Komisariat Straży Granicznej „Piaseczna”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Komisariat Straży Granicznej „Piaseczna” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1929–1938 i granicy polsko-węgierskiej w 1939.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Komisariat Straży Celnej „Rafajłowa” i „Osmołoda”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, weszły w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Dolina”[3].
W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Nadwórna”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Nadwórna” do Inspektoratu Granicznego nr 20 „Stryj” i określił jego strukturę organizacyjną[5]. Rozkaz z 8 września 1828 dowódcy Straży Granicznej nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisany w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego nie wymieniał komisariatu Straży Granicznej „Nadwórna” w strukturze Inspektoratu Granicznego „Stryj”[7]. Wymienia samodzielny podkomisariat SG „Osmołoda” w składzie dwóch drużyn z wysuniętymi posterunkami w miejscowościach: Muskieta, Spłaj, do wzgórza 1418 Siwula[8].
Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i strukturę komisariatu „Porohory”[9]. Rozkazem nr 5 z 2 września 1930 w sprawie nazw inspektoratów granicznych i komisariatów komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski nakazał utworzyć w składzie komisariatu placówkę II linii „Stanisławów”[10]. Rozkazem nr 4/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 20 października 1931 zmieniono nazwę komisariatu na „Sołotwina”. Jednocześnie zmieniono nazwę placówki II linii „Porohory” na „Słotwina”[11]. Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł komisariat Straży Granicznej „Sołotwina” do Piasecznej[12]. Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski utworzył placówki Straży Granicznej I linii „Mołda”, „Borewka”, „Przełącz Legionów”, „Doużyniec”[12]. Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zmienił nazwę placówki I linii „Borewka” na „Jale”[13]. Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski, działając na podstawie upoważnienia Ministra Skarbu z 14 października 1938, w związku z utworzeniem Komisariatu Zielona, nakazał przenieść siedzibę komisariatu Straży Granicznej „Sołotwina” do m. Perehińsko[14]. W skład komisariatu Straży Granicznej Perehińsko weszły istniejące dotąd placówki I linii: Mołoda, Osmołoda, Jałe i Huta oraz placówka II linii, którą przeniesiono ze Sołotwiny[14]. Przedyslokowanie chwilowo wstrzymano z uwagi na obecność KOP[15].
Rozkazem nr 2 z 16 stycznia 1939 w sprawie przejęcia odcinka granicy polsko-niemieckiej od Korpusu Ochrony Pogranicza na terenie Mazowieckiego Okręgu Straży Granicznej oraz przekazania Korpusowi Ochrony Pogranicza odcinka granicy na terenie Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej, w związku z przekazaniem Korpusowi Ochrony Pogranicza ochrony części granicy południowej Państwa na odcinku między przełęczą Użocką, a stykiem granicy polsko-rumuńsko-czechosłowackiej, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zarządził likwidację komisariatu Straży Granicznej „Sołotwina”[16].
Służba graniczna
[edytuj | edytuj kod]Sąsiednie komisariaty:
- komisariat Straży Granicznej „Ludwikówka” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Worochta” − 1928
- komisariat Straży Granicznej „Ludwikówka” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Worochta” − 1935[17]
Komendant komisariatu
[edytuj | edytuj kod]- podkomisarz Piotr Łazarewicz (- 1 II 1939) → komisariat "Filipów"[18]
- aspirant Kazimierz Bielecki (5 I 1939 - 12 III 1939) → dowódca OW SG przy pułku KOP „Karpaty”[19]
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]Organizacja komisariatu w maju 1928[5]:
- komenda − Nadwórna
- placówka Straży Granicznej I linii „Klauza”
- placówka Straży Granicznej I linii „Osmołoda”
- placówka Straży Granicznej I linii „Huta Tarniczka”
- placówka Straży Granicznej I linii „Rafajłowa”
- placówka Straży Granicznej I linii „Zielona”
- placówka Straży Granicznej II linii „Sołotwina”
- placówka Straży Granicznej II linii „Nadwórna”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1929[20]:
- 3/21 komenda − Porohy
- placówka Straży Granicznej I linii „Osmołoda”
- placówka Straży Granicznej I linii „Huta Tarniczka”
- placówka Straży Granicznej I linii „Rafajłowa”
- placówka Straży Granicznej I linii „Zielona”
- placówka Straży Granicznej II linii „Porohy”
Organizacja komisariatu w 1931:
- komenda − Porohy (57 km)
- placówka Straży Granicznej I linii „Osmołoda”
- placówka Straży Granicznej I linii „Huta Tarniczka”
- placówka Straży Granicznej I linii „Rafajłowa”
- placówka Straży Granicznej I linii „Zielona”
- placówka Straży Granicznej II linii „Porohy”
Organizacja komisariatu w 1935[17]:
- komenda − Sołotwina
- placówka Straży Granicznej I linii „Osmołoda”
- placówka Straży Granicznej I linii „Huta Tarniczka”
- placówka Straży Granicznej I linii „Rafajłowa”
- placówka Straży Granicznej I linii „Zielona”
- placówka Straży Granicznej II linii „Sołotwina”
- placówka Straży Granicznej II linii „Stanisławów”
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 33.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 29.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 31.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 32.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 52.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 65.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 80.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 103.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 110.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 133.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 136.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 146.
- ↑ a b Promińska 2011 ↓, s. 5.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 2/1939.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 42/1939.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 51.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)