Kopalnia Węgla Kamiennego Grodziec

Kopalnia Węgla Kamiennego Grodziec

Główny budynek biurowy kopalni przy ul. N. Barlickiego, fot. 2017 r.
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Adres	ul. Norberta Barlickiego 26 Będzin
Data założenia	1899-1901
Data likwidacji	2001
Położenie na mapie Będzina Kopalnia Węgla Kamiennego Grodziec
Położenie na mapie Polski Kopalnia Węgla Kamiennego Grodziec
Położenie na mapie województwa śląskiego Kopalnia Węgla Kamiennego Grodziec
Położenie na mapie powiatu będzińskiego Kopalnia Węgla Kamiennego Grodziec
50°21′14,6″N 19°04′28,4″E

Zabudowania pokopalniane przy ul. Norberta Barlickiego, fot. 2012 r.

Budynek magazynu, fot. 2012 r.

Budynek maszynowni szybu Zygmunt kopalni Maria (Grodziec I), fot. 2012 r.

Kopalnia Węgla Kamiennego Grodziec – nieistniejąca kopalnia węgla kamiennego, która działała w latach 1899-1998, ostatecznie zlikwidowana w 2001 roku. Jej siedziba znajdowała się w Będzinie, w Grodźcu przy ulicy Barlickiego, w pobliżu granicy administracyjnej z Wojkowicami.

Kopalnię tę nazywano "Grodziec II", do czasu likwidacji potocznie zwanej Kopalnią "Grodziec I" ("Maria"). Od 1938 roku Kopalnię "Grodziec II" zaczęto nazywać Kopalnią Grodziec.

Jest to czwarta grodziecka kopalnia, gdyż dużo wcześniej zlikwidowano trzy inne kopalnie:

• Barbara (założoną w 1823 roku),
• Maria (zwaną często Grodziec I powstałą w 1894 roku),
• Bory (uruchomioną w 1917 roku).

Informacje ogólne

• uruchomiona 7 czerwca 1899 roku
• wyjazd ostatniego wozu węgla: 31 grudnia 1998 roku
• postawiona w stan likwidacji: 1 stycznia 1999 roku
• zakończenie likwidacji: 2001 rok
• adres: 42-506 Będzin, ul. Norberta Barlickiego 26.

Historia kopalni

Kopalnię uruchomiło 7 czerwca 1899 roku Grodzieckie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych. Początkowo, do 1938 roku miała nazwę "Grodziec II", a potocznie nazywano ją "Grodziec Towarzystwo". W 1936 roku wykupiły ją belgijskie Zakłady "Solvay".

Kopalnia została zbudowana na nadaniach górniczych Stanisława Ciechanowskiego. Pierwszym dyrektorem kopalni był inż. Stanisław Skarbiński (1856-1925). Obszar górniczy kopalni podzielony jest na cztery bloki tektoniczne: A, B, C i D, przebiegające uskokami będzińsko-wojkowickim i grodzieckim. W kopalni wybierano pokłady grupy 500 i 600, potem 800 i 816 - węgiel energetyczny typ 31,2. W historii kopalni było siedem szybów głębinowych. Eksploatowane pokłady węgla charakteryzowały się naturalnymi zagrożeniami górniczymi: niebezpieczeństwo wybuchu pyłu węglowego, skłonność węgla do samozapłonu, zagrożenie metanowe.

W czasie II wojny światowej kopalnia jako jedyna w Zagłębiu Dąbrowskim nie została przejęta przez koncern Preussag, lecz pozostawała pod zarządem komisarycznym.

Po II wojnie światowej 7 lutego 1945 roku (po wyzwoleniu spod okupacji) Kopalnia Grodziec wysłała pierwszy 44-wagonowy pociąg węgla do odbudowywanej Warszawy. Od tegoż roku kopalnia wchodziła w skład Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego.

Plany modernizacji kopalni

W latach 70. XX wieku kierownictwo kopalni wspólnie z Dąbrowskim Zjednoczeniem PW opracowało założenie modernizacji kopalni. Jej końcowym efektem miał być wzrost wydobycia do 4000 t/d. z jednoczesnym obniżeniem kosztów produkcji i podniesieniem rentowności kopalni. Zaprojektowany wzrost wydobycia pociągał za sobą konieczność modernizacji transportu pionowego, polegającej m.in. na zabudowaniu urządzenia skipowego w przedziale zachodnim szybu 1 w miejsce istniejących klatek 3-piętrowych, a także przystosowanie szybu 2 do prowadzenia regularnej jazdy ludzi oraz przejście z wydobyciem na jeden poziom.

Zasoby operatywne przewidziane do wydobycia do 2010 roku wynosiły 15,2 mln ton.

Po kopalni pozostało kilka budynków przy ul. Barlickiego oraz studnia głębinowa utworzona z szybu Grodziec II, należąca do Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń.

Ratownictwo górnicze w Kopalni Grodziec

Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego dla kopalni węgla w Zagłębiu Dąbrowskim została powołana w 1910 roku przez Radę Zjazdu Przemysłowców Górniczych Królestwa Polskiego w Dąbrowie. Kopalniana Stacja Ratownictwa Górniczego w Kopalni "Grodziec" powstała prawdopodobnie w 1920 roku i ma długą tradycję uczestnictwa w akcjach ratowniczych, także w sąsiednich kopalniach. Organizacyjnie KSRG podlegała Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w Sosnowcu. Od lat 70. XX w. na każdej zmianie utrzymywane było na dole pogotowie ratownicze, najpierw po jednym, a później po dwa zastępy ratowników. Pogotowie ratownicze KSRG uczestniczyło w zwalczaniu i profilaktyce pożarowej, wodnej oraz zawałowej. Pierwszym nieoficjalnym kierownikiem KSRG został Antoni Skowronek, który podjął pracę w Kopalni "Grodziec" w 1921 roku, a kierownikiem KSRG był od 1922 do 1939 roku.

Mecenat kopalni

Kopalnia "Grodziec" sponsorowała:

• Klub Tenisowy w Grodźcu (powst. w latach 20. XX wieku)
• Motorowy Klub Sportowy w Grodźcu (powst. 1948 - 1956)
• RKS Grodziec (zał. 1945)

Bibliografia

• Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 49. ISBN 83-00-00648-6.
• Tomasz Szymczyk: Alfabet kopalń Śląska i Zagłębia: G jak Grodziec, czyli będzińska dzielnica to nie tylko cementownia. Dziennik Zachodni, 2016-05-08. [dostęp 2017-05-02].