Alessandro Farnese (1520–1589)

Alessandro Farnese
Kardynał biskup
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	5 października 1520 Valentano
Data i miejsce śmierci	2 marca 1589 Rzym
Dziekan Kolegium Kardynalskiego
Okres sprawowania	5 grudnia 1580 – 2 marca 1589
Protodiakon
Okres sprawowania	29 maja 1555 – 14 kwietnia 1564
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Kreacja kardynalska	18 grudnia 1534 Paweł III

Aleksander Farnese, Alessandro Farnese (ur. 5 października 1520 w Valentano, zm. 2 marca 1589 w Rzymie) – kardynał protektor Królestwa Polskiego przy Stolicy Apostolskiej.

Życie i działalność

Pierworodny syn Pierluigiego Farnese (księcia Parmy), wnuk papieża Pawła III, nosił to samo imię co dziadek. Jego braćmi byli Ottavio, Orazio i Ranuccio Farnese. Studiował w Bolonii prawo i teologię pod kierunkiem Filippo Manzolego. Mianowany kardynałem w wieku 14 lat tuż po wybraniu dziadka na tron papieski; w 1535 został wicekanclerzem Kurii. Na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych kilkakrotnie wysyłany z misjami dyplomatycznymi na dwór francuski i habsburski. Współuczestniczył w przygotowaniach do soboru trydenckiego. W 1544 po śmierci kardynała Antonia Pucciego, dotychczasowego protektora Królestwa Polskiego w Rzymie, Zygmunt I Stary zaproponował na tę funkcję Farnesego, który, skwapliwie zaakceptowany przez Pawła III, pełnił ją aż do swojej śmierci reprezentując interesy polskie przy Kurii Papieskiej. Farnese nawiązał i utrzymywał liczne kontakty z Polakami, m.in. ze Stanisławem Orzechowskim, Marcinem Kromerem, Stanisławem Hozjuszem oraz Stanisławem Reszką. Dużo wysiłku włożył w promowanie w Polsce działalności kontrreformacyjnej oraz zakonu jezuitów, przyczynił się również wydatnie do ustanowienia nad Wisłą stałej nuncjatury (ambasady) apostolskiej.

W początku lat pięćdziesiątych odsunięty od wpływów Farnese mało przebywał w Rzymie, jednak już wkrótce jego pozycja wzmocniła się na tyle, że od następnej dekady regularnie podczas kolejnych konklawe była wysuwana – bezskutecznie – jego kandydatura na papieża. W 1580 został dziekanem Kolegium Kardynalskiego (biskupem Ostii i Velletri).

Dysponujący pokaźnym majątkiem Aleksander Farnese był znanym kolekcjonerem i mecenasem sztuki – to on sprowadził do Rzymu w latach czterdziestych Tycjana, któremu zlecił wykonanie serii obrazów, m.in. portretów członków rodziny oraz Danae. Dla Farnesego pracowali również Giorgio Vasari oraz Vignola, który zaprojektował z polecenia kardynała wspaniałą rezydencję w Capraroli, na północ od Rzymu. Również Vignola sporządził projekt kościoła Il Gesu, który Farnese ufundował dla nowo powstałego zakonu jezuitów i w którym został pochowany.

Pełnione funkcje

• Administrator diecezji Parma 1534-35
• Kardynał diakon S. Angelo in Pesceria (1534-35)
• Gubernator Tivoli 1535-38
• Administrator diecezji Jaén 1535-37
• Wicekanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego, kardynał tytułu S. Lorenzo in Damaso od 1535 aż do śmierci
• Administrator archidiecezji Awinion 1535-51
• Administrator archidiecezji Monreale 1536-73
• Administrator diecezji Bitonto 1537-38 i 1544
• Administrator diecezji Massa Marittima 1538-47
• Tytularny patriarcha Jerozolimy 1539-50
• Administrator diecezji Cavaillon 1540-41
• Legat perpetuus w Awinionie 1541-65
• Administrator diecezji Viseu 1547-52
• Komendatariusz opactwa św. Pawła Za Murami w Rzymie od 1548
• Administrator diecezji Tours 1553-54
• Administrator diecezji Viviers 1554
• Administrator diecezji Cahors 1554-57
• Administrator diecezji Spoleto 1555-62
• Administrator archidiecezji Benewent 1556-58
• Komendatariusz opactwa Farfa od 1563
• Protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów 29 maja 1555 – 14 kwietnia 1564
• Protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów od 14 kwietnia do 12 maja 1564 roku
• Kardynał biskup Sabiny 1564-65
• Kardynał biskup Frascati 1565-78
• Legat w prowincji Patrymonium 1565-66
• Kardynał biskup Porto e Santa Rufina i subdziekan Świętego Kolegium Kardynałów 1578-80
• Kardynał biskup Ostia e Velletri i dziekan Świętego Kolegium Kardynałów od 1580
• Kardynał protektor królestw Aragonii (1542–1589), Polski (1544–1589) i Portugalii (1573–1589), oraz Republik Genui i Raguzy
• Kardynał protektor zakonów benedyktynów i serwitów
• Archiprezbiter bazyliki liberiańskiej (1537–1543)
• Archiprezbiter bazyliki watykańskiej (1543–1589)

Zobacz też

• Farnese (ród)

Bibliografia

• Farnese, iuniore, Alessandro (ang.). The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-05-16].

Poprzednik Ippolito de' Medici

Wicekanclerz św. Kościoła Rzymskiego (1535–1589)

Następca Alessandro Peretti de Montalto