Kopalnia Węgla Kamiennego Wirek
50°16′11″N 18°54′27″E/50,269722 18,907500 Kopalnia Hugo und Zwang (późniejsza KWK Wirek), szyb Menzel (późniejszy Maciej) w Kochłowicach, ok. 1920 r., niemiecka pocztówka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Data założenia |
1849 |
| Data likwidacji |
1 stycznia 1954 (konsolidacja z KWK Nowy Wirek) |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 50°16′11″N 18°54′27″E/50,269722 18,907500
| |
Kopalnia Węgla Kamiennego Wirek (od 1849 do 1928 roku Hugo-Zwang, od 1939 do 1945 roku Godulla-Schachtanlage[1]) – kopalnia węgla kamiennego działająca od 1849 roku[2] do 1 stycznia 1954[3]. Kopalnia znajdowała się w Kochłowicach, dzielnicy Rudy Śląskiej[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początek kopalni Wirek wiązał się z połączeniem kopalń Hugo (nadanie 10 kwietnia i 14 lipca 1824 roku) i Zwang (nadanie 28 października 1828 roku) w 1849 roku w jeden zakład Hugo-Zwang[2]. Właścicielami połączonej kopalni byli członkowie rodu Henckel von Donnersmarck[2].
Dalsze powiększanie pola górniczego kopalni Hugo-Zwang obejmowało przyłączenie sąsiednich kopalń i innych pól górniczych[2]:
- Alexandrine (nadanie 3–14 września 1828 roku), samodzielna kopalnia eksploatowana w latach 1867-1893
- Beatenssegen I (nadanie 29 lipca 1843 roku, rozdzielone w 1892 roku na dwa pola)
- Barenhof (nadanie 17 maja 1855 roku, powiększone 2 listopada 1869 roku)
- Conrad (nadanie 1-28 września 1841 roku)
- Caviar (nadanie 14 grudnia 1843 roku)
- Emanuel (nadanie 24 grudnia 1839 roku oraz 7 stycznia 1840 roku)
- Engelbertha (nadanie 14 grudnia 1843 roku)
- Heilige Drei Könige (nadanie 3–29 grudnia 1838 roku, samodzielna kopalnia od około 1841 roku)
- Kochlowitz (nadanie 20 lutego 1855 roku, powiększone 22 maja 1867 roku)
- Köpfeloben (nadanie 23-30 kwietnia 1841 roku)
- Lory I (nadanie 23-30 marca 1841 roku, rozdzielone w 1911 roku)
- Manteuffel (nadanie 11 września 1857 roku)
- Paul (nadanie 21 lutego – 25 marca 1840 roku, samodzielna kopalnia w latach 1887–1889)
- Radoshau (nadanie 13 kwietnia 1855 roku, powiększone 21 kwietnia 1867 roku)
- Selma (nadanie 5–23 marca 1836 roku, samodzielna kopalnia w latach 1859—1869, w 1891 roku przejęta przez Donnersmarcków)
- Siegfried (nadanie nad. 12 kwietnia - 2 maja 1843 roku, powiększone 7 stycznia 1867 roku)
- Wehowski (nadanie 15 grudnia 1869 roku)
- Zufall (nadanie 17 stycznia – 1 lutego 1842 roku, powiększone 14 stycznia 1867 roku, samodzielna kopalnia w latach 1875—1881)
Co najmniej od 1910 roku w kopalni działała dołowa kolej elektryczna, wyposażona w automatyczny system sygnalizacji[4][5].
W 1912 roku przyjęto do pracy górników z Westfalii, urodzonych na Górnym Śląsku reemigrantów zarobkowych[6][7].
W 1918 roku doszło do sześciodniowego strajku pracowników kopalni[8].
W 1921 roku właścicielem kopalni zostało przedsiębiorstwo The Henckel von Donnersmarck-Beuthen Estates Limited[2]. W tymże roku miał miejsce dwutygodniowy strajk załogi[8].
W 1928 roku kopalnię przejęła spółka akcyjna Wirek Kopalnie (niem. Wirek Aktiengesellschaft[8]). W tymże roku zmieniono nazwę Hugo-Zwang na Wirek[2].
1 października 1933 roku podjęto decyzję o zatopieniu kopalni[8]. 6 października 1933 roku zakład został unieruchomiony. Pole górnicze kopalni zostało przyłączone do kopalni Lech[2].
30 kwietnia 1941 roku doszło do rozwiązania niemieckiej spółki Wirek[9].
Ponowne uruchomienie kopalni nastąpiło w 1943 roku przez Niemców. Stanowiła ona wówczas część kopalni Godulla[3].
Po II wojnie światowej, w 1945 roku kopalnia została usamodzielniona i znacjonalizowana, należała do Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[3].
1 stycznia 1954 roku kopalnia Wirek została włączona do nowo powstałej kopalni Nowy Wirek[3].
Wydobycie[edytuj | edytuj kod]
Wydobycie węgla kamiennego wyniosło:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Studia i Materiały... 1957 ↓.
- ↑ a b c d e f g h Jaros 1984 ↓, s. 109.
- ↑ a b c d e f Jaros 1984 ↓, s. 110.
- ↑ The Mining Journal 1910 ↓.
- ↑ The Mining World 1910 ↓.
- ↑ Schofer 1975 ↓.
- ↑ Jonca 1960 ↓.
- ↑ a b c d Niewiarowski 1960 ↓, s. 72.
- ↑ Angelegenheiten 1941 ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Automatic Safety Apparatus. „The Mining World”. 33, s. 1104, 1910. Mining World Company. (ang.).
- Gerichtliche Angelegenheiten. „Öffentlicher Anzeiger zum Amtsblatt des Regierungspräsidenten in Kattowitz”, s. 160, 1941-05-31. Regierung Kattowitz. (niem.).
- Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 83-00-00648-6.
- Karol Jonca: Położenie robotników w przemyśle górniczo-hutniczym na Śląsku w latach 1889-1914. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1960, s. 68.
- Mine Haulage. „The Mining Journal”, s. 1284, 1910. (ang.).
- Marian Niewiarowski: XV lat Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego: 1945-1960. Bytom: Komitet Obchodu XV-lecia Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Bytomiu, 1960.
- Lawrence Schofer: The Formation of a Modern Labor Force, Upper Silesia, 1865-1914. Berkeley / Los Angeles / London: University of California Press, cop. 1975, s. 37. ISBN 0-520-02651-9. (ang.).
- „Studia i Materiały z Dziejów Śląska”, s. 362, 1957. Zakład Naukowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
