniowcu_w_%C5%9Bwietle_inwentarzy_staropolskich_Krak%C3%B3w_2016
- ↑ Петро Гуцал, Городецький Владислав Владиславович w Tarnopolski Słownik encyklopedyczny, t. 1, s. 400. (ukr.)
- ↑ Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 224-5. ISBN 83-921981-6-6.
- ↑ Pierwotnie znajdowały się na zamku Mniszchów w Laszkach Murowanych, obecnie w Państwowym Muzeum Historycznym w Moskwie